Birleşmiş Milletler (BM) çatısı altında 'insanların yüksek sağlık düzeyine ulaşmaları ilkesiyle' kurulan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) koronavirüs salgını döneminde izlediği politikalar nedeniyle bazı ülkeler tarafından eleştirilerin odağında olsa da bazı ülkeler tarafından da tektir topladı.
Peki tüm dünyanın koronavirüsle mücadelesinde merkezde bulunan Dünya Sağlık Örgütü, nasıl çalışır, kimler tarafından finanse edilir?
Euronews'ten Kamuran Samar'ın haberine göre, Dünya Sağlık Örgütü, Birleşmiş Milletler çatısı altında 1948 yılında kuruldu. Merkezi Cenevre'de bulunan ve 150 ülkede faaliyet gösteren DSÖ bünyesinde 7 bini aşkın kişi görev yapıyor.
Örgütün başkanlığına 2017 yılında Etiyopyalı Tedros Adhanom Ghebreyesus 5 yıllığına seçilmişti.
Tedros Adhanom Ghebreyesus ile birlikte örgütün başına ilk kez bir Afrikalı getirildi.
DSÖ üyeleri kimler? Türkiye üye mi?
Dünya Sağlık Örgütü'nün Lihtenştayn hariç 194 üyesi bulunuyor.
Türkiye, 9 Haziran 1949 tarih ve 5062 sayılı Kanunla DSÖ tüzüğünü onaylayarak, Örgüt'e resmen üye oldu.
DSÖ'nün kuruluş amacı nedir, ne gibi çalışmaları var?
DSÖ'nün tüzüğünde kuruluş amacı “Tüm insanların mümkün olan en yüksek sağlık düzeyine ulaşmaları” olarak belirtiliyor. Örgüt bu amacı gerçekleştirmek üzere uluslararası sağlık çalışmalarının koordinasyonunu ve eşgüdümünü sağlıyor.
Politikalarını ülkelere empoze etme yetkisi olmayan DSÖ, hastalıkların önlenmesi ve alınacak önlemler konusunda hükümetlere tavsiyelerde bulunuyor.
DSÖ'nün çalışma alanları neler?
DSÖ ilkelerine göre örgütün 3 çalışma alanı var. Bunlar:
-
Her ülkede tüm vatandaşları kapsayacak genel sağlık sigortası için çalışmalar yapmak
-
Acil durumlarda önleyici politikalarla hemen harekete geçmek
-
Herkes için sağlıklı yaşam konusunda bilinçlendirme çalışmaları yürütmek
Kimler finanse ediyor?
Dünya Sağlık Örgütü'nün bütçesi 2 yıllık dönemler halinde belirleniyor. 2020-2021 bütçesi 4.85 milyar dolar olarak belirlendi. Bu da bir önceki iki yıllık bütçeye oranla yüzde 9 daha fazla.
Her ülke DSÖ'ne bütçesine, nüfusuna göre katkıda bulunuyor. Bu üyelik ücreti olarak da geçiyor. Bunun dışında bazı ülkelerin Örgüt'e gönüllü katkısı ve toplanan bağışlar söz konusu. ABD'nin 800 milyon doları aşkın olan gönüllü ve üyelik katkısının toplamı DSÖ'nün gelirinin önemli bir kısmını oluşturuyor.
Ülkeler dışında Avrupa Komisyonu ve Bill Gates Vakfı da en fazla katkıda bulunan kuruluşlar olarak öne çıkıyor.
Başarıları ve başarısızlıkları neler?
1970li yıllarda görülen çiçek hastalığına karşı sıkı bir mücadele ortaya koyan Dünya Sağlık Örgütü, hastalığın kontrol altına alınmasında önemli rol oynadı. Örgüt, Afrika, Asya ve Ortadoğu’da halk sağlığını ciddi bir şekilde tehdit eden ve çocuk felci olarak bilinen polyo hastalığına karşı da küresel mücadeleye öncülük etti. Bunun yanı sıra Ebola ve Zika virüsüne karşı da uluslararası sağlık çalışmalarını koordine etti.
Koronavirüs salgını döneminde ise birçok kesimden Dünya Sağlık Örgütü'ne övgü gelirken, ABD Başkanı Trump Örgüt'ü Çin yanlısı olmak ve salgının yayılmasında sorumluluğu olmakla suçladı.
DSÖ, Batı Afrika'da ortaya çıkan Ebola virüsüne karşı yeterince erken harekete geçmemekle eleştirilmişti.