3.5 kilometrelik sahil şeridindeki yüksek katlı oteller, belki ciddi bir tamiratla yeniden faaliyete geçebilir ancak arka sokaklar kıyamet sonrası bilimkurgu film sahnelerini aratmayacak şekilde harabe haline gelmiş, yıkılmaya yüz tutmuş. Maraş’ın kapılarını ilk kez basına açan KKTC Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, kenti adım adım hayata yeniden döndürmeye kararlı. Maraş, Kıbrıs Barış Harekâtı’nın son günlerinde Türk ordusunun Gazimağusa kentine doğru ilerlediği sırada Rumların terk ettiği bir turizm beldesi. Girne’den Ada’ya çıkan Türk ordusu, Rum kuşatması altındaki Gazimağusa kentine doğru ilerlerken tek amacı Rum kuşatması altındaki Kıbrıslı Türkleri kurtarmaktı.
RUMLAR KAÇTI, ELİMİZDE KALDI
Türk birliklerinin o dönemdeki komutanı, 12 Eylül askeri darbesinin de mimarı Kenan Evren anılarında, kenti almak istemediklerini, Rumların terk etmesi nedeniyle ellerinde kaldığını söylemişti. Kenan Evren’in, “Rumlarla pazarlıklarda kullanırız” diye sivil yerleşime kapattığı kent, 1974’ten sonra KKTC’nin Ercan Havalimanı ve limanlarının uluslararası seyahatlere açılması karşılığında birçok kez Rumlara teklif edildi ancak Rumlar sürekli reddetti. İki yıl önce İsviçre’de Kıbrıs’ta garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin de katılımıyla gerçekleşen Kıbrıs konferansı başarısızlıkla sonuçlanınca Türk tarafı Maraş’ın Türk yönetimi altında açılmasını planlamaya başladı. KKTC hükümeti, 2 ay önce Maraş’ı açma yönünde adım atma kararı verdi ve kentin güncel envanterini çıkarma kararı aldı.
İŞTE ASKERİN ENVANTERİ
Türk ordusu Maraş’a girdikten sonra ilk işlerinden biri kentin envanterini çıkarmak olmuş. Askeri yetkililerin hazırladığı envantere göre, 1974 öncesinde 30 binden fazla Rum’un yaşadığı tatil beldesinde 45’i yıldızlı diğerleri apartman tipi 105 otel, 4 bin 649 ev ve daire, 21 banka, 99 eğlence merkezi, 2 bin 953 işyeri bulunuyor. Liste uzun ancak özetle kent 12 bin yatak kapasitesiyle 1974’te Ada’nın en büyük turizm merkezi. Türk gazetecilere Maraş rehberliği yapan KKTC Dışişleri Bakanı Kudret Özersay güncel envanter çıkarılması kararının çok daha detaylı olduğunu belirterek binaların sayısı, sağlamlık durumu, tapu kayıtları, altyapının mevcut hali gibi birçok konunun ele alındığını anlattı. Özersay, günümüzde askeri bir değeri kalmayan Maraş kentini yeniden sivil yerleşime açabilmek amacıyla çalışmalar yürüttüklerini belirterek, “Bu yüzyılda kentin kapalı kalması kabul edilebilir bir şey değil. Uluslararası hukuka, 1974 öncesi mülk sahipleri ve Vakıflar İdaresi’nin haklarına halel getirmeyecek şekilde sivil yerleşime açacak adımlar atacağız” dedi.
BM YERİNE AİHM KARARLARI
Kapalı Maraş için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) biri 1984 diğeri 1992’de alınmış 550 ve 792 numaralı iki kararı bulunuyor. Güvenlik Konseyi kentin yerleşime açılmaması ve BM’ye devredilmesini istiyor ancak AİHM’nin de kapalı Maraş’la ilgili kararları bulunuyor. AİHM’nin iç hukuk yolu olarak tanıdığı KKTC’de kurulu Taşınmaz Mal Komisyonu önünde Maraş’taki mülkleriyle ilgili 300 Rum başvurusu bulunuyor. Kimi tazminat kimi ise mülklerinin iadesini istiyor. KKTC Dışişleri Bakanı Özersay bu noktada, AİHM kararlarına yakın bir duruş sergileyerek kentin yerleşime açılacağına dikkat çekti. Özersay, BM yetkililerinin ise sadece atılan adımlar konusunda bilgi aldığını ve herhangi bir itiraz gelmediğini vurguladı. Kudret Özersay, Maraş’ın ayrı bir paket halinde Rumlarla pazarlık masasına getirilmemesinde kararlı. Kıbrıs sorunu tümüyle çözülürse, Maraş yeniden gündeme gelebilir.
KASALARDA PARALAR MÜCEVHERLER
– Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, herkesin taşınmaz malların envanteriyle ilgilendiğini ancak taşınır malların da envanterinin çıkartıldığını anlattı. En ilginç madde 21 banka ve villardan çıkan ve irili ufaklı yüzlerce kasa. Kasaların 450 adet olduğu belirtiliyor. Bankalardaki sabit kasa odaları ve taşınabilir kasalar 1974’te mühürlenmiş ve her hafta mühürleri yerinde olup olmadığı tutanakla kontrol ediliyor. Taşınabilen kasalar toplu halde tutuluyor. Kiminin içinde nakit para, kiminde ise mücevher gibi değerli taşlar ve takılar bulunuyor. Bankalarda ise, altın da bulunduğu belirtiliyor.
