Anjina Pektoris (angina pectoris), kalp kasına yeterli oksijenin ulaşmaması nedeniyle ortaya çıkan, göğüs ağrısı veya rahatsızlık hissiyle karakterize bir hastalıktır. Bu rahatsızlık, genellikle fiziksel egzersiz, stres, ani heyecan veya kalp damarlarının daralması sonucu ortaya çıkar. Anjina pektoris, bir hastanın yaşam kalitesini doğrudan etkileyen ve kalp sağlığı ile ilgili potansiyel tehlikeler içeren önemli bir durumdur. Bu nedenle anjina pektoris, yalnızca bir semptom değil, aynı zamanda koroner arter hastalığının (KAH) ve diğer kardiyovasküler hastalıkların bir belirtisi olarak da kabul edilir.
Bu yazıda, anjina pektorisin ne olduğunu, neden oluştuğunu, belirtilerini, tedavi seçeneklerini ve bu hastalıkla ilgili önemli noktaları derinlemesine inceleyeceğiz.
1. Anjina Pektoris Nedir?
İçindekiler
Anjina pektoris, kalp kasının yeterli oksijen almadığı durumlarda ortaya çıkan, göğüs bölgesinde ağrı, baskı veya rahatsızlık hissiyle tanımlanır. Anjina, kalp damarlarındaki daralma veya tıkanma nedeniyle meydana gelir ve bu durum kalbin ihtiyacı olan oksijeni yeterince almasını engeller. Kalp, oksijene en çok ihtiyaç duyduğu zamanlarda, özellikle egzersiz yaparken veya stres altındayken, oksijen arzı yetersiz kalır.
Anjina pektorisin temel mekanizması, koroner arterlerdeki daralmaların ve tıkanmaların kalbin kan akışını kısıtlamasıdır. Bu daralmalar genellikle ateroskleroz (damar sertliği) nedeniyle oluşur. Ateroskleroz, damar duvarlarında yağ ve diğer maddelerin birikmesiyle karakterizedir ve zamanla damarların daralmasına yol açar.
Anjina pektoris, birkaç farklı tipte olabilir, ancak hepsi aynı temel sorunu, yani kalp kasının oksijen yetersizliğini yaşamasını işaret eder. Bu farklı tipler, hastalığın seyrini ve tedavi yaklaşımını belirleyebilir.
2. Anjina Pektoris Türleri
Anjina pektoris, genellikle üç ana türde sınıflandırılır:
2.1. Stabil Anjina Pektoris
Stabil anjina pektoris, en yaygın anjina türüdür. Belirli bir egzersiz seviyesinin ötesine geçildiğinde veya stresli bir durum meydana geldiğinde ortaya çıkar. Ağrı veya rahatsızlık genellikle kısa süreli olup, dinlenme veya nitrogliserin gibi ilaçlarla rahatlatılabilir. Stabil anjina, genellikle kalp damarlarında daralma nedeniyle oluşur ve tedavi ile kontrol altına alınabilir.
Özellikler:
- Genellikle egzersiz, stres veya aşırı yeme gibi tetikleyici faktörlerden sonra ortaya çıkar.
- Ağrı birkaç dakika sürer.
- Dinlenmek veya ilaç almakla geçer.
- Önceden tahmin edilebilir ve belirli bir düzene sahiptir.
2.2. Unstabil Anjina Pektoris
Unstabil anjina, stabil anjina ile kıyaslandığında daha tehlikeli bir durumdur. Bu tür anjina, daha yoğun ağrıya, daha uzun süren rahatsızlığa ve daha az tahmin edilebilirliğe sahiptir. Unstabil anjina genellikle bir kalp krizi riski taşıyan bir durumdur ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Bu tür anjina, kalp damarlarında ani bir tıkanma veya büyük bir plakanın kırılması sonucu ortaya çıkabilir.
Özellikler:
- Ağrı daha şiddetlidir ve genellikle birkaç dakikadan uzun sürer.
- Dinlenmek veya ilaç almak ile geçmez.
- Genellikle daha az tahmin edilebilir ve daha tehlikelidir.
2.3. Prinzmetal (Vasküler) Anjina Pektoris
Prinzmetal anjinası, genellikle geçici bir koroner arter spazmı sonucu ortaya çıkar. Bu spazm, arterin geçici olarak daralmasına ve kalbe giden kan akışının kesilmesine neden olur. Bu tür anjina genellikle dinlenme sırasında meydana gelir ve ani bir ağrı başlar. Ancak ağrı genellikle birkaç dakika içinde kaybolur. Prinzmetal anjinası genellikle genç bireylerde, sigara içenlerde ve bazı ilaçları kullananlarda daha sık görülür.
Özellikler:
- Gece veya sabah erken saatlerde ortaya çıkabilir.
- Genellikle birkaç dakika sürer.
- Kalp damarlarındaki spazmların etkisiyle meydana gelir.
3. Anjina Pektorisin Nedenleri
Anjina pektoris, genellikle kalp damarlarındaki daralma veya tıkanma sonucu oluşur. Koroner arterlerdeki bu daralma, kan akışını sınırlayarak kalp kasının oksijen almasını engeller. Aşağıda anjina pektorisin en yaygın nedenlerini sıralıyoruz:
3.1. Ateroskleroz (Damar Sertliği)
Ateroskleroz, anjina pektorisin en yaygın nedenlerinden biridir. Bu hastalık, damar duvarlarında kolesterol, yağ ve diğer maddelerin birikerek plaklar oluşturmasına neden olur. Zamanla bu plaklar damarları daraltır ve kan akışını kısıtlar. Koroner arterlerdeki bu daralma, kalbin oksijen ihtiyacını karşılamayacak kadar kan geçişini engeller.
3.2. Koroner Arter Spazmları
Bazı durumlarda, koroner arterlerdeki spazmlar da anjina pektoris nedeni olabilir. Bu spazmlar, damarların geçici olarak daralmasına neden olur ve kalbin oksijen alımını engeller. Prinzmetal anjinası gibi vasküler anjina türleri bu tür spazmlar nedeniyle ortaya çıkabilir.
3.3. Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon)
Yüksek tansiyon, kalp damarlarına ek yük bindirir. Bu, arterlerin daha hızlı bir şekilde tıkanmasına veya daralmasına yol açabilir. Hipertansiyon, aynı zamanda kalp kasının oksijen ihtiyacını artırarak anjina pektoris riskini artırabilir.
3.4. Yüksek Kolesterol Seviyeleri
Yüksek kolesterol seviyeleri, damarların tıkanmasına neden olabilir. LDL (kötü) kolesterol, damarların duvarlarına birikerek ateroskleroz gelişimine yol açar. Kolesterol seviyelerinin yüksek olması, anjina pektoris riskini artırabilir.
3.5. Sigara Kullanımı
Sigara içmek, damarların daralmasına neden olabilir. Aynı zamanda kanın pıhtılaşma eğilimini artırarak kalp krizi riskini yükseltir. Sigara içen bireylerde anjina pektoris daha sık görülür.
3.6. Stres ve Fiziksel Aktivite
Aşırı stres, kalbin daha fazla çalışmasına ve oksijene daha fazla ihtiyaç duymasına neden olabilir. Aynı zamanda, aşırı fiziksel aktivite de kalp üzerindeki yükü artırarak anjina pektoris tetikleyebilir.
3.7. Diğer Nedenler
- Şeker hastalığı (Diyabet): Diyabet, damarları tahrip edebilir ve anjina pektoris riskini artırabilir.
- Obezite: Aşırı kilolu olmak, kalbin daha fazla çalışmasını gerektirir ve damar sağlığını olumsuz etkiler.
- Genetik Faktörler: Ailede kalp hastalığı öyküsü bulunan kişilerde anjina pektoris riski daha yüksektir.
4. Anjina Pektoris Belirtileri
Anjina pektoris, genellikle aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:
4.1. Göğüs Ağrısı veya Rahatsızlık
Anjina pektorisinin en yaygın belirtisi, göğüs bölgesinde ağrı, baskı, sıkışma hissidir. Bu ağrı genellikle kalp bölgesinde yoğunlaşır ancak boyun, çene, sırt, omuzlar ve kollar gibi bölgelere de yayılabilir.
4.2. Nefes Darlığı
Kalp, yeterli oksijen alamadığında, vücutta oksijen ihtiyacı artar ve bu durum nefes darlığına yol açabilir. Anjina pektoris nedeniyle nefes alıp vermekte güçlük çekebilirsiniz.
4.3. Terleme
Ağrı ve rahatsızlık hissiyle birlikte aşırı terleme de görülebilir. Terleme genellikle soğuk terleme şeklinde olur.
4.4. Bulantı ve Baş Dönmesi
Bazı bireylerde anjina sırasında bulantı ve baş dönmesi de yaşanabilir. Bu belirtiler, vücudun oksijen yetersizliğine yanıt olarak ortaya çıkabilir.
4.5. Yorgunluk
Yetersiz oksijen nedeniyle kalp, normal fonksiyonlarını yerine getirmekte zorlanabilir. Bu da bireyde yorgunluk hissi yaratabilir.
5. Anjina Pektoris Tedavisi
Anjina pektorisin tedavisi, hastanın durumu ve anjina türüne göre değişir. Tedavi genellikle ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı cerrahi müdahaleleri içerir.
5.1. İlaç Tedavisi
- Nitrogliserin: Anjina pektoris tedavisinde en sık kullanılan ilaçlardan biridir. Nitrogliserin, damarları genişleterek kan akışını artırır ve ağrıyı hafifletir.
- Beta-blokerler: Kalp hızını düşürerek kalbin oksijen ihtiyacını azaltır.
- Aspirin: Kanın pıhtılaşmasını engelleyerek kanın daha rahat akmasını sağlar.
- Statinler: Kolesterol seviyelerini düşürür ve damar tıkanıklığını önler.
5.2. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Anjina pektoris tedavisinde önemli bir adım, yaşam tarzında yapılan değişikliklerdir. Bu değişiklikler şunları içerir:
- Sağlıklı bir diyet
- Düzenli egzersiz
- Sigara ve alkol kullanımını sınırlamak
- Stres yönetimi
5.3. Cerrahi Müdahaleler
Bazı vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu müdahaleler şunları içerebilir:
- Anjiyoplasti: Daralmış damarların genişletilmesi için yapılan bir işlemdir.
- Bypass Ameliyatı: Tıkalı damarların bypass edilerek kan akışının sağlanmasıdır.
Sonuç
Anjina pektoris, kalp hastalıkları arasında ciddi bir öneme sahip olan ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen bir durumdur. Her ne kadar tedavi edilebilir ve yönetilebilir olsa da, erken teşhis ve doğru tedavi oldukça önemlidir. Koroner arter hastalığının bir belirtisi olan anjina pektoris, potansiyel olarak daha ciddi kalp rahatsızlıklarının habercisi olabilir.
