Çinko, vücudunuzda sayısız rolü olan bir mineraldir. Çok sayıda enzim çinkoya ihtiyaç duyar ve aynı zamanda protein ve DNA sentezi, yara iyileşmesi, kemik yapısı ve bağışıklık fonksiyonu gibi hormonal faaliyetlere de yardımcı olur.
Koronavirüs her geçen gün daha da fazla yaygınlaşırken, çinkonun bağışıklık işlevindeki rolü son zamanlarda oldukça popüler hale geldi ve bunun iyi bir nedeni var. Vücudunuz yeterince çinko almadığında, bağışıklık sistemi tehlikeye girer ve doğru çalışamaz. Bazı durumlarda bu, iltihap oluşturarak aşırı tepki vermesine neden olabilir veya enfeksiyonlarla savaşmak için de işe yaramayabilir. Sonuç olarak, yeterli çinkoya sahip olmadığınız zaman, enfeksiyonlardan hastalanma riskiniz artar.
Sorun şu ki, çinko eksikliği için etkili bir test yoktur. Kalsiyum takviyesi almak, egzersiz yapmak, alkol almak, ishal ve viral enfeksiyonlar gibi birçok durum vücuttaki çinkoyu azaltabilir. Çoğu uzmana göre çinkoyu ölçmek için var olan testlerin çoğunun doğru değildir. Tırnaklarınızdaki beyaz lekeler, olağandışı saç dökülmesi, tekrarlayan enfeksiyonlar, ishal veya cilt değişiklikleri gibi küçük ipuçlarıyla ortaya çıkan çinko eksikliği semptomlarına karşı tetikte olabilirsiniz, ancak bunun dışında genellikle tahmin etmek zordur.
BAĞIŞIKLIĞI GÜÇLENDİREN DOĞAL ÇİNKO KAYNAKLARI
Güncel diyet kuralları, 19 yaş ve üstü kadınların günde 8 mg çinko almasını (hamileyseniz 11 mg’a, emziriyorsanız 12 mg’a çıkar), erkeklerin ise günde 11 mg almasını önermektedir. Birçok hayvansal gıdada çinko bulunur ancak, bitki bazlı bir diyetle de ihtiyacınız olan yeterli çinkoyu alabilmek mümkündür.
İşte çinko içeriği en yüksek 15 besin (İçerikler 100 gramlık porsiyona göre belirtilmiştir):
İstiridye: 61 mg – Günlük alınması gereken miktarın yüzde 555’i
Kırmızı et: 11 mg – Günlük alınması gereken miktarın yüzde 99’u
Kabak çekirdeği: 8 mg – Günlük alınması gereken miktarın yüzde 69’u
Ceviz: 5 mg – Günlük alınması gereken miktarın yüzde 41’i
Keten tohumu: 4 mg – Günlük alınması gereken miktarın yüzde 39’u
Tavuk kanadı: 2 mg – Günlük alınması gereken miktarın yüzde 19’u
Tofu: 2 mg – Günlük alınması gereken miktarın yüzde yüzde 19’u
Mercimek, yoğurt, yulaf ezmesi, bezelye, ıspanak, kuşkonmaz, chia, avokado: 1 mg – Günlük alınması gereken miktarın yüzde yüzde 12’si
Artan kanıtlar, enfeksiyon riski yüksek olan veya 60 yaşın üzerindeki kişilerin daha fazla çinkoya ihtiyaç duyabileceklerini göstermektedir. Diyet araştırması verileri, bu insanların yüzde 40’ına yakın bir kısmının ihtiyaç duydukları çinkoyu alamayabileceklerini gösteriyor. Çoğu yaşlı yetişkin, çinkonun esas olarak bulunduğu protein açısından zengin yiyecekler yemediğinden, yetersiz kalır. Ayrıca araştırmalar, 60 yaşın üzerindeki kişilerin aldıkları çinkoyu kullanmakta ve emmekte daha fazla sorun yaşadığını gösteriyor, bu yüzden çinko takviyesi almak iyi bir fikir olabilir.
Çinko alımını artırması gerekebilecek başka bir grup da veganlar ve vejetaryenlerdir. Uzmanlar, yalnızca bitki bazlı beslenenlerin çinko alımlarını ikiye katlamasını tavsiye ediyor. Bitki bazlı gıdalar genellikle çinkoya bağlanan ve emilimi engelleyebilen fitatlar içerir.
DAHA FAZLA ÇİNKO DAHA MI İYİ?
Bu herkesin sorduğu soru: Daha fazla çinko, özellikle normal çinko seviyelerine sahipseniz, daha fazla enfeksiyonla mücadele potansiyeli sağlayacak mı?
Çinkonun vücudunuzun soğuk algınlığı ile savaşmasına yardımcı olabileceğine dair kanıtlar olsa da, semptomların ortaya çıktığı ilk 24 saat içinde alınırsa, COVID-19’a karşı rolü bilinmemektedir. Çinkonun enfeksiyonla mücadeleye yardımcı olabileceğini gösteren klinik çalışmalarda, deneklerin çinko eksikliği ile başlayıp başlamadığı belirsizdir. Çinko takviyesi alan ve fayda gösteren insanlar için, potansiyel bir çinko eksikliğini tersine çevirip çevirmedikleri bilinmiyor ve bu yüzden fayda sağlıyorlar mı yoksa başlangıçta normal çinko seviyelerine sahipler mi ve ekstra çinko alıyor mı bilinmiyor.
Çinkonun kendisi zararlı olmasa da, çok fazla alınması çeşitli zararlara neden olabilir. Birkaç ay içinde çok fazla çinko tüketirseniz, bu, vücudunuzdaki bakır ve demir gibi diğer temel minerallerle rekabet edebilir. Sonuç olarak, bu minerallerde eksiklik yaşayabilirsiniz ve bu da başka sağlık sorunlarına yol açabilir. Yüksek dozlarda çinko ayrıca toksisite oluşturarak mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, karın krampları, ishal ve baş ağrısına neden olabilir.
COVID-19’un devam eden yayılması sırasında çinko seviyelerinizi yükseltmek istiyorsanız, kısa vadede bunu yapmanın muhtemelen bir zararı yoktur, özellikle de çinko seviyenizin düşük olduğundan şüpheleniyorsanız. Pandemi sırasında çinko almak iyi bir fikir olabilir, ancak COVID-19’un birçok yönü gibi, henüz bu araştırılmadı.
Çinkoyu diğer tüm besin ögelerinde olduğu gibi, önce gıdalardan almayı hedefleyin, bu da toksisite ve diğer sorunlar için endişeyi ortadan kaldırır. Daha sonra gerekirse, diğerlerinden daha kolay emilen bir çinko türü seçin. Toksititeyi önleyebilmek için takviyeleri her zaman doktor veya diyetisyen kontrolünde alın.
Vücudunuzu COVID-19 gibi enfeksiyonlardan ve virüslerden korumak söz konusu olduğunda çinkonun sihirli bir değnek olmadığını unutmayın. Çinko, bağışıklık sisteminize fayda sağlayacak birçok besinden sadece biridir. İyi uyuyun, egzersiz yapın, çoğunlukla meyve, sebze, kepekli tahıllar, baklagiller, kabuklu yemişler ve yağlı tohumlardan oluşan sağlıklı bir diyet yapın ve stres seviyenizi kontrol altında tutun. Bağışıklığı artırmak için yaptığınız her şey, sağlıklı kalmak ve tüm enfeksiyonlara yakalanma olasılığınızı düşük tutmak için bulmacanın başka bir parçası olacaktır. Ve maske, sosyal mesafe, temizlik kuallarına uyun.