Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki tartışmalı Dağlık Karabağ’da dün başlayan çatışmalarda aralarında sivillerin de olduğu en az 23 kişinin hayatını kaybettiği bildiriliyor. Ermenistan’ın ardından Azerbaycan’da da kısmi sıkıyönetim ilan edilmiş durumda. Bölgede Azerbaycan ordusu ile Ermeni milisler arasındaki çatışmaların hâlâ devam ettiği belirtiliyor. Uluslararası kamuoyundan çatışmaların sonlandırılması için çağrılar yapılıyor. Ancak her iki ülke de kararlılık mesajları paylaşıyor.
Peki Azerbaycan ile Ermenistan arasında çözülemeyen mesele nasıl başladı? Bölgedeki son gelişmeler neler?
Dağlık Karabağ bölgesinde Pazar günü başlayan çatışmalar devam ediyor. Ermenistan çatışmanın ilk gününde seferberlik; Azerbaycan ise ikinci gününde kısmi seferberlik ilan etti.
Her iki ülke de karşılıklı saldırılarda sivillerin öldüğünü bildirdi.
Azerbaycan, “karşı saldırı neticesinde” Ermenistan işgali altında bulunan altı köyün kontrolünü ele geçirdiklerini duyurdu, Ermenistan’dan ise bunun gerçeği yansıtmadığı açıklaması geldi.
Dağlık Karabağ sorunu ne zaman, nasıl başladı?
Azerbaycan-Ermenistan çatışmasının kökeni 20. yüzyılın başlarına dayanıyor. Sovyetler Birliği döneminde, Josef Stalin Azerbaycan sınırları içinde bulunan Dağlık Karabağ’da bir Ermeni özerk bölgesi oluşturma kararı verdi. Bunun için farklı bölgelerden çok sayıda Ermeni’yi buraya yerleştirdi. Rusların bu politikası kanlı meyvelerini 90’lı yılların sonunda vermeye başladı.
Sovyetler Birliği zayıflamaya başlayınca, Ermeniler Karabağ’ın Sovyet Azerbaycan’dan Sovyet Ermenistan’a devredilmesine ilişkin taleplerini dillendirdiler. İki toplum arasındaki anlaşmazlık çatışmaya, 1990’lı yılların başlarında da geniş çaplı savaşa dönüştü.
Rusların desteğini de alan Ermeniler, 1991’de Hankendi’ni, 1992’de Şuşa ve Hocalı’yı işgal etti. Daha sonra Laçın, Hocavend, Kelbecer ve Ağdere’yi de ele geçiren Ermeniler, 1993’te Ağdam’a girdi. Ağdam’ı, Cebrayıl, Fuzuli, Gubadlı ve Zengilan illerinin işgali izledi. Ermeniler bu süreçte Azerbaycan Türklerine karşı katliamlar yaptı.
Azerbaycan topraklarının yüzde 20’si işgal edildi, 1 milyona yakın Azerbaycanlı da yaşadıkları bölgeleri terk etmek zorunda kaldı.
Taraflar hangi açıklamaları yaptı?
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Dağlık Karabağ bölgesindeki çatışmaların ardından ulusa sesleniş konuşması yaparak “Azerbaycan sadece öz topraklarını savunmaktadır. Dağlık Karabağ, tarihi olarak Azerbaycan toprağıdır ve bu hakikattir. Bu konuda uluslararası hukuk da bizim yanımızdadır. Bütün ülkeler Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü tanımaktadır.” dedi.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise, televizyondan yayınlanan açıklamasında, “Azerbaycan’ın otoriter rejimi bir kez daha Ermeni halkına savaş ilan etti” dedi. Paşinyan sözlerini, “Güney Kafkasya’da sonucu belli olmayan büyük çaplı bir savaşın eşiğindeyiz” şeklinde sürdürdü.
Paşinyan, dün akşam yaptığı açıklamada da Türkiye’ye yönelik suçlamalarda bulunarak Ermenistan Savunma Bakanlığı’nın elinde Azerbaycan ordusunun Türk silahları kullandığına dair bilgiler olduğunu öne sürdü.
Paşinyan ayrıca Türkiye’nin bölgeye olası müdahalesini durdurmak uluslararası topluma tüm nüfuzunu kullanma çağrısında bulundu.
Türkiye’nin tepkisi ne oldu?
Türkiye dün Azerbaycan’a tam destek açıkladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Twitter hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, “Bugün yaptığımız telefon görüşmesinde dirayetli ve kararlı duruşuna bir kez daha şahit olduğum Azerbaycan Cumhurbaşkanı kardeşim İlham Aliyev’e ifade ettiğim gibi, Türkiye “tek millet, iki devlet” anlayışıyla, Azerbaycanlı kardeşleriyle dayanışmasını güçlendirerek sürdürecektir” dedi.
MHP lideri Devlet Bahçeli de yaptığı yazılı açıklamada, “Karabağ Türk’ündür, Türk vatanıdır. Hiç kimse bu muhkem ve müstesna gerçeği değiştiremeyecektir. Yegâne gayesi Türk düşmanlığı olan Ermenistan’ın ve kiralık silahlı unsurlarının Türk milleti karşısında tutunma ihtimali yoktur. Kanımızla, canımızla, varlığımızla Azerbaycan’ın yanındayız” dedi.
HDP “Türkiye Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki savaşa değil, barışa taraf olmalı” açıklamasını yaptı.
CHP de Ermenistan’ı kınadı ve Azerbaycan’a başsağlığı dileklerini iletti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Sahada ve masada Can #Azerbaycan’ın yanındayız” dedi.
Milli Savunma Bakanlığı da Twitter hesabına Azerbaycan’a destek veren bir görsel yerleştirdi.
Uluslararası kamuoyunun tepkisi ne oldu?
BM, ABD, AB, Rusya, Fransa ve Almanya iki tarafa da çatışmaları durdurma çağrısı yaptı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki çatışmaların yeniden şiddetlenmesinden “çok endişe duyduğunu” açıkladı.
Guterres’in sözcüsü yaptığı yazılı açıklamada, “Genel Sekreter tarafları çatışmayı durdurmaya, gerilimi azaltmaya ve gecikmeden müzakerelere geri dönmeye çağırıyor” dedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada taraflar şiddete acilen son vermeye ve gerilimi tırmandırabilecek söylem ya da eylemlerden kaçınmaya çağrıldı.
Bakanlığın açıklamasında, dışarıdan şiddeti tırmandıracak adımların “fayda sağlamayacağı” uyarısında da bulunuldu.
Rusya: Askeri adımların durması gerekiyor
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Paşinyan ile yaptığı telefon görüşmesi sonrasında Moskova’dan yapılan açıklamada “Rusya tarafı, büyük çaplı askeri çatışmaların devam etmesi nedeniyle derin endişelerini dile getirdi. Görüşmede, çatışmaların daha da artmasını önlemek için gerekli tüm çabayı göstermenin önemli olduğu ve daha da önemlisi, askeri adımların durması gerektiği kaydedildi.“denildi.
Bölgedeki son gelişmeler neler?
Azerbaycan, dün sabah saatlerinde Ermeni güçlerinin sivil yerleşim birimlerine ateş açtığını duyurmuş ve karşı saldırı başlatmıştı.
Azerbaycan ordusunun bazı yerleşim birimlerini işgalden kurtardığı bildirilmişti.
Azerbaycan’da da seferberlik ilan edildi
Ermenistan’ın dünkü seferberlik ilanına karşılık Azerbaycan bugün kısmi seferberlik ilan etti. Seferberlik kapsamında Azeri vatandaşların askere alınmasının gündemde olduğu belirtiliyor.
Karabağ’daki Ermeni milisler: 32 askerimiz öldü
Dağlık Karabağ’dan bu sabah yapılan açıklamada en az 15 Ermeni askerin hayatını kaybettiği belirtildi. Açıklamada, pazar günü başlayan çatışmalarda ölen askerlerin toplam sayısının 32’ye yükseldiği belirtildi.
Azerbaycan ise askeri kayıplarla ilgili şu ana kadar herhangi bir açıklama yapmış değil.