İSTANBUL, 1 Şubat (Reuters) – Rüzgar, güneş gibi yenilenebilir enerji santrallerinden alınacak elektriğin garantili alım fiyatı dolar yerine TL olarak yeniden belirlendi.
Reuters hesaplamalarına göre santral tipine göre destekleme ödemeleri %25 ila %67 azaldı.
Resmi gazetede Cumartesi yayımlanan cumhurbaşkanı kararına göre 1 Temmuz tarihinden itibaren beş yıl içinde devreye girecek santrallere yine 10 yıl süreyle alım garantisi uygulanacak. Yenilenebilir enerji kaynakları destekleme mekanizması (YEKDEM) olarak adlandırılan alım garantisinin fiyatları üç ayda bir güncellenecek.
Fiyatlar güncellenirken üretici ve tüketici enflasyon sepetinin ağırlığı %52, dolar ve euro kurunun ağırlığı ise %48 olacak.
Mekanizma kendine ait sınırlı petrol ve doğalgaz kaynağı olan Türkiye’nin uzun yıllardır uyguladığı yurtiçi yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimini çeşitlendirme stratejisine destek oldu. TL’nin değer kaybetmesiyle birlikte cazip hale gelen mekanizma yurtiçinde jeotermal, rüzgar ve güneş santrali kurulu gücünün hızla artmasını sağladı.
Destekleme mekanizması gelirleri döviz cinsinden garanti altına aldığı için santral kuracak işletmecilerin bankalardan döviz cinsi finansman bulmasını kolaylaştırdı.
Ancak TL’deki değer kaybı sonucu destekleme fiyatlarının dünya çapında gerileyen üretim maliyetlerinin üzerinde kalması hükümetin fiyatları düşürmek istemesine yol açtı. Mekanizmanın 2020 sonundan sona ereceği daha önce açıklanmışsa olsa da pandemi nedeniyle aksayan santral kurulumları nedeniyle bu tarih Haziran sonuna ertelendi.
Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) adına konuşan Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi Başkanı Hakan Yıldırım destekleme mekanizmasının yeni halinin açıklanmasıyla yatırımcılar için belirsizliğin ortadan kalktığını belirtti.
Destek miktarı artışının kısmen dövize bağlanması sayesinde yatırımların yarısını döviz cinsi finansmanla finanse etmenin mümkün olacağını ancak TL kredilerde yatırımcının yüksek faiz yükü altına gireceğini belirten Yıldırım, “Böylece proje finansmanında doğal olarak %48’ini daha makul maliyetli döviz kredisi ile kullanmak söz konusu olacak. Ama %52’lik TL kısmına ödenecek yüksek faiz nedeniyle, bugünkü şartlarda projeler yüzde 12-13 gibi paçal faiz oranı ile fonlanabilecek. Bu da yeni YEKDEM’e rağmen yatırımcıları zorlayabilir” dedi.
Yıldırım, yeni destekleme mekanizması ile %35’in altında kapasite faktörüne sahip rüzgar santrallerinin hayata geçirilmesinin zor olabileceğini de belirtti.
Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Başkanı Cem Özkök ise yeni destekleme mekanizmasının “beklentileri karşılamaktan uzak” olduğunu ve yenilenebilir enerjinin üretimdeki payını artıma hedeflerine ulaşmanın zorlaşacağını belirtti.
Yenilenebilir enerji santrali yatırımlarının sermaye yoğun olduğuna dikkat çeken Özkök, “Yatırımcılarımızın beklentileri özellikle daha yüksek bir başlangıç fiyatı idi. Yeni YEKDEM’de uygulanacak eskalasyonun %48 dövize dayalı olacak olması projelerin finanse edilebilirliği yönünden önemli bir katkı ancak yeterli değil” dedi.
Özkök, yeni destekler ile jeotermal santrallere yatırım yapma imkanı kalmadığını ve yatırımcıların projeksiyon ve fizibilite çalışmalarını gözden geçireceğini belirtti.
YERLİ KATKI PAYLARI İÇİN ÜST SINIR
Karara göre YEKDEM fiyatlarının güncellenmesinde üst sınır; hidroelektrik üretim tesisleri için 6.40 dolar/sent/kWh, rüzgar ve güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için 5.10 dolar/sent/kWh, jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisleri için 8.60 dolar/sent/kWh, biyokütleye dayalı üretim tesislerinde çöp gazı veya atık lastiklerin işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerden elde edilen kaynaklar için 5.10 dolar/sent/kWh, biyometanizasyon için 8.60 dolar/sent/kWh, termal bertaraf için 8 dolar/sent/kWh olarak uygulanacak.
(Habere katkıda bulunan Mehmet Dinar; Redaksiyon Can Sezer)
