Ay vazifeleri için yeni uzay giysilerinin içini pak tutma konusunda araştırmalar sürat kesmeden devam ediyor. Bu giysiler, astronotların çok sıcaklık, uzay radyasyonu ve aşındırıcı toz üzere kuvvetli şartlara dayanabilecek özelliklerde olmalıdır. Birebir vakitte iç çamaşırı üzere giysilerin mikropların üremesini önlemesi de kıymetlidir, zira uzay giysileri farklı astronotlar ortasında paylaşılacak ve uzun müddetler boyunca kullanılacaktır.
Giysilerinizi yıkamak hayli sıradan bir iştir, fakat deterjan ve çamaşır makinesi kullanarak Dünya’da kolay kolay gerçekleştirilebilir.
Astronotlar planlanan Artemis vazifesiyle muhtemelen 2025’te Ay’a geri dönmeye hazırlanırken, bilim insanları astronotların yalnızca Ay’ın yüzeyindeki şiddetli şartlarda hayatta kalmalarına değil, birebir vakitte yeni uzay giysilerinin içini pak tutmalarına yardımcı olacak en düzgün kumaşları araştırıyor.
Bu toz, Apollo uzay giysilerinin contalarının dışarıda yalnızca birkaç saat içinde tozla dolmasına neden olduğu için büyük bir sorun ve Artemis grubu gelecekte Ay’ın yüzeyinde yaklaşık 2.500 saat geçirmeyi umuyor.
Bir öteki sorun da uzay giysisinin içinde mikrop üremesinin nasıl önleneceğidir, bilhassa de uzay giysileri mürettebat üyeleri tarafından paylaşılabileceğinden.
“Uzay giysileri büyük olasılıkla farklı astronotlar ortasında paylaşılacak ve kullanım ortasında uzun mühletler boyunca, potansiyel olarak mikroorganizmalar için elverişli şartlarda saklanacaktır.
Mikrobiyal büyümeyi önlemek için alternatif tahliller bulmamız gerekiyordu.’
ESA, Apollo periyodunda var olmayan yeni uzay giysileri için uygun yeni dokuma eserlerini pahalandırmak üzere çalışıyor.
Projelerden biri olan Avusturya liderliğindeki Mikrobiyal Aktiviteyi Azaltmak için Biyosidal Gelişmiş Kaplama Teknolojisi (BACTeRMA), esasen astronotların ‘iç çamaşırı’ olan giysilerin iç astarlarında mikropların büyümesini önlemeye yardımcı olacak yolları araştırıyor.
Bunu yapmak için “ateşe ateşle karşılık verme” yaklaşımını benimsemişler ve “ikincil metabolitler” olarak isimlendirilen unsurlara bakıyorlar.
Bunlar mikroplar tarafından üretilen, antibiyotik özellikler içeren ve mikropları farklı çevresel şartlara karşı muhafazaya yardımcı olan bileşiklerdir. Gümüş ve bakır üzere uygun bilinen anti-mikrobiyal materyaller muhtemelen vakitle kararacak ve astronotların cildinin yanında rahat olmayacaktır.
Ekip, bu bakteriyel metabolitlerle kumaşları boyamak üzere sürece tekniklerini deneyerek bu ikincil metabolitlerden farklı özelliklere sahip gereçler yarattı.
Bu anti-mikrobiyal dokumaların başarısı, uzay giysileri için hayati değer taşısa da, gelecekte daha geniş uygulamalara sahip olabilir.
Avusturya Uzay Forumu Yöneticisi Gernot Grömer, “PExTex ve BACTeRMA’nın bulguları, antimikrobiyal süreçler ve akıllı dokuma teknolojilerinin entegrasyonu alanlarında gelecekteki gelişmelerin temelini oluşturuyor” dedi.
‘Ayrıca bu projeler, özel özelliklere sahip yenilikçi dokumaların geliştirilmesinin fizibilitesini ve ehemmiyetini göstererek dokuma sanayisi için daha geniş sonuçlar doğurabilir.’
Uzay iç çamaşırları için küçük bir adım, akıllı dokuma teknolojisi için dev bir adım diyebiliriz.