Sistosel, idrar kesesinin vajina duvarına doğru sarkması durumudur. Kadınlarda sıkça görülen bir sağlık problemidir ve genellikle doğum, yaşlanma, hormonal değişiklikler veya genetik yatkınlık gibi faktörlerin etkisiyle gelişir. Bu makalede, sistosel hakkında kapsamlı bir açıklama yapılacak, belirtileri, nedenleri, tedavi yöntemleri ve önleme stratejileri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
1. Sistosel Nedir?
İçindekiler
Sistosel, idrar kesesinin vajina duvarına sarkması durumudur. İdrar kesesi, vücutta idrarı depolayan önemli bir organ olup, pelvis tabanı kasları tarafından desteklenir. Bu kaslar zayıfladığında, idrar kesesi vajina yönüne doğru düşer veya sarkar. Bu durum, özellikle menopoz dönemindeki kadınlarda, doğum yapmış olanlarda veya ileri yaşlardaki kadınlarda daha sık görülür.
Sistosel’in temel özellikleri:
- İdrar Kesesi Sarkması: İdrar kesesinin vajinaya doğru sarkması.
- Pelvik Tabanda Zayıflama: Kasların zayıflaması sonucu pelvik organların sarkması.
- Vajinal Bölgedeki Değişiklikler: Vajina içinde dolgunluk veya baskı hissi.
Sistosel, tek başına değil, genellikle diğer pelvik organ prolapsuslarıyla (rahim veya rektum prolapsusu gibi) birlikte görülebilir. Bu nedenle, sistosel tanısı koyulduğunda diğer pelvik organların da durumunun değerlendirilmesi önemlidir.
2. Sistosel’in Nedenleri
Sistosel, pelvik taban kaslarının zayıflaması sonucu gelişir. Birkaç farklı faktör bu zayıflamaya yol açabilir:
2.1 Doğum
Doğum, pelvik taban kaslarının zayıflamasına neden olabilir. Özellikle vaginal doğumda, doğum kanalından geçen bebek, kasları zorlar ve kas dokusunda hasar meydana gelir. Aynı şekilde, doğum sırasında geçirilen komplikasyonlar (uzun doğum süresi, büyük bebek vb.) sistosel riskini artırabilir.
2.2 Yaşlanma
Yaş ilerledikçe, vücutta birçok değişim meydana gelir. Kadınlarda menopoz, östrojen hormon seviyelerinin düşmesine neden olarak pelvik tabandaki kasların zayıflamasını hızlandırır. Bu da sistosel riskini artıran bir diğer önemli faktördür.
2.3 Hormonal Değişiklikler
Menopoz dönemiyle birlikte, östrojen seviyelerindeki azalma pelvik tabanın gücünü olumsuz etkileyebilir. Bununla birlikte, gebelik, doğum kontrol hapları ve diğer hormon tedavileri de pelvik tabanın zayıflamasına neden olabilir.
2.4 Ağır Kaldırma ve Zorlama
Ağır kaldırma, kronik öksürük, aşırı şişmanlık veya kabızlık gibi durumlar, pelvik tabandaki kasları zorlar. Zorlama sonucu kaslar zayıflar ve organlar sarkabilir.
2.5 Genetik Yatkınlık
Ailede sistosel ve diğer pelvik organ prolapsusları öyküsü bulunan kadınlarda, bu durumu yaşama riski daha yüksektir. Genetik faktörler, bağ dokusunun zayıflamasına yol açabilir ve bu durum organların sarkmasına neden olabilir.
3. Sistosel’in Belirtileri
Sistosel belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı kadınlar hiç belirti göstermezken, bazıları vajinal bölgedeki baskıyı veya idrar yaparken zorlukları hissedebilir. Aşağıda sistosel belirtileri daha detaylı olarak sıralanmıştır:
3.1 Vajinal Dolgunluk Hissi
Sistosel yaşayan kadınlar, vajinal bölgelerinde bir dolgunluk veya baskı hissi duyabilirler. Bu hissi genellikle uzun süre ayakta durduklarında veya ağır işler yaptıklarında daha yoğun hissedebilirler.
3.2 İdrar Yaparken Zorluk
İdrar kesesi vajinaya doğru sarktığında, idrar yolu tıkanabilir. Bu durum, idrar yaparken zorluk yaşanmasına, kesik kesik idrar yapılmasına ya da idrar yapamama hissine yol açabilir.
3.3 İdrar Kaçırma
Sistosel, idrar kaçırma sorunlarına neden olabilir. Özellikle hapşırma, öksürme veya gülme sırasında idrar kaçırma, sarkmanın etkisiyle daha sık görülür.
3.4 Cinsel İlişki Sırasında Ağrı
İdrar kesesinin vajinaya sarkması, cinsel ilişki sırasında ağrı veya rahatsızlık hissine neden olabilir. Bu durum, sistosel nedeniyle vajina duvarının gerilmesiyle ilişkilidir.
3.5 Kabızlık
Sistosel, idrar kesesini etkileyen bir durum olduğu için, bazen rektum ve kalın bağırsak da etkilenebilir. Bu da kabızlık gibi sindirim problemlerine yol açabilir.
3.6 Vajinal Kanama veya Akıntı
Nadir de olsa, sistosel bazı kadınlarda vajinal kanama veya anormal akıntı gibi belirtilere yol açabilir. Bu durum, genellikle pelvik organ prolapsusunun daha ileri seviyede olduğunu gösterir.
4. Sistosel Tanısı
Sistosel tanısı, genellikle kadın doğum uzmanları tarafından yapılan pelvik muayene ile konur. Ancak, tanıyı kesinleştirmek için bazı ek testler de yapılabilir:
- Pelvik Muayene: Uzman doktor, vajinal duvarı kontrol ederek idrar kesesinin sarkıp sarkmadığını değerlendirir.
- İdrar Analizi: İdrar yolu enfeksiyonları ve idrar kaçırma gibi durumlar gözlemlenir.
- Ultrason: Pelvik organların görüntülenmesi için ultrasonografi kullanılabilir.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Sistosel’in durumu ve diğer pelvik organ prolapsusları daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilir.
5. Sistosel Tedavisi
Sistosel tedavisi, sarkmanın derecesine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri aşağıda sıralanmıştır:
5.1 Konservatif Tedavi Yöntemleri
Sistosel’in hafif dereceli vakalarında, tedavi genellikle konservatif yöntemlerle yapılır:
- Pelvik Tabani Egzersizleri (Kegel Egzersizleri): Pelvik tabanı güçlendirmek için yapılan bu egzersizler, sistoselin ilerlemesini engelleyebilir.
- İdrar Kontrolü: İdrar kaçırma gibi belirtileri yönetmek için sıvı alımını düzenlemek ve tuvalet alışkanlıklarını değiştirmek gerekebilir.
- Fiziksel Terapi: Pelvik kasların güçlendirilmesi için özel egzersizler ve tedavi yöntemleri uygulanabilir.
5.2 Cerrahi Tedavi
Daha ileri seviyedeki sistosel vakalarında cerrahi tedavi önerilebilir. Cerrahi yöntemler arasında:
- Vajinal Onarım: İdrar kesesinin vajinaya sarkması durumunda, cerrahiden faydalanarak vajinal duvarda onarım yapılır.
- Mesh Kullanımı: Bazı durumlarda, cerrahilerde sarkmayı engellemek için özel ağlar (mesh) kullanılabilir.
5.3 Hormon Tedavisi
Menopoz sonrası sistosel gelişen kadınlar için hormon tedavileri (özellikle östrojen) pelvik tabanın güçlenmesine yardımcı olabilir.
5.4 Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Sistosel tedavisinde, yaşam tarzı değişiklikleri de önemli bir yer tutar. Sağlıklı bir kilo, dengeli beslenme ve düzenli egzersiz gibi faktörler, pelvik tabanın sağlığını olumlu yönde etkiler.
6. Sistosel’den Korunma Yöntemleri
Sistosel’in oluşumunu engellemek için aşağıdaki önerilere dikkat edilmesi faydalıdır:
- Pelvik Tabani Egzersizleri Yapmak: Kegel egzersizleri, pelvik taban kaslarının güçlenmesini sağlar.
- Ağır Kaldırmalardan Kaçınmak: Aşırı zorlanmalardan ve ağır kaldırmalardan kaçınılması pelvik tabanı korur.
- Sağlıklı Kilo Kontrolü: Fazla kilo, pelvik tabana ekstra baskı yaparak sistosel riskini artırabilir.
- Düzenli Kontroller: Özellikle menopoz sonrası dönemde, düzenli jinekolojik muayeneler önemlidir.
7. Sonuç
Sistosel, kadınlarda yaygın olarak görülebilen ancak tedavi edilebilir bir durumdur. İdrar kesesinin vajina duvarına doğru sarkması, genellikle pelvik taban kaslarının zayıflaması sonucu gelişir. Doğum, yaşlanma, hormonal değişiklikler ve genetik yatkınlık gibi faktörler bu durumu tetikleyebilir. Sistoselin belirtileri, vajinal baskıdan idrar yapma sorunlarına kadar değişebilir. Erken tanı ve uygun tedavi ile bu durum yönetilebilir ve yaşam kalitesi korunabilir.
