Komite’nin 150 üyesi, konakladıkları otellerde Birleşmiş Milletler (BM), garantör ülkeler Türkiye, Rusya ve İran’ın heyetleri ve BM’nin “küçük grup” ismini verdiği Batı ülkelerinin temsilcileriyle ayrı ayrı ikili toplantılar yapıyor.
Toplantılara katılan muhalefet heyetinden alınan bilgiye göre, 150 kişi içerisindeki muhalif üyeler, sabah saatlerinde küçük grup ile bir görüşme gerçekleştirdi.
ABD’nin de aralarında olduğu 15 Batı ülkesi, süreç boyunca gerektiği hallerde çeşitli baskı araçları da kullanarak anayasa yapım sürecine destek vereceklerini vurguladı.
Kaynaklara göre, ABD’nin başını çektiği küçük grup, BM Güvenlik Konseyinin 2254 sayılı kararında belirlendiği üzere, anayasa yazımının akabinde seçimlerin yapılmasını ve geçiş hükümeti kurulmasına ağırlık veriyor.
Öğleden sonra, Komite’nin muhalif üyelerinin Rusya ile de bir görüşme yapması planlanıyor.
150 kişi içindeki 50 kişilik muhalefet heyeti, başkanlık, parlamento ve karma olmak üzere, Suriye’nin yönetiminde söz konusu olacak üç sistem için de ayrı ayrı taslaklar hazırlıyor. Muhalifler, yetkilerin eşit şekilde dağılacağı karma sistemin daha uygun olacağı görüşünü savunuyor.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’ın başkanlık ettiği Türk heyeti ile de düzenli biçimde görüşen muhalifler, halihazırda kendi aralarında istişare toplantısı düzenliyor. Ardından Rusya heyeti ile bir araya gelmeleri planlanıyor.
GARANTÖRLERİN GÜNDEMİ
Bu sırada, Astana garantörleri Türkiye, Rusya ve İran’ın temsilcileri de ikili görüşmeler yapıyor.
Rus heyeti, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandır Lavrentyev, İran’ı ise Dışişleri Bakanı Yardımcısı Hüseyin Ensari temsil ediyor.
Akşam saatlerinde üç ülkenin dışişleri bakanlarının katılımıyla bir görüşme yapılması, ardından üç bakanın BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen ile bir araya gelmesi bekleniyor.
Görüşmelerin ardından basın toplantısı da öngörülüyor.
ANA TOPLANTI VE SONRAKİ İŞLEYİŞ
Anayasa Komitesinin ilk toplantısı yarın BM ofisinde TSİ 14.00’te yapılacak. Açılış toplantısında, rejim ve muhalefet heyetlerinin eş başkanları ve Pedersen söz alacak.
Pedersen, 1 Kasım Cuma gününe kadar oturumlara başkanlık edecek ve 150 kişinin tümüne söz hakkı verecek. İç tüzük, gündem ve denetim mekanizmalarının belirleneceği görüşmeler sona erdikten sonra, Komite rutin oturumlarına başlayacak.
Muhalifler ve rejim heyeti, 4 Kasım’dan itibaren başlayacak oturumların süresine ilişkin görüş ayrılığı yaşıyor. Rejim bir haftadan sonra iki hafta ara verilmesi taraftarıyken, muhalefet oturumların kesintisiz üç hafta sürmesinden yana.
KOMİTE’NİN YAPISI
26 Eylül’de BM Genel Sekreteri Antonio Guterres imzalı belgede ilan edilen prosedür kurallarına göre, komite, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor.
Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, muhalefet heyeti ile sivil toplum temsilcileri olmak üzere üç gruptan oluşuyor.
Küçük yapı ise üç listeden seçilen on beşer kişiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.
45 kişilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları, 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75’inin evet oyu gerekiyor.
Komitenin yapısıyla ilgili en dikkati çeken husus ise iki eş başkana sahip olması.
Muhaliflerin eş başkanlığını Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) eski başkanı Hadi El Bahra, rejimin eş başkanlığını ise önceki anayasayı hazırlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari üstleniyor.
Rejim ve muhalefetin, Türkiye, Rusya ve İran ile istişare ederek oluşturduğu ellişer kişi, nispeten kısa süre içinde belirlenmiş, ancak son liste, Beşşar Esed rejiminin engeline takılmıştı. Rejim, sivil ve nispeten tarafsız görülebilecek adayların isimlerini bildirmek yerine üst düzey kamu kurumu yöneticileri gibi şahısların listeye girmesinde ısrarcı olmuştu. Bu süreçte, muhaliflerin garantörü Türkiye ise anayasayı yazacak komitenin dengeli ve muteber kişilerden oluşması gerektiğini vurgulamıştı. Sonuç olarak bu son liste üzerindeki anlaşmazlık aşılmış, Komite’nin işleyişine ilişkin usul kurallarında da uzlaşma sağlanmıştı.