Birleşmiş Milletler tarafından ‘Dünya Otizm Farkındalık Günü’ olarak ilan edilen 2 Nisan tarihi, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çeşitli derneklerin ve kuruluşların desteğiyle kutlanıyor. Pek çok medya kuruluşu ve sivil toplum örgütü, tüm dünyada otizm ile ilgili farkındalık mesajları paylaşıyor.
Bu özel günde, otizm konusunda farkındalık yaratmak ve otizm ile ilgili sorunlara çözüm bulmak amaçlanıyor.
Peki, Otizm nedir, belirtileri nelerdir? Otizmin tedavisi var mı? İşte, 2 Nisan Otizm Farkındalık Günü ve otizm hastalığı hakkında bilgiler..
OTİZM NEDİR?
Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da hayatın ilk yıllarında ortaya çıkan karmaşık bir nöro-gelişimsel farklılıktır. Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Otizm spektrum bozukluğunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik temelli olduğuna ilişkin bulgular vardır. Ancak hangi gen ya da genlerin sorumlu olduğu hakkında kesin bir tanı bulunmamaktadır. Çevresel faktörlerin de otizme yol açabildiğine ilişkin görüşler vardır.
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
Otizm, en erken 8 aylıkken bulgu vermekte ve 18 aylıkken testlerle tarama yapıldığında sonuç alınabilmektedir. Otizmin belirtileri şu şekildedir:
- Göz kontağı kuramama,
- Yaşıtlarıyla arkadaşlık kuramama,
- Diğerleriyle eğlence, ilgi veya başarıyı paylaşmaya karşı ilgisizlik,
- Empati eksikliği (otistikler, diğerlerinin acı ve üzüntü gibi duygularını anlamada zorluk çekebilir.)
- Konuşmayı öğrenememe veya konuşmada gecikme
- Sohbet etmeye başlamada zorlanma ya da başlamış bir konuşmayı sürdürmede zorlanma,
- Kalıplaşmış veya sürekli tekrarlanan konuşma,
- Aynı şeyleri yapmakta ısrar, rutine sıkı bağlılık,
- Duyusal az veya çok uyarılma,
- Dinleyicilerinin bakış açısını anlamada zorlanma.
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU ÇEŞİTLERİ
Otizm spektrum bozukluğunun üç türü vardır:
Otizm: Buna bazen “klasik” otizm denir. Otistik bozukluğu olan kişilerde genellikle önemli dil gecikmeleri, sosyal ve iletişim sorunları ve sıra dışı davranışlar ve ilgi alanları vardır. Otistik bozukluğu olan birçok kişi aynı zamanda zihinsel engellidir.
Asperger Sendromu: Asperger sendromu olan kişilerde genellikle daha hafif otistik bozukluk belirtileri vardır. Sosyal zorlukları, sıra dışı davranışları ve ilgileri olabilir ancak, genellikle dil veya zihinsel engellilik sorunları yoktur.
Yaygın Gelişimsel Bozukluk: Buna bazen “atipik otizm” veya PDD-NOS denir. Otistik bozukluk veya Asperger sendromu için bazı kriterlere uyan, ancak hepsine uymayan kişilere atipik otizm teşhisi konulabilir. Bu insanlar genellikle otistik bozukluğu olanlara göre daha az ve daha hafif semptomlara sahiptir.
OTİZM TEDAVİSİ
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) için tek bir standart tedavi yoktur. Ancak semptomları en aza indirmenin ve yetenekleri en üst düzeye çıkarmanın birçok yolu vardır.
OSB’li kişiler, uygun tedaviler ve müdahaleler aracılığıyla tüm yeteneklerini ve becerilerini kullanma şansına sahip olmaktadır.
Genellikle tedavi ve müdahaleler her insan için farklıdır. Bazı durumlarda tedavi, otizmi olan kişilerin normal insanlar gibi yaşam sürmesine yardımcı olabilmektedir. Bu amaçla davranışsal eğitim ve özel terapiler uygulanmaktadır.
Uygulanacak tedavinin aileye uygun olması da önemlidir. Konuşma terapisi, motor yetenekleri artırmaya yönelik terapiler, sosyal ileşim becerisini kazandırmaya yönelik terapiler uygulanan tedaviler arasındadır.
İlaçlar, depresyon, dikkat eksikliği-hiperaktivite, obsesif kompulsif bozukluk gibi otizme eşlik eden durumlarda kullanılabilmektedir.
OTİZM FARKINDALIK GÜNÜ TARİHÇESİ
2 Nisan günü, otizmle ilgili farkındalık yaratmak ve otizmli bireylerin sorunlarına çözüm bulmak amacıyla 2008 yılında Birleşmiş Milletler tarafından “Dünya Otizm Farkındalık Günü” olarak ilan edilmiştir.
Her yıl, “Otizm Farkındalık Ayı” olan Nisan ayı boyunca dünya genelinde otizmin sorunları ve çözümleri konuşulmakta, araştırmaların teşvik edilmesi ve erken teşhisle tedavinin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.