Adli süreçte suç mağdurları ve adli desteğe ihtiyaç duyan kişilere sağlanacak hizmetlere ilişkin usul ve esasları belirleyen “Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Yönetmeliği” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmeliğe göre, destek ve hizmetlerin yerine getirilmesinde eşitlik, insan onuruna saygı, dürüstlük ve mahremiyet ilkeleri esas alınacak.
Destek ve hizmetler sağlanırken, cinsiyet, yaş, engellilik, ırk, toplumsal sınıf, dil, din, siyasi görüş veya diğer sebeplerle ayrımcılık yapılamayacak, aşağılayıcı, onur kırıcı söylem ve davranışlarda bulunulamayacak, herkesin özel ve farklı olduğu kabul edilerek, görüşme ve işlemler gerçekleştirilirken yazılı ya da sözlü iletişimde yalın ve açık bir dil kullanılacak.
Hizmetin sunumu sırasında elde edilen kişisel veriler ve düzenlenen raporların gizliliği ilgili mevzuat hükümleri kapsamında korunacak. Mesleki etiğe ve tarafsızlığa gölge düşürecek tutum, davranış ve ilişkilerden kaçınılacak.
Mağdurlara yönelik iş ve işlemler yerine getirilirken, mağdura azami saygının gösterilmesinin yanında, mağdurun anlama ve anlaşılma hakkı gözetilecek.
Sunulan hizmetler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından kişinin örselenmesini engelleyecek şekilde iş birliği ve karşılıklı iletişim içerisinde, gecikmeksizin, koordineli ve etkin şekilde yerine getirilecek.
– Çocuğun üstün yararı ilkesi gözetilecek
Çocuklara yönelik tüm iş ve işlemler ile hizmet sunumunda çocuğun üstün yararı ilkesi esas alınacak. İfade ve beyan işlemlerinde, mağdur çocukların kaygı düzeyini düşürerek kendilerini daha rahat ifade edebilmelerini sağlamak amacıyla adli destek görevlilerinin uzmanlığından faydalanılacak. Çocukların örselenmelerine neden olabilecek eylemlerin önlenmesi amacıyla gerekli tedbirler alınacak.
Mağdurların, hizmet ve yardımlardan faydalanabilmeleri için kolluğa, Cumhuriyet başsavcılığına veya Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğüne başvurmaları ve iş birliği içerisinde hareket etmeleri gerekecek, müracaat koşulu çocuklar için aranmayacak.
Suç mağdurlarına, talepleri halinde müdürlükçe, “suçu nereye ve nasıl bildirebileceği, adli sürecin işleyişi, destek ve yardım almak için hangi kurum veya kuruluşlara başvurulabileceği” konularında bilgilendirme yapılacak.
Mağdur çocukların veya işlenen suçun etkisiyle psikolojisi bozulan diğer mağdurların tanık olarak dinlenilmesi sırasında Cumhuriyet savcısı veya hakim tarafından talep edilmesi halinde adli destek görevlisi bulundurulacak.
Tedavi veya rehabilitasyona ihtiyaç duyan mağdurlar ilgili birimlere yönlendirilecek. Adli süreç boyunca etkin desteğe ihtiyaç duyduğu değerlendirilen mağdurlara yönelik hizmetlerde vaka yönetimi uygulanacak.
Soruşturma veya kovuşturma sürecinin tamamlanmasından sonra destek ihtiyacı devam eden mağdurlar ilgili kurumlara yönlendirilecek.
Adli süreçte korunma ihtiyacı olduğu tespit edilen çocuk, kadın, yaşlı ve engelliler, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının il müdürlüğü ve sosyal hizmet merkezlerine bildirilecek.
İfade ve beyanının özel ortamda alınması veya fail ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen kişilerin ifade ve beyanları adli görüşme odalarında alınacak.
Adli süreçte, adli yardıma ihtiyaç duyan kişiler talepleri halinde bilgilendirilecek, bu kişilerin mevzuatta yer alan adli yardım hükümlerinden yararlanmaları sağlanarak adalete erişimin güçlendirilmesi amacıyla destek hizmetleri sunulacak.
– Önleyici tedbirler alınacak
Kasten öldürme ve bu suça teşebbüs, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama, çocuğun cinsel istismarı, nitelikli cinsel saldırı ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence suçlarından mağdur olanların ceza muhakemesinin zorunlu kıldığı durumlar haricinde kolluk birimlerince yürütülen adli işlemler sırasında suç failiyle temas etmesi veya yüz yüze gelmesi önlenecek.
Mağdur veya ailesinin fiziksel ve ruhsal bütünlüğüne yönelik bir saldırı ihtimaline ilişkin emarelerin bulunması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine suçun tekrarının veya başkaca bir suçun işlenmesinin önlenmesi için kolluk birimlerince gerekli tedbirler alınacak.
Tutuklu veya hükümlülerin ceza infaz kurumlarından tahliyesi veya firarına ilişkin bilgiler ceza infaz kurumu müdürlüğünce suçlardan mağdur olanların bulunduğu yer kolluk birimine bildirilecek. Kolluk birimince yapılan değerlendirme sonucunda gerekli koruyucu ve önleyici tedbirlere başvurulacak. Mağdur için tehlike oluşturabilecek hallerde mağdura bilgi verilecek.
Mağdur, ceza muhakemesinin her aşamasında vekil tayin etmek suretiyle kendisini temsil ettirebilecek. Vekili bulunmaması halinde, cinsel saldırı suçu ile alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda, baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteyebilecek. Mağdurun, 18 yaşını doldurmamış, sağır veya dilsiz ya da meramını ifade edemeyecek derecede malul olması ve vekilinin bulunmaması halinde, istemi aranmaksızın kendisine bir vekil görevlendirilecek.
Gerçeğin ortaya çıkarılmasına yönelik zorunluluk durumları haricinde adli süreçte ikincil örselenmenin önüne geçilebilmesi için işlenen suç nedeniyle psikolojisi bozulmuş çocuk veya mağdur, tanık olarak bir defa dinlenebilecek.
– Meslek kursları düzenlenecek
Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler tarafından, belirlenen suçlardan mağdur olanların meslek edinmeleri amacıyla kurslar düzenlenebilecek.
Yerleşim yerini değiştirmek zorunda kalan mağdurların talepleri halinde kendilerinin veya birlikte ikamet ettikleri aile bireylerinin, çalıştıkları kamu kurum ve kuruluşlarının kadro, pozisyon ve teşkilat durumu göz önünde bulundurularak görev yerleri değiştirilecek, bu şekilde yapılacak yer değiştirme talepleri derhal karara bağlanacak.