Kasım ayını tamamlarken USD/TRY kurunun aylık performansına baktığımızda;
Ekim ayı başında Barış Pınarı Harekatı’nın başlatılması ve ABD’den yaptırım açıklamalarının gelmesi ile hem jeopolitik hem de siyasi riskler yükseldi ve kur 5,94 seviyesine çıkarak 30 Mayıs sonrası en yüksek seviyeyi gördü. ABD ve Rusya ile yapılan görüşmelerde mütabakata varılmasıyla harekata ara verildi ve gözler Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD Başkanı Trump ile yapacağı görüşmeye çevrildi.
Ay içinde açıklanan göstergelere baktığımızda;
– Enflasyon, Ekim ayında baz etkisiyle %8,55 oldu.
– İmalat PMI, Ekim ayında yeniden 50,0 eşiği altına geriledi.
– Sanayi üretimi bir yıllık daralmanın ardından ilk defa Eylül ayında yükseliş gösterdi.
– Perakende satışlarda da aynı şekilde bir yıl sonra artış yaşandı.
– Tüketici güveni Kasım ayında 59,9’a yükselerek Nisan sonrası en yüksek seviyeye çıktı.
– İşsizlik oranı %14 ile yüksek seyrini korudu ve işsiz sayısı son yılda yaklaşık bir milyon kişi arttı, genç işsizlik oranı ise %27,4 ile rekor kırdı.
– Merkezi yönetim bütçe açığı Ekim’de 14,9 milyar lira olurken 10 aylık borç 100,7 milyar liraya yükseldi.
Verilerden imalat ve satış tarafındaki toparlanmanın iç talebi desteklediği görülüyor, enflasyonun da baz etkisi ile gerilemesi olumlu, ancak imalat PMI hala düşük ve işsizlik oranı ise oldukça yüksek. Bütçe tarafında ise geçen yıla oranla büyük artış var ve sıkı maliye politikasının işleyişte çok etkin olmadığı görülüyor.
Kasım ayının olumlu gelişmelerinden biri kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in not görünümünü “negatif”ten “durağan”a yükseltmesi oldu.
Siyasi gelişmelere bakarsak;
Erdoğan-Trump görüşmesinden somut hiçbir karar çıkmadı. Sonrasında ise Türkiye’nin S-400 testleri yapmasıyla ABD yetkililerinden endişeleri artıracak açıklamalar gelmeye devam etti.
Erken seçime gidileceğine dair kulislerde fısıltılar yükselirken iktidardan net hayır cevabı geldi, ancak son yıllarda üst üste yaşanan erken seçimler bu olasılığın maalesef ki akılda tutulmasına neden oluyor.
TCMB kanadında ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da öncesindeki açıklamalarında belirttiği gibi faiz indirimi devam etti, kurul Temmuz ve Eylül’ün ardından Ekim’de de faiz indirimine devam etti. TCMB Başkanı Uysal’ın son açıklamalarında enflasyondaki düşüşe vurgu yapması Aralık’ta da faiz indiriminin devam edeceğini gösteriyor, ancak asıl yol gösterici Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları olduğunu da unutmamak gerekiyor. Erdoğan, 2020’de de faiz indiriminin devam edeceğini ve tek hanelere ineceğini belirtti.
Kurdaki değişime baktığımızda;
Kasım ayına 5,71 seviyesinde başlayan kur, Erdoğan- Trump görüşmesi öncesi 5,7950’ye yükseldi ve görüşmenin ardından 5,7290’a geriledi. Ekim ayında küresel yükselişe katılamayan TL, bu ay risk iştahının artması ve TL üzerindeki risklerin önceki aya göre azalması ile yükselişe eşlik etti. Kur ay içinde en düşük 5,6830’u gördü.
Son hafta ise S-400 testleri ve ABD’den gelen açıklamalarla kur yeniden 5,7920’ye yükseldi. Ayın son işlem gününde ise 5,74 seviyesinden işlem görüyor.
