Teknoloji devi ülkede tabletten çok kâğıt, kalem tercih ediliyor. İlkokul, orta ve lise öğrencileri kendileri, anaokulunda ise öğretmen ve aileleri sınıflarını temizliyor. Okullarda paklık işlerini yapan misyonlu yok. Devamsızlığın yok denecek kadar az olduğu ülkede, öğretmenlerin bilgi ve hünerleri 10 yılda bir ölçülüyor. Öğrenciler okula terlikle giriyor ve birçok okulda forma mecburi. Bilgiden evvel görgü kurallarının öğretildiği, çocuklara tabiata, insanlara ve hayvanlara uygun davranma faziletinin aktarıldığı Japon eğitim sisteminde sabır, öz kontrol ve adil olma üzere bedeller kazandırılıyor. Yaklaşık iki ay evvel gittiğim Tokyo’da okullarda yaptığım müşahedelerimi paylaşmak istedim.
OKUL PAKLIĞI ÖĞRENCİLERDE
Okulların neredeyse tamamında paklık vazifelisi yok. Öğrenciler kendi sınıfını hatta tuvaletleri temizlemek zorunda. Her okulda öğlen yemeği sonrası ve çıkışta kümelere ayrılan öğrenciler dönüşümlü olarak paklığı üstleniyor. Okulun koridorlarında yer alan paklık ekipmanları ile sırası gelen öğrenciler işe başlıyor. Büyük öğrenciler küçüklere yardım ederek dayanışmayı öğretiyor. Çocukları kamusal alanları pak tutup, grup çalışması şuurunu aşılayan ve kendi alanlarını pak tutmayı öğreten bu uygulama hiçbir yönetmelikte yer almıyor, gelenek olarak sürdürülüyor. Bilhassa küçük sınıflarda öğrencileri motive etmek için öğretmenler paklığa katılıyor. Anasınıflarında ise sırayla veli ve öğretmenler paklığa öncülük ediyor.
SINIFLARDA KARATAHTA
Her ne kadar teknoloji devi olarak bilinse de ülkede sınıfların birçoğunda tablet ve akıllı tahta pek fazla yok. Yüklü karatahta kullanılıyor, tabletli eğitime pek de rastlanmıyor. Kodlamayı ders programının içinde öğreniyorlar. Teknoloji liselerinde ve üstünler okulunda teknoloji daha fazla yer alıyor.
Sınıflar yüklü 40 kişilik. Üniversitede amfiler çok büyük, bu nedenle dersliğin çabucak her yerinde dev ekranlar kullanılıyor. Öğretim üyeleri de seslerini duyurmak için öğrencilere çoklukla mikrofonla sesleniyor.
AYRIŞTIRMA ÇÖP KUTULARI
Her sınıfta ve koridorda çöpleri ayrıştıran kutular yer alıyor. Küçük yaştan itibaren öğrenciler bu kültürle yetişiyor. Kâğıt, plastik ve başka unsurları ayrıştıran bu kutular hem sınıflarda hem koridorlarda hatta sokaklarda var.
GRİP BULAŞTIRMAK ÇOK AYIP
Japonya’da en ayıp sayılan şeylerden biri de çöpleri yere atma ve hastalandığında virüsleri diğerine bulaştırma. Bu nedenle sokaklarda maskeli beşerler görürseniz şaşırmayın. O maskeler hastalandığında diğerine virüs bulaştırmamak için. Ufak bir öksürme aksırmada şayet maske takmazsanız ayıplanıyor, dışlanıyorsunuz. Tıpkı halde çöpleri yere attığınızda hatta sigara külünü bıraktığınızda en berbat şeylerden birini yapmış sayılırsınız.
YEMEKLER FİYATSIZ
Ülkede okullarda öğle yemekleri sınıfta yeniyor ve fiyatsız veriliyor. Öğrencilerin sağlıklı ve istikrarlı beslenmesi için standart bir menü sunuluyor. Yemek kapları tekrar dönüşümlü olarak öğrenciler tarafından sınıfa taşınıp, kaplar temizlenerek gerekli yere götürülüyor.
2 YAŞINDA KENDİSİ GİYİNMEK ZORUNDA
Çok küçük yaştan itibaren çocuklara ayaklarının üzerinde durabilmeleri için gerekli eğitim evvel ailede veriliyor. 2 yaşında kıyafetleri çocuklar kendileri giyiyor, kendileri çıkarıyor. Bunu başaramayan çocuğun ailesi sorgulanıyor. Yemek önlerine konuluyor, yenmezse bizdeki üzere ısrar yok, tabak kaldırılıyor. Sıraya girme alışkanlığı da küçük yaştan itibaren çocuklara veriliyor. O nedenle isteklerini ağlayarak anlatan çocuklara pek rastlanmıyor. Çocuğunun elini tutan ya da kucağında taşıyan, her an onu müdafaaya hazır anne görmek de pek mümkün değil.
SINIFTA UYUYORSA ÇALIŞKANDIR
Öğrenciler geç saatlere kadar çalıştıkları için bilhassa üniversitelerde ekseriyetle sabah saatlerinde uyuyan öğrencilere rastlamak mümkün. Bu çocuklara çalışkan gözüyle bakılır.
OKULA TERLİKLE GİRİLİYOR
Ülkede birçok işyerine olduğu üzere okullara da terlikle giriliyor. Çabucak her okulun girişinde ayakkabılar çıkarılarak dolaplara yerleştiriliyor ve bina içinde terlikle geziliyor. Bazen de terlik yerine okul içinde giyilebilecek okul ayakkabıları kullanılıyor. Ayakkabıya alışamayan, sınıflarda çorapla dolaşan öğrenciler görürseniz şaşırmayın. Anasınıflarında “tatami” denilen yer döşemesi bulunuyor. Buralarda çoğunlukla çorapla dolaşılıyor.
GEÇ SAATLERE KADAR ÇALIŞMA
Öğretmenler sonraki gün derste işleyeceği programı akşam meslektaşları ile ortaklaşa hazırlıyor. Japon eğitimciler, sabahları da tekrar branş öğretmenleriyle birlikte toplanarak mevzuların üzerinden geçiyorlar. Sabah saat 07.30’da okula giren öğretmenler en erken akşam 21.00’de çıkabiliyor. Üstlerinden evvel işyerini terk etmenin ayıp olduğu için Japonlar, müdürlerinden sonra okuldan çıkabiliyorlar.
ÖĞRENCİLERİN İMTİHAN KÂBUSU
Lise 3 yıl ancak birinci sınıf sonundan itibaren hazırlık süreci başlıyor. Öğrenciler okuldan sonra her gün gece 23.00’lere kadar dershanelere gidiyor. Merkezi imtihanlar yılda bir sefer ocak ayında yapılıyor. Şubatta üniversiteler kendi imtihanını da yapabiliyor. Lakin en güzellere imtihanla girildiği için öğrenciler çok çalışmak zorunda kalıyor. Birebir biçimde düzgün liselere girmek için merkezi imtihanlara girmek zorundalar.