Hepimizi zarifliği ve temaları ile büyüleyen bale sanatının ardındaki karanlık tarihi duyunca kanınız donacak. Bu şık sanat biçiminin böylesine zorluklarla dolu tarihini gelin bir arada keşfedelim.
Kaynak: https://www.history.com/news/sexual-e…
Black Swan sineması birinci çıktığında balenin hiç bilmediğimiz bir tarafını bize sunarak hepimizi ekranlara kitlemişti.
Natalie Portman’ın eksiksiz oyunculuğu ve sinemanın trajik konusu gerçek manada bir şok yaratmıştı.
Filmde olanlar hayli gerici gelse de aslında gerçekliğe bir o kadar yakındı.
Film bir balerinin zihnine ve ömrüne adeta kusursuz bir bakış sağlamıştı.
Çünkü bale sanatının tarihi aslında düşündüğünüzden epeyce daha karanlık. Nasıl mı? Gelin birlikte bakalım.
Bir yıldızın sahnedeki pozu zafer dolu olmalıdır. Aydınlıkta parlarken şık bir bale durumunda bacağını kaldırmış ve açıkça şovun yıldızı olarak.
Ancak perdenin ardında bu yıldızların epeyce üzücü öyküleri saklanıyor. Edgar Degas’ın 1879’da bu gergin anı tasvir eden L’Etoile isimli tablosu için model olarak kimi kullandığı net değil. Fakat muhtemelen bir seks personeliydi.
Seks personelliği, 19. yüzyıl boyunca, paraya ve güce sahip Paris Operası’nın pek de gösterişli olmayan perde ardı dünyasında epeyce büyük bir gerçeklikti.
17. yüzyılda kurulan Paris Operası, dünyanın birinci profesyonel bale şirketiydi ve bugün hala önde gelen şirketlerden biri olarak devam ediyor. 19. yüzyıl boyunca bale için beklentileri yükseltti fakat birçok genç bayanı bu emelde sömürmekten çekinmedi.
Bu bayanlar genç çocukken baleye girdiler ve bir çaylak durumu kapana kadar opera’nın dans okulunda eğitim gördüler.
Okulda eğitim gören kızlar, fakat yıllarca süren bir militaristik eğitim ve bir dizi acımasız imtihandan sonra garantili ve uzun vadeli mukaveleler alabilirlerdi.
Bu sırada ise Paris Operası’nın varlıklı erkek aboneleri (abbonés diye anılırlar) ekseriyetle onları sömürmek için hazır bulunuyordu.
Abonnésler adeta Opera mimarisinin bir kesimiydi.
Charles Garnier 1860’larda kendi ikonik opera binasını tasarlarken, dönem bilet sahipleri için özel ve başka bir giriş ekledi.
Bina ayrıyeten foyer de la danse isminde görkemli bir oda içeriyordu.
Teoride, direkt sahnenin gerisinde yer alan bu oda, balerinlerin ısınabilecekleri ve performans öncesi ve sırasında hareketlerini pratik yapabilecekleri bir yerdi.
Gerçekte ise abbonéslerin baletler ile etkileşime girmesi için tasarlanmıştı!
Dansçılar için bu oda, onların tenkit ve tacize maruz kaldıkları bir yerdi.
Dansçıların çoğunluğunun, asilzade ve kıymetli finansçılar olan ve opera’nın şovlarının birçoklarını finanse eden abonelerin dikkatini ve sevgisini kabul etmeleri bekleniyordu.
Zengin bir işveren olmadan ilerlemeyi başaran birtakım dansçılar da oldu. Lakin tarihçi Lorraine Coons’a nazaran bağımsız olarak başarılı olan dansçılar bile muhakkak tacizlere uğramıştı.
Bu acımasız tarihi en âlâ yansıtan sanatçı ise izlenimci ressam Edgar Degas’dı. 1870’ler ve 1880’ler boyunca, Paris Opera dansçılarının yüzlerce çizimini ve fotoğrafını yaptı.
Perde gerisinde bulunan Degas, dansçıları doğal ortamlarında çizebiliyordu. Orada, dansçıların pratik yaptığı sahne gerisi görüntülerini resmetti ve ahlaksız erkek abbonéslerin dünyasına da şahit oldu.
Degas’ın en ünlü bale yapıtı olan On Dört Yaşındaki Küçük Dansçı, 19. yüzyılda balede gerçekleşen cinsel tacizin nahoşluğunu göstererek birçok tenkit toplamıştı.
Heykel için modellik yapan küçük bir Paris Operası faresi(dansçısı) olan genç Marie van Goethem, hayatta kalmak için muhtemelen parayla seks ticareti yapıyordu lakin yapmamış olsa bile, yapıtı görenler yaptığından emindi.
İşte günümüzde estetikliğin doruğu olarak kabul edilen bale sanatı aslında böylesine karanlık bir tarihe sahip.
Siz ne düşünüyorsunuz? Balenin bu tarafını daha evvel duymuş muydunuz?