Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal ve Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Levent Deniz tarafından 516 kişinin katılımı ile yürütülen bir çalışma, kuşaklar arasında sosyal medya kullanımındaki farklılıkları ortaya koydu.
Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, sosyal medya çağında kuşakları anlamaya yönelik geliştirdikleri bir dizi ölçekten bir tanesi olan “Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği” (SMKÖ) ile yürüttükleri araştırmada 516 kişiden oluşan Baby Boomer, X, Y ve Z kuşaklarının sosyal medya kullanımlarında kendilerini orta seviyede yetkin bulduklarının ortaya çıktığını söyledi.
Kendini en yetkin bulan, Y kuşağı
Kuşakların sosyal medya kullanım seviyelerinin farklılaşmasına bakıldığında, kendini en yetkin bulan kuşağın Y kuşağı olduğunu belirten Ünal, şunları söyledi: “1980-1999 yılları arasında doğan ve ölçeğin toplamında da fark yaratan Y kuşağının, Z kuşağına göre sosyal medyada daha çok süreklilik sağladığı ve kendilerini yetkin buldukları belirlendi.Cinsiyete yönelik yapılan incelemelerde 2000 yılı ve sonrasında doğan Z kuşağında farklılık bulundu. Buna göre, Z kuşağı erkekleri aynı kuşaktaki kadınlara göre sosyal medya kullanımında kendilerini daha yetkin görüyor. Günlük sosyal medya kullanım sürelerine bakıldığında, günde üç saatten fazla sosyal medya kullanan Z kuşağı bireyleri daha az kullananlara göre sosyal medya kullanımlarında daha fazla süreklilik sağlamakta ve kendilerini yetkin bulmaktadır.
Z kuşağı, sosyal medya bağımlılığı riski altında
Dördüncü saatten sonra sosyal medya kullanım seviyeleri değişiklik göstermiyor. Diğer yandan, internet bağımlılığı belirleyicilerinden birisi olarak geçirilen sürenin 4 saati geçmesi, kişinin bağımlılık açısından risk altında olduğunu göstermektedir. Araştırmada Z kuşağının %21’lik bölümü günde 4 saat ve üzeri sosyal medya kullandığını belirtiyor. Bu durum Z kuşağının sosyal medya bağımlılığı açısından risk altında olduğunu gösteriyor. Fakat söz konusu %21’lik grup risk altında olmasına rağmen sosyal medya kullanımında süreklilik gösteriyor ve sosyal medya yetkinlikleri giderek artıyor. Aynı araştırmada Z kuşağının birinci sırada en çok Instagram ve YouTube uygulamalarını kullandığı ve %84’ünün video ve müzik içeriklerini beğenip paylaştığı sonucuna ulaşıldı.”
Baby Boomer kuşağı, sosyal medya çağına uyum sağladı
Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, 1946-1964 yılları arasında doğan Baby Boomer kuşağının orta seviyede sosyal medya kullanım seviyesinde olduklarını, bu durumun onların sosyal medya çağına orta seviyede ayak uydurduğunu gösterdiğini kaydetti. Ünal, “Günde en çok 1-3 saat arası sosyal medya kullandıklarını belirten Baby Boomer kuşağında %6 oranında 4-6 saat kullananlara rastlandı. Bu durum aslında sosyal medya ağlarının kuşaklar arası ortak buluşma noktası haline geldiğini gösteriyor” dedi.
Baby Boomer kuşağı Facebook, Y ve Z kuşağı Instagram kullanıyor
Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, sosyal medya tercihlerinin de sorgulandığı araştırmada Baby Boomer kuşağının neredeyse yarısı (%41) birinci sırada Facebook’u tercih ettiğini belirtirken; Z kuşağında Facebook kullanımı %3 bulunduğunu söyledi. Hem Y hem de Z kuşağının ise birinci sırada Instagram’ı kullandığı belirtti. Ünal, “Z kuşağının YouTube kullanım oranının da yüksek olması gençlerin Facebook’tan sıkılıp fotoğraf ve video paylaşımlarının yoğun olduğu uygulamalara kaçtığını gösteriyor. Böylece sosyal medya ağlarının Baby Boomer ile Z kuşakları için ortak buluşma noktası olması bir handikap. Fakat Baby Boomer kuşağının neredeyse yarısının sosyal medyada özellikle de Facebook’ta video ve müzik içeriklerini beğendiğini belirtmesi Z kuşağı ile ortak ilgi alanı yaratmaktadır. Bu durum söz konusu iki kuşağın zamanla ortak sosyal medya uygulamalarında daha çok bulunabileceğini göstermektedir” dedi.
Baby Boomer, güncel haber ve politik içerikleri beğeniyor
Baby Boomer kuşağının sosyal medyada en çok beğendiği içeriklerin başında güncel haberlerin yer aldığını belirten Ünal, “Sosyal medyada güncel haberleri beğenme oranı Baby Boomer kuşağında %50’nin üzerinde olup aynı şekilde X kuşağında ve Y kuşağında da %50’yi geçmektedir. Z kuşağında ise bu oran %22’dir. Güncel haber takip oranı Z kuşağında düşük olmasına rağmen spor içeriklerini beğenme oranı %50’ye yakın bulunmuştur. Spor içeriklerini beğendiğini belirten Baby Boomer kuşağının oranı %20’dir. Bu sonuçlar yine Z kuşağı ile ortak ilgi alanı yakalayan bir Baby Boomer kitlesi olduğunu gösteriyor” dedi. Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, “Son olarak ilgi çeken diğer bir sonuç ise, Baby Boomer kuşağı sosyal medyadaki politik içerikleri %40 oranında beğenirken, Z kuşağında bu oranın %3,7 bulunması oldu. Z kuşağının sosyal medyada politikaya dair içeriklerle ilgilenmedikleri ortaya çıktı” dedi.
Sosyal medyada geçirilen süre de farklı
“Orta yaş olarak 1965-1979 yılları arasında doğan X kuşağı ve daha büyük yaştaki Baby Boomer kuşağını ele alırsak, teknolojiyle doğmayan ama sonradan ayak uyduran bir kesimden bahsediyoruz” diyen Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, “Araştırmada sosyal medya kullanımlarının orta seviyede bulunması da bu kuşakların ayak uydurduğunu gösteriyor. Sosyal medya kullanımlarında Y ve Z kuşaklarında olduğu gibi kendini yetkin hissetme durumu belirgin değil. X ve Baby Boomer kuşağına yönelik elde edilen araştırma sonuçlarına göre, günlük sosyal medya kullanım süreleri birbirine yakındır. Her iki kuşak da sosyal medyayı günde 1-3 saat kullanıyor. Yine iki kuşak için günde 4-6 saat kullandığını belirtenler %6 ile %10 arasında. Aynı oranlarda günde 7 saatten fazla sosyal medyada vakit geçiren Y ve Z kuşağına rastlanırken X ve Baby Boomer kuşağında 6 saatten fazla vakit geçirene rastlanmadı” dedi.
Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Levent Deniz ise “Öncelikle kuşaklara yönelik olarak başladığımız bu çalışmada ulaşabileceğimiz tüm kuşaklara ait değer ve davranışları bir potada eritebileceğimiz, bir araya toplayabileceğimiz bir ölçek oluşturmak amacıyla yola çıktık. Ancak hem sosyal medya kullanımına yönelik davranışların, hem iş hayatı, aile hayatı, arkadaşlık ilişkileri ile ilişkili değerlerin yaptığımız geliştirme çalışmaları sonucunda tek bir ölçek olarak ortaya çıkması mümkün olmadı. Ancak çalışmalarımızı sürdürdükçe elimizdeki madde havuzundan farklı yapılardaki maddeleri sınıflayarak yaptığımız ölçek geliştirme çalışmaları sonucunda, üç bağımsız ölçeği ortaya çıkarmayı başardık. Bu ölçekleri Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği, Çalışma Hayatı Ölçeği ve Farklılıkları Kabul Ölçeği olarak adlandırdık. Her bir ölçeğin alt ölçeklerinin olması da ortaya çıkan bu yapıları daha farklı bileşenlerle ele almamızı sağladı” dedi.
Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği
İlk dört madde süreklilik, diğer dört madde ise yetkinlik boyutunu ölçüyor, her bir maddeye 1 ile 5 arasında değer veriniz. Ölçeğin toplamından 8 ile 40 arasında puan alınabiliyor. Yüksek puan sosyal medya kullanım seviyenizin yüksek olduğunu gösteriyor.
(1: Bana hiç uygun değil, 2: Bana az uygun, 3: Bana orta seviyede uygun, 4: Bana çok uygun, 5: Bana tamamen uygun)
1. Akıllı telefonumdan uzak kaldığımda kendimi eksik, huzursuz hissederim.
2. Uyumadan önce ve uyandıktan hemen sonra mutlaka sosyal medya hesaplarımı kontrol ederim.
3. Mobil cihazlarımla (tablet, telefon vs.) devamlı çevrimiçi/aktif bulunurum.
4. Bir şey okuyup çalışırken sosyal medya bağlantımı da kesmem.
5. Sosyal medya ve internet kullanarak her işimi yapabilirim.
6. Günlük tüm etkinliklerimi (konuşma, oyun, banka alışveriş vb.) sosyal medya üzerinden yönetebilirim.
7. Yaşamımın her alanında sosyal medyayı aktif kullanırım.
8. Aynı anda hem tablet, akıllı telefon vb. kullanıp hem de diğer işlerimi yapabilirim.