İŞKUR’un teklif ettiği işi beğenmeyenler, devletin sunduğu sosyal yardımlardan yararlanamayacak. Aslında konuyu gündeme, bir okuyucum, Meclis’ten geçen ve Resmi Gazetede yayımlanan, 11. Kalkınma Planında ki bir maddeye dikkatimi çekerek getirdi. Plana göre, bugüne kadar ihtiyaç sahiplerine sağlanan yardım ve desteklerde yeniden düzenlemeye gidilecek. Bu kapsamda, yardımlar gözden geçirilerek, etkin olmayanlar kaldırılacak. Özellikle de sosyal yardımların, işgücü piyasasına etkileri gözetilerek, yürütülecek.
Peki, devletin sunduğu sosyal yardımlar neler? En çok bilinenleri engelli ve yaşlı bakım yardımı, kronik hastalara verilen destek, sağlık ve doğum yardımları. Oysa aile, eğitim, sağlık, yaşlı-engelli alanlarında toplam 35 ayrı devlet yardımı bulunuyor. Kimler, nasıl bu yardımlardan yararlanıyor? Madde madde anlatayım.
KİMLERİ İLGİLENDİRİYOR?
Gıda yardımı ile ihtiyaç sahibi ailelerin gıda ve giyim gibi temel ihtiyaçları karşılanıyor. Ağırlıklı olarak da dini bayramlarda bu yardımlar yapılıyor. Yararlanmak için hane içindeki kişi başına düşen gelirin net asgari ücretin üçte birinden az olması gerekiyor ki, bu da aylık 609 lira anlamına geliyor. Aile yardımı içinde barınma yardımı da bulunuyor ve oturulamayacak derecede eski, bakımsız konutlarda yaşayan muhtaç kişilerin konutlarının onarımı için yapılıyor. İhtiyaca göre yardım miktarı 15 bin lira ile 25 bin lira arasında değişiyor. Yakacak yardımı da en çok faydalanılan yardımlar arasında. Bu kapsamda, asgari ücretin üçte birinden daha az geliri olan ihtiyaç sahiplerine, senede bir kere bedelsiz kömür yardımı yapılıyor.
Kadınlara, asker ailelerine de ayrı yardımlar bulunuyor. Sosyal güvencesi olmayan, fakir ve muhtaç durumda bulunan eşini kaybetmiş kadınlara iki ayda bir 275 lira ödeniyor. Yakını askerde olup da sosyal güvencesi ve geliri olmayan ailelere de iki ayda bir 275 lira destek veriliyor. Yine aile yardımı altında annesi ya da babası vefat etmiş 18 yaşından küçüklere iki ayda bir 100 lira ödeme yapılıyor. Doğum yardımı de devletin verdiği yardımlardan en çok yararlanılanı. Bu kapsamda birinci çocuk için 300 lira, ikinci çocuk için 400 lira, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 lira destek veriliyor.
BİR YIL DESTEK YOK
Eğitim yardımları da devletin sunduğu yardımlar arasında yer alıyor. Kırtasiye desteği, şartlı eğitim yardımı, öğle yemeği yardımı, ücretsiz ders kitabı desteği, öğrenci taşıma ve barınma desteği, engelli öğrencilerin ücretsiz taşınması bu desteklerden sadece bir kaçı. Bu yardımlardan ise belirli şartlara sahip olan istisnasız herkes yararlanıyor. Bu şartlardan biri kişi başına düşen geliri net asgari ücretin üçte birinden -2019 yılı için bu tutar 609 lira- az olması gerekiyor. Bir diğeri ise SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı gibi herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna bağlı olunmaması. Bugüne kadar da bu yardımlardan 12 milyonun üzerinde kişi yararlandı.
2019-2023 yılını kapsayan 11. Kalkınma Planı göre sosyal yardımlar yeniden ele alınıp, yeni düzenleme yapılacak. Yardımlar belirli şartlarda verilmeye devam edecek ancak yoksul kesimin istihdam edilebilirliği artırılacak ve üretken duruma geçirilecek programlar uygulanacak. Daha önemlisi, sosyal yardımlardan yararlananlardan çalışabilir durumda olanlar istihdama yönlendirilecek. Yani, yaşlı, engelli, 18 yaşından küçük olanlar dışında çalışabilir durumda olanların sürekli sosyal yardım alması yerine istihdam edilmesi sağlanacak. Bunun için de sosyal yardımlardan yararlanıp da çalışmak için İŞKUR’a (Türkiye İş Kurumu) kayıtlı olanlar; İŞKUR’un teklif ettiği işi, üçüncü kez kabul etmezse sosyal yardımları azaltılacak. Ne kadarlığına? Bir yıl süreyle. Daha açık bir anlatımla İŞKUR’un bulduğu işleri beğenmeyip de reddedenler, sosyal yardımlardan yararlanamayacak.
SOSYAL YARDIMLAR NELER, NASIL YARARLANILIR?
Gıda yardımı: Dini bayramlarda veriliyor.
Yakacak yardımı: Yılda bir kez veriliyor.
Eşi vefat eden kadına aile yardımı: İki ayda bir 275 lira.
Asker Ailesi Yardımı: İki ayda bir 275 lira.
Öksüz, yetim yardımı: İki ayda bir 100 lira.
Asker çocuğu yardımı: İki ayda bir 100 lira.
Doğum yardımı: Birinci çocuk için 300, ikinci çocuk için 400, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 lira.
Elektrik yardımı: 3-5 kişilik ailelerin elektrik tüketim bedeli karşılanıyor.
Eğitim yardımı: İlköğretimdeki erkek öğrenci için aylık 35 lira, kız öğrenci için aylık 40 lira. Ortaöğretimdeki erkek için aylık 50 lira, kız için aylık 60 lira. İki ayda bir toplu ödeniyor.
Öğle yemeği yardımı: Öğrencilerin öğle yemekleri karşılanıyor.
Sağlık ve gebelik yardımı: Doğumun hastanede yapılması halinde tek seferlik 75 lira, gebelik döneminde anne için aylık 35 lira, çocuk için aylık 35 lira veriliyor. 12 ay, 2 ayda bir toplu ödeniyor.
Kronik hastalara yardım: Aylık, 1.305 lira ödeniyor.
Çoklu doğum yardımı: Aylık 150 lira ödeniyor.
Cihaza bağımlı hastalara yardım: Elektrik tüketim desteği kapsamında aylık 200 lira ödeniyor.
Terör zararı yardımı: Aylık 1.200 lira ödeniyor.
Sosyal uyum yardımı: Hanedeki kişi başına 120 lira.
Yaşlılık aylığı yardımı: Aylık 637.80 lira ödeniyor.
Engelli aylığı yardımı: Aylık 509,13 lira ile 763,69 lira arısında ödeme yapılıyor.
Engelli yakını yardımı: Aylık 509 lira.
Silikozis hastalarına yardım: 1.100 lira ile 1.384 lira arasında aylık ödeme yapılıyor.
Evde bakım yardımı: Aylık 1.384 lira.