Enerji piyasası verilerine göre bin metreküp doğalgazın fiyatı Avrupa’da 110-120 dolar seviyesindeyken Türkiye’ye gelen gazın fiyatı 250 ila 280 dolar. Bu, doğalgaz faturası açısından da yüksek maliyetlere işaret ediyor.
Rusya ile Türkiye arasında doğrudan doğalgaz akışına imkan sağlayan TürkAkım’da vanalar açılırken kamuoyu gelen gazın fiyatlarına ilişkin detaylara odaklanmıştı. Fakat projenin kapasitesi, inşası ile ilgili birçok detay paylaşılırken sözleşmede yer alan fiyatlandırmalara ilişkin bilgiler kamuoyuna yansımadı.
Türkiye’ye doğalgaz yaklaşık iki kat daha maliyetli ulaşıyor.
DW Türkçe'den Recep Oktay'ın haberine göre, enerji piyasası verilerine göre Avrupa piyasalarında bin metreküp doğalgazın fiyatı ortalama olarak 110-120 dolar seviyelerinde seyrederken Türkiye’ye gelen gazın fiyatı 250-280 dolar seviyelerinde. Başka deyişle Türkiye’ye doğalgaz yaklaşık iki kat daha maliyetli ulaşıyor.
Türkiye’de seçimlerin olduğu 2019’da doğalgazdaki yüksek maliyetler konut kullanımına belli bir süre yansıtılmamıştı. Fakat seçimleri takiben doğalgaza zamlar uygulanmaya başlamıştı. Bu zamlarla sadece 2019’da doğalgaza toplamda yüzde 37’lik bir zam yapılmıştı.
Gazın maliyeti vatandaşa nasıl yansıyacak?
TürkAkım’la Türkiye Rusya’dan doğrudan doğalgaz tedariği imkanına kavuşurken sözleşmede indirim olup olmadığı konusunda net bir açıklama gelmedi. Enerji piyasası uzmanlarına göre TürkAkım doğalgazda Türkiye’nin arz güvenliğini sağlarken, sözleşmede herhangi bir değişikliğe neden olmadı.
Eski BOTAŞ Doğalgaz Daire Başkanı ve enerji piyasası uzmanı Arif Aktürk yeni hatla sadece gazın güzergahının değiştiğini belirtti. Aktürk, “Daha önce Rus gazı Ukrayna üzerinden Türkiye’ye ulaşıyordu. TürkAkım ile daha güvenli bir güzergah sağlanmış oldu. Fakat sözleşmede bir değişiklik söz konusu olmadı. Doğalgazın fiyatı dokuz aylık petrol ürünlerinin ortalamasına göre hesaplanıyor. Bu hesaplama yönteminin devam ettiğini söyleyebiliriz. Başka deyişle fiyatta bir değişiklik yok” ifadelerini kullandı.
Global Enerji Derneği Başkanı Murat Dilek ise hesaplamalarına göre Türkiye’ye gelen yeni gazda ancak yüzde 2’lik bir indirim beklediklerini söyledi. Dilek, “TürkAkım ile gelen gazda Bulgaristan için yüzde 5’lik bir indirim söz konusu olabilir. Fakat hesaplamalarımıza göre Türkiye için ancak yüzde 2’lik bir indirimden bahsedilebilir” dedi.
“İndirim beklemek mümkün görünmüyor”
Bu tablo vatandaşın doğalgaz faturası için de önemli veriler sunuyor. Türkiye’de gazın dağıtımından sorumlu kamu kuruluşu BOTAŞ, daha önce artan maliyetleri konutlara yansıtmamaya çalışmıştı. Bu süreçte kurum ciddi bir yük ile karşı karşıya kalmıştı. Seçimlerin ardından konutta doğalgaza gelen zamlarla kurumun bu yükünün biraz daha hafifletilmesi amaçlanmıştı. Uzmanların değerlendirmelerine göre önümüzdeki dönemde artan maliyetler dolayısıyla doğalgazda 2018’in sonunda açıklandığı gibi bir indirim beklenmiyor.
Global Enerji Derneği Başkanı Murat Dilek, “Enerji fiyatları yükselmeye devam ediyor. Bir yandan da döviz kurunun arttığını görüyoruz. Bunlar maliyetlerin artması anlamına geliyor. Dolayısıyla doğalgaz fiyatlarında bir düşüş beklenmiyor” diye konuştu.
Asgari ücrette net yüzde 15, doğalgaz fiyatlarına ise toplamda yüzde 37 zam yapıldı
Tüm bu tablo Türkiye’de vatandaşın bütçesi açısından ayrı bir önem taşıyor. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) 2019’da gerçekleşen rakamlar üzerinden yaptığı hesaplamalara göre asgari ücretin yaklaşık yüzde 10’u doğalgaz faturasına gidiyor. Su ve elektrik faturaları da dahil edildiğinde asgari ücretlinin bütçesinde üç faturanın payı yüzde 20’yi buluyor.
2020 asgari ücretindeki artışın da 2019’da gerçekleşen doğalgaz fiyatlarındaki artışın gerisinde kaldığı görülüyor. Türkiye’de 2020 için asgari ücrette net yüzde 15 artış yapılırken, sadece 2019’da doğalgaz fiyatları toplamda yüzde 37 artış kaydetmişti.
Avrupa ortalamalarına bakıldığında Türkiye’nin doğalgaz fiyatlarının asgari ücrete oranının belli başlı ülkelerin gerisinde kaldığı görülüyor. Avrupa İstatistik Ofisi’nin 2019 rakamlarına göre Türkiye doğalgaz fiyatlarının asgari ücrete oranında Belçika, İrlanda ve Almanya gibi ülkelerin gerisinde bulunuyor. Buna karşın Türkiye bu oranda Slovenya ve Macaristan gibi ülkelerle yakın sıralamalarda yer alıyor.
