WASHINGTON yönetiminin ağır ekonomik yaptırımları ile karşı karşıya olan İran, 2015 yılındaki nükleer anlaşmanın yükümlülüklerine yönelik ilk geri adımı atıyor. İran Atom Enerjisi Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi, 10 gün sonra ülkesindeki zenginleştirilmiş uranyum stokunun 300 kilogramı geçeceğini belirterek anlaşmadaki limitin aşılacağını açıkladı. 2015 yılında İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin) ve Almanya (P5+1) arasında imzalanan anlaşma İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stokunu 300 kilogram ile sınırlandırmıştı. Arak kentindeki Ağır Su Nükleer Tesisi’nde düzenlediği basın toplantısında konuşan Kemalvendi, “Uranyum üretimi 4 kat artırılmıştır. 300 kilogram zenginleştirilmiş uranyum için geri sayım başlamıştır. Bugünden itibaren 10 gün sonra (27 Haziran) 300 kilogramdan fazla zenginleştirilmiş uranyum üretilmiş olacaktır” dedi. Kemalvendi, nükleer anlaşmanın 36’ncı maddesine göre, yaptırımların kaldırılmaması durumunda İran’ın anlaşmayı kısmen veya tamamen askıya alabilme hakkına sahip olduğunu hatırlattı.
YÜZDE 20 SEVİYESİ
Uranyum zenginleştirme oranının yüzde 3.67’yi geçmesinin bir iki gün içerisinde mümkün olacağını dile getiren Kemalvendi, “İki buçuk aya kadar pazar bulamazsak ağır su miktarı 130 tonu geçebilir. Bizim nükleer anlaşma kapsamında kabul ettiğimiz şey, fazla uranyumu uluslararası pazara arz etmemizdi. Bundan böyle bunu askıya alabilir ve tüm ağır suyu kullanabiliriz” şeklinde konuştu. AP haber ajansı, Kemalvendi’nin açıklamasının İran’ın uranyum zenginleştirme oranını yüzde 20 seviyesine yükseltebileceği yönünde bir uyarı olduğunu yazdı. Zenginleştirilmiş uranyum, reaktör yakıtı olarak ve nükleer silahların yapımında kullanılıyor. 2015 yılındaki nükleer anlaşmaya göre, İran’ın uranyum zenginleştirme oranı yüzde 3.67 ile sınırlanmıştı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, 8 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, ABD’nin yaptırımlarına karşılık 60 gün içinde İran’ın nükleer anlaşmadaki çıkarları korunmazsa zenginleştirilmiş uranyum seviyesini artıracaklarını duyurmuştu.
‘AZ ZAMANINIZ KALDI’
Bu arada İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Fransa’nın nükleer anlaşmanın korunması konusunda tarihi bir rol oynama şansı bulunduğunu ancak bunun için çok az zaman kaldığını söyledi.
‘NPT’DEN ÇEKİLİRİZ’
Öte yandan, İran Meclisi Nükleer Komitesi Başkanı Mücteba Zunnur nükleer anlaşmaya taraf ülkelerin İran’ın istediği adımları atmaması durumunda Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’ndan (NPT) çekilmeyi gündemlerine alacaklarını söyledi. Nükleer silahların tüm dünyada imha edilmesi ve yenilerinin yasaklanmasını amaçlayan Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması, Temmuz 2017’de 122 ülkenin desteğiyle kabul edilmişti.
‘DEVRİM MUHAFIZLARI FİNANSMANA ERİŞİYOR’
AMERİKAN Wall Street Journal gazetesi, ABD’nin İran’a karşı kapsamlı ekonomik yaptırımlarına rağmen İran Devrim Muhafızları’nın kendisine finansal kaynak yaratmaya devam ettiğini yazdı. İran ordusunun Irak ve Suriye’deki önemli altyapı projelerini aldığını ve yeni kaçakçılık yollarını kullanmaya başladığını yazan WSJ, ABD’nin hedefinin aksine Devrim Muhafızları eliyle İran’ın Ortadoğu’daki gruplara yönelik desteğinin devam ettiğini öne sürdü. ABD’li ve İranlı yetkililere dayandırılan haberde, Devrim Muhafızları’nın Bağdat ve Basra arasında petrol ve doğalgaz boru hattı döşediği hatırlatılırken, aynı zamanda İran dışına yasadışı yollarla petrol satışından da önemli gelir elde edildiği ifade edildi. Öte yandan, İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, İran’ın Umman Körfezi’ndeki petrol tankeri saldırılarını gerçekleştirdiği iddiasını reddederken, “İran eğer bölgede petrol ticaretini engellemek isterse bunu herkesin önünde yapmak için yeterli güce sahiptir” açıklamasında bulundu.