‘Dört İmparator Yılı’ olarak bilinen MS 69 yılı, Roma İmparatorluğu tarihinin en çalkantılı ve kaotik periyotlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Bu olaylı yıl boyunca dört farklı imparatorun iktidara gelmesine yol açan olayları, faktörleri ve Roma İmparatorluğu üzerindeki kalıcı tesirini inceleyelim.
“Dört İmparator Yılı” MS 68 yılının Haziran ayında İmparator Neron’un vefatıyla başladı.
Neron, savurgan hayat biçimi ve muhalefete uyguladığı baskıyla tanınan tartışmalı ve çok sevilmeyen bir hükümdardı. Varisi olmadığı ve net bir halefiyet planı olmadığı için vefatı bir güç boşluğu yarattı. Bu boşluk, imparatorluk tahtı için hırslı rakipler ortasında bir güç çabasına taban hazırladı.
Nero’nun vefatının akabinde, Hispania valisi Galba tahtta hak argüman eden birinci kişi oldu.
Disiplinli ve unsurlu bir önder olarak kazandığı ün, başlangıçta Roma Senatosu’nun ve halkın takviyesini kazandı. Lakin Galba’nın saltanatı kısa sürdü ve önemli mali ve siyasi kararlarla damgalandı. Roma lejyonlarına beklenen bağışları sağlayamaması askerler ortasında hayal kırıklığına yol açarak komplolara ve nihayetinde MS 69 yılının Ocak ayında öldürülmesine taban hazırladı.
Galba’nın vefatıyla iktidar uğraşı kızıştı ve Nero’nun eski bir dostu ve destekçisi olan Otho rakip bir tez sahibi olarak ortaya çıktı.
Kısa müddette Praetorian Muhafızlarının dayanağını aldı ve Roma’nın denetimini ele geçirdi. Otho’nun saltanatı ordunun gözüne girme gayretleriyle geçti, lakin Germania Inferior valisi Vitellius’a bağlılıklarını bildiren Ren lejyonlarının muhalefetiyle karşılaştı. Bu durum kısa ancak kanlı bir iç savaşa yol açtı ve Otho nihayetinde daha fazla kan dökülmesine şahit olmaktansa MS 69 yılının Nisan ayında kendi canına kıymayı tercih etti.
Otho’nun vefatıyla Vitellius bir sonraki imparator oldu.
Ancak onun idaresine müsamaha, aşırılık ve zulüm damgasını vurdu. Destekçilerine yaptığı güzellikler mali sorunlara yol açtı ve kısa hükümdarlığı sırasında imparatorluk kıymetli huzursuzluklara şahit oldu. Bu ortada, doğu eyaletlerinde saygın bir general ve kumandan olan Vespasian’a takviye artıyordu.
Vitellius’un idaresi giderek artan bir muhalefet ve isyanla karşılaşınca, Vespasian’ın Doğu’daki lejyonları onu imparator ilan etti.
Yetenekli bir önder ve askeri stratejist olan Vespasian hatırı sayılır bir dayanak topladı ve kuvvetleriyle Roma’ya hakikat yürüdü. İkinci Bedriacum Savaşı olarak bilinen çatışma Vespasian’ın kuvvetlerinin zaferiyle sonuçlandı. MS 69 yılının Aralık ayında Vitellius yakalanıp öldürüldü ve Vespasian’ın taht üzerindeki hak tezi sağlamlaştı. Böylelikle çalkantılı ‘Dört İmparator Yılı’ sona ermiş oldu.
MS 69 yılı Roma İmparatorluğu için bir dönüm noktasıydı.
Bir yıl içinde dört imparatorun süratle birbirini takip etmesinin önemli sonuçları oldu. İmparatorluk iç savaşlar, isyanlar ve ekonomik istikrarsızlık nedeniyle harap oldu. Siyasi kurumlara meydan okundu ve lejyonların sadakati sorgulanır hale geldi.
MS 69 yılı Roma siyasi sistemindeki kusurları ortaya çıkardı.
Net bir veraset çizgisinin ve bir sonraki imparatorun seçilmesi için kesin bir sürecin olmaması, fırsatçı ve güce aç şahısların taht için müsabakasına ve imparatorluğun kaosa sürüklenmesine neden oldu.
Liderliğin sık sık değişmesi ticareti ve ekonomik faaliyetleri sekteye uğratarak enflasyona ve kaynak kıtlığına yol açtı. Ayrıyeten, çeşitli eyaletler farklı imparatorlara bağlılıklarını ilan ederek isyanlara yol açmış ve imparatorluğun kaynaklarını daha da zorlamıştır.
Roma lejyonlarının sadakati “Dört İmparator Yılı” boyunca çok kıymetliydi.
Lejyonların takviyesi, kıymetli savaşlar sırasında kuvvetleri onları terk eden Otho ve Vitellius örneklerinde görüldüğü üzere, birden fazla vakit bir hükümdarın yazgısını belirliyordu.
İktidarın daima el değiştirmesinin Roma eyaletleri üzerinde derin tesirleri oldu. Farklı bölgeler farklı imparatorlara bağlılıklarını bildirerek iç çatışmalara ve kimi bölgelerde Roma otoritesinin zayıflamasına yol açtı.
“Dört İmparator Yılı” Roma tarihinde siyasi istikrarsızlığın tehlikelerini ve zayıf liderliğin sonuçlarını yansıtan kıymetli bir olaydır.
Bu devirden çıkarılacak en değerli derslerden biri, iktidarın yumuşak geçişlerine duyulan gereksinimdir. İstikrarlı ve yeterli organize edilmiş bir halefiyet süreci, iktidar gayretlerinin önlenmesine ve bütünlüğünün korunmasına yardımcı olabilir.