18 yaşında Ankara Ayrancı Anadolu Lisesi son sınıf son öğrencisi olan Arda Mavi, uzun yıllardır bilgisayar mühendisliği bölümüyle ilgileniyor. Bu sevdası ortaokul yıllarında başlamış. Liseye başlamasıyla birlikte ilk gönüllü stajını ODTÜ Teknokent’te bulunan TechNarts firmasında yapan Mavi, bu şirketteki mühendisler sayesinde kendini daha hızlı bir şekilde geliştirip, sonrasında yapay zeka alanında çalışmaya başlamış. Mavi, bugün ise liseden mezun olurken Iceberg Technologies firmasında teknoloji şefi olarak, sağlık alanında yapay zeka çözümleri üretmek üzerine çalışıyor. Yani hayata çok erken yaşta atılan ve farklı bir ‘şey’ler ortaya koymaya çalışan bir gençten söz ediyoruz.
İŞARET DİLİNİ SESE ÇEVİREN UYGULAMA
Ancak Mavi, tüm bunları yaparken kendi uygulamasını geliştirmeyi ihmal etmemiş. Sesgoritma ismini taşıyan bu uygulama, eş zamanlı işaret dili tercümanlığı yapmayı amaçlayan bir yapay zeka uygulaması aslında. Şimdi isterseniz uygulamayı Mavi’nin kendi ağzından dinleyelim:
“Sesgoritma uygulaması; konuşma engelli bireyin yaptığı işaret dili hareketlerini telefonunuzun kamerasını kullanarak hangi işaretin yapıldığını anlayıp hareket ile birlikte eş zamanlı olarak seslendirmekte ve dışarıdaki konuşma seslerini yazıya çevirerek konuşma veya işitme engellilerin çevresindeki insanlarla rahatça iletişim kurabilmesini sağlıyor. Sesgoritma projesi oldukça geniş kapsamlı bir yapay zeka araştırma, geliştirme ve ürün projesi. Bu proje macerasına 2017 yılında TÜBİTAK yarışmasına katılarak başladık ve 2018 yılında bir de ürünümüzle birlikte TÜBİTAK Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması’nda arkadaşım Zeynep Dikle ile Türkiye 1.’si olduk. Şu an da uluslararası Intel ISEF yarışmasına gitmeye hazırlanıyoruz.”
Arda MAVİ
‘iOS PLATFORMUNU SEÇTİM’
Mavi, uygulamasını geliştirmek için Apple’ın iOS platformunu tercih etmekteki sebebini ise şöyle açıklıyor:
“Sesgoritma, iOS 11.2 ve üstü tüm iPhone ve iPad’lerde optimize bir şekilde çalışabilmektedir. Bu geniş platform aralığını bizlere sağlayan Apple’in yakından takip ettiğim geliştirme ortamı oldu. Özellikle yapay zeka algoritmalarımızı verimli bir şekilde çalıştırabileceğimiz CoreML ortamını bünyesinde barındırması, iOS platformunu seçmemizde oldukça önemli bir yere sahip.”
Sesgoritma uygulamasını arkadaşı Zeynep Dike ile birlikte geliştiren Mavi’nin bu uygulamayı geliştirmelerindeki en önemli sebep ise bilginin herkese daha hızlı bir şekilde, engel tanımadan ulaşması. Bu yola girecek genç arkadaşlarına da tavsiyelerde bulunan Mavi, sözlerini şöyle noktalıyor:
“Hayatımda beni en mutlu eden şey, ‘En kötü ne olabilir ki?’ güvencesiyle kalbimin sesini rahatça dinleyebilmeyi öğrenmek oldu. Dikkat etmeleri gereken herhangi bir nokta yok, hiç düşmeden kalkmayı öğrenemeyeceğimize inanıyorum. Nereden başladıkları önemli olmamakla birlikte bir yerden başladıkları sürece her zaman devamının geleceğine inanıyorum.”
‘APP STORE SAYESİNDE TÜM DÜNYADA KULLANICILARA ULAŞABİLİYORUZ’
Ve Özgür Şahin… 30 yaşında olan Şahin, özel bir bankanın Ar-Ge merkezinde uzman yazılım mühendisi olarak çalışıyor. Ancak rutin işlerinin dışında farklı çalışmalara da imza atmaya çalışan Şahin, kendini ‘girişmek isteyip de girişemeyen bir girişimci’ yani ‘wannapreneur’ olarak tanımlıyor. Karşısına çıkan sorunları nasıl çözebileceğini düşündüğünü ve hangi ürünler geliştirebilirim deyip sürekli not aldığını belirten Şahin, Yaşar Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünde lisansını, Selçuk Üniversitesi’nde ise yüksek lisansını tamamlamış. Ancak yüksek lisans yaparken derin öğrenme (Deep Learning) alanına kaydıkça bu alana merakı giderek artmış ve 3 yıldır da en yeni gelişmeleri yakından takip ediyor. Derin öğrenme sayesinde bilgisayarları çocuk eğitir gibi örnekler göstererek eğitebiliyoruz diyen Şahin, şu sözleri kaydediyor:
“Mesela çok sayıda çiçek resmi göstererek gül ile laleyi ayırt etmeyi öğretebiliyoruz. Görüntü, ses, yazı vb. veri hangi çeşit olursa olsun, onu öğrenen modeller geliştirebiliyoruz. Kuş seslerini ayırt etmeyi, dilleri birbirine çevirmeyi öğretebiliyoruz. Siyah beyaz fotoğrafları ve videoları renklendirebiliyoruz.
Konya’da bana hitap eden sosyal ve kültürel etkinlikler az olduğu için boş zamanlarımda uygulama geliştirmeye yöneldim. iOS ve derin öğrenme alanlarındaki gelişmeleri takip ediyor ve uygulamalar geliştiriyorum. App Store sayesinde dünyanın neresinde olursanız olun, uygulama geliştirerek tüm dünyadaki kullanıcılara sunabiliyorsunuz. Geliştirdiğimiz ürünlerinizin insanların hayatlarına dokunması bizim motivasyonumuzu ayrıca artırıyor.”
WWDC 2018’de sahneye yansıyan uygulamaların arasında Para Okuyucu ile Sesgoritma uygulamaları da vardı
‘YAPAY ZEKA UYGULAMALARI GELİŞTİRME ALANINDAKİ SON GELİŞMELERİ ANLATIYORUM’
Mobilde yapay zeka alanındaki içeriğin artması için yabancı yayınlarda teknik blog yazıları kaleme aldığını ve İngilizce makaleleri Türkçe’ye çevirdiğini belirten Şahin, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Bu alandaki farkındalığı arttırmak için 2018 sonunda başlattığım; bu sürede 156 kişiden oluşan, iOS Geliştiriciler için Makine Öğrenmesi isimli bir mail bültenim var. Yapay zeka uygulamaları geliştirme alanındaki son gelişmeleri deneyerek öğrendiklerimi paylaşıyorum. Bu alanda dünyadaki son trendleri takip ederek geliştirici topluluklarına mobilde yapay zeka sunumları yapıyorum. Gönüllü gruplar bilginin dağılması ve ekosistemin oluşması için çok yararlı; ben de zaman zaman NSIstanbul (iOS Geliştirici Grubu), Deep Learning Türkiye ve IndieHackers (bağımsız ürün geliştiren girişimciler) gibi gruplarda hem yeni şeyler öğreniyor hem de yazılar yazarak öğrendiklerimi paylaşıyorum. NSIstanbul sayesinde hem İstanbul’da hem de Ankara’daki geliştiricilere sunumlar yaparak bu alanda öğrendiklerimi paylaşma fırsatı buldum.”
PARA OKUYUCU UYGULAMASI: TL BANKNOTLARINI AYRIŞTIRAN VE GÖRME ENGELLİLERİ BİLGİLENDİRİYOR
Gelelim Şahin’in geliştirdiği Para Okuyucu uygulamasına… Aynen Mavi ve ekip arkadaşının geliştirdiği gibi Şahin de ‘engelleri’ ortadan kaldırmak adına bu uygulamaya imza atmış. Görme engelli insanların da aktif olarak telefon kullandığının farkına varmasıyla harekete geçtiğini dile getiren Şahin, “Apple’ın sunduğu ekran okuyucu ve Siri gibi özellikler sayesinde görme engellilerin telefonlarını kullanabildiklerini fark ettim. Geliştirdiğim Para Okuyucu, görme engellilerin TL banknotlarını ayırt etmesine yardımcı olan bir iOS uygulaması. Uygulama Siri’ye ‘para okuyucuyu aç’ sesli komutuyla açılır ve kameradan gelen görüntüleri işlemeye başlar, kameraya banknot gösterilip ekrana dokunulduğunda banknotun tipini tespit ederek sesli olarak söyler (10₺, 20₺ gibi). Uygulamayı geliştirmek için topladığım para görüntüleriyle yapay zeka modeli (yapay sinir ağı) eğittim ve bu model banknotları sınıflandırmayı öğrendi. Bu modeli Apple’ın Core ML aracını kullanarak iOS platformunda kullanılabilir hale dönüştürdüm. İleride Euro ve Dolar banknotlarını da tanıyacak şekilde geliştirmeyi düşünüyorum.”
Özgür ŞAHİN
Şahin’in iOS platformunu tercih etmesindeki sebep ise uzun zamandır bu platform üzerinde uygulama geliştirmeyle uğraşması ve sunduğu kolaylıklar… “Uygulamayı geliştirdiğim 2017 yılında yaptığım araştırmalarda Apple’ın sunduğu dönüştürücü kütüphane (CoreMLTools) sayesinde diğer platformlarda eğitilen yapay zeka modellerini kolaylıkla iOS uygulamalarda kullanabileceğimi fark ettim.” diyen Şahin, 2018’de WWDC’de gördüğümüz gelişmelerle artık görüntü ve yazı sınıflandırma modellerini tamamıyla Apple ekosisteminde eğitebildiklerini belirtiyor.
“İNGİLİZCE ŞART”
Uygulama geliştirme söz konusu olduğunda İngilizce bilmenin gerekliliğinin altını çizen Şahin, sözlerini şöyle noktalıyor:
“İngilizce şart, yoksa birilerinin içerikleri Türkçe’ye çevirmesini beklersiniz ve iki üç yıl geriden gelirsiniz. Teknolojideki ve literatürdeki son gelişmeleri takip etmeli, fark ettiğiniz sorunlara nasıl çözümler getirebileceğinizi gözlemlemeli ve uygulama fırsatları aramalısınız. Genç arkadaşlarıma üretmekten zevk alacakları alanları keşfetmelerini ve boş zamanlarını üretken bir şekilde değerlendirmelerini öneririm. Öğrendiklerini paylaşsınlar, başlarda yaşadıkları zorluklardan yılmasınlar ve hata yapmaktan korkmasınlar. Bu dünyayı aldıklarından bir tık ileride bırakmaya gayret etsinler.”