İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kadıköy Meydanı İçin Hazırlanan Projeleri Oylamaya Açtı

Günümüzde merkez niteliğine ve yoğunluğuna sahip açık alanlar, metropolitan altyapıların baskısı altında mekan kalitelerini yitirmiştir. Birçok yaya odağı, sınırları ve tanımları belirsiz parçalara bölünerek sahip oldukları potansiyelin çok azı ile yetinmek zorunda kalır. Kadıköy Rıhtımı da bu metropolitan baskının gölgesinde, bölünmüş ve ilişkisiz mekanlar üretmektedir.

Çeşitli dönemlere yayılıp üst üste inşa edilen tarihsel katmanlar özgün sınırlarını kaybetmiş, içerisindeki tescilli yapılar ise gündelik kullanımın dışında kalmıştır. Önerinin amacı, halihazırdaki çokluğu, mekanın zenginliğini kaybetmeyecek şekilde bütüncül düzeneklere dönüştürmektir.

Bu doğrultuda, iki temel katman önerilir. Katmanlar (Strata) kıyı şeridi boyunca sürekli uzantılar halinde hareket ederek, kesintisiz bir kıyı hareketi kurgulamaktadır.

Birincil katman, bünyesinde birçok mekan türünü içeren, kentin yapı stoğu ile doğrudan iletişim halinde olan “kent yeşili” olarak adlandırılır. Kent yeşilinin en önemli aktörlerinden birisi doğrudan kente uzantı veren, dinamik formu ile kendine özgü bir yer tanımlayan etkinlik meydanıdır. Yılın her döneminde sürekli dönüşerek birçok etkinliğe ev sahipliği yapması düşünülen meydan, işaret değeri yüksek bir odak niteliğindedir.

Köyiçi’nin bir uzantısı olarak sınırları yeniden tanımlanan Şehremaneti Parkı ve Rıhtım Caddesi boyunca uzanan yeme-içme birimleri omurgası gibi öğeler, bütüncül kent yeşilinin içeriğindeki birbiri ile uyumlu çalışan alt birimlerdir.

İkincil katman, kıyı ile su arasında yer alan bir yeşil alandır. Kıyı yeşili olarak adlandırlan mekan, suya yönelen basamaklar ve platformları ile, insanın su ile kurduğu iletişimi geliştirmeyi hedefler. Parçalara bölünmüş bu dizgi, eklenen mevcut iskeleler ile tekrar bütünlenir.

Bu iki yeşil katmanın ve atmosferin arasında yeni bir zemin ortaya çıkar. Rıhtımdaki yaya dolaşımının ana ekseni olarak tariflenen bu yaya yolu, bölgenin tüm yaya odaklarına ve sokaklarına eklemlenir. Tüm yaya ve kıyı sürekliliği bu yaya omurgası ile sağlanmaktadır.

İnsitu Kadıköy kent belleğine işlenmiş izleri ve dokuyu referans alarak insan ölçeği ve doğal çevrenin yeniden kazanımı, insani erişilebilirlik, yaşanabilir kamusal alanlara odaklı stratejileri “yerinde” yaşatacak bir perspektif sunmaktadır. Kadıköy kent kimliğinini yansıtan tarihi perspektifleri korumak ve yaşatmak amacıyla yapısal, mekansal ve işlevsel referanslar detaylı bir şekilde irdelenerek tasarımın künyesi ortaya konmaktadır.  

Projede Kadıköy ilçesinin farklı bölgelerinden “kıyı alanına ulaşmak” için bisiklet yolu güzergahı, çarşı ve kıyı arasında kesintisiz yaya erişimini sağlamak için “kesintisiz yaya yolu ve engelsiz erişilebilirlik ağı” önerilerek uygulama standartarı tanımlanmaktadır.  

Trafik baskısı altında olan “kıyı ve meydan alanını kazanmak” için asgari ihtiyacı karşılayacak yeni bir ulaşım ve toplu taşıma sistemi önerilmekte, mevcut durumdaki otobüs minibüs durakları yeşil alana dahil edilmektedir. Konut ve hizmet alanlarına özel araç ulaşım ve hareket yönleri korunarak yaya öncelikli olarak yeniden düzenlenmektedir.

Kıyı bölgesinin yaşanabilirliği yükseltmek amacıyla Haydarpaşa’dan Moda’ya kadar tarihsel referanslara uyarlanan  rekreasyon, eğitim, kültür, spor, sanat içerikli işlevsel bir zincir kurgulanmakta, deniz ve insan ilişkisi güçlendirecek dinlence-eğlence mekanları sunulmaktadır.   

Kıyı ekolojisi irdelenerek yapısal önlemler geliştirilmekte, yeşil alan kapasitesi arttırılmakta, kent kimliğinine uyumlu bitkilendirme önerileri sunulmaktadır. 

Bu kurgu içinde Kadıköy kent meydanı simgesel yapılar ve doğal unsurlarla tanımlanan, işlevsel olarak çok çeşitli deneyimlere açık, çarşı ve mahalle sokaklarını kıyı alanı ile bütünleştiren bir platform olarak değerlendirilmektedir. Biçimsel olarak aynı anda çarşı ve kıyı alanına dokunan meydan alanı kavşak etkisinin azaltıldığı yaya hakimiyetinde paylaşımlı mekan karakterindedir. Sekiz farklı alt bölge ile ifade edilen meydanda Haldun Taner Sahnesi’nin işlevi korunmakla birlikte geliştirilen mimari müdahale ile geri kazandırılan avlusu Kadıköy çarşısını kıyı alanında kucaklamaktadır.

Kadıköy kentin ve kentlinin sahnesidir. 

Sokaklarında heykellerin, şiirlerin, duvarlarında mural resimlerin, caddelerinde sanatın yerinin olduğu, yürürken gözün ve kulakların beslendiği yerdir Kadıköy, geçmişte olduğu gibi. Bugün bunların dışında da Kadıköy, gastronomi gibi farklı sanatların içine yorum ve değer katıldığı, emeğin işlendiği bir yer olarak dönüşmeye devam etmektedir. Kadıköy sahne fikri, üretimin her şekline ev sahipliği yaparak Kadıköy’ün değer ve sanat üretimine katkı sağlayacak bütüncül bir yaklaşımın ürünüdür. Kadıköy; gastronomi şenlikleri, kitap tanıtımları, sahne sanatları akla gelen her şeyin zemin ve temsil bulduğu kamusal alanlar bütünü olarak tasarlanmıştır. 

Kadıköy Meydanı duraklar meydanı olmaktan kurtarılmış, kazanılan alanın bir bölümü, aktif ticaretin yer aldığı ve yaya sirkülasyonunun yoğun olduğu ticaret alanına kaydırılmış; üst örtü, ağaçlar ve oturma alanları ile kullanıcıların konforla bekledikleri alanlar tasarlanmıştır. Cadde boyunca toplu taşım güzergahı oluşturulmuş, Kadıköy-Söğütlüçeşme arasında çalışacak yeni bir tramvay hattı önerilmiştir. Kadıköy-Rıhtım kıyısı, oturma basamakları, ağaçlar, yeme içme büfeleri ile kentin su kenarında vakit geçireceği bir kordona dönüştürülmüştür.

Metro çıkışları düşünülerek, kıyıda iskeleler toplulaştırılmış; otobüs ve tramvay durağının da dahil olduğu hızlı ve konforlu ulaşım aktarmaları planlanmıştır. 

Haldun Taner Sahnesinin Meydan’daki güçlü kimliği, mevcutta iskele olarak çalışan yapının atölyeler-kitap&kafe ve sanat odaları olarak dönüşmesi ve bu birlikteliğin Kadıköy meydanını, kültür sanat meydanı olarak bir aktivite üretecine dönüştürmesi planlanmıştır. Kıyı boyunca önerilen cep sahneler alanın sanat odaklı dönüşümünü destekleyecektir.

Mevcutta ispark olarak kullanılan alan, yeşil bir amfi ile Yarımada ve boğazın eşsiz siluetinin izleneceği bir izlek, festival ve etkinlik çayırı olarak dönüştürülmüştür. Mevcut çitlerle çevrili çim alan genişletilerek, çayır meydan olarak aktif kullanıma açılmıştır. 

Haydarpaşa’nın kıyıdaki eşsiz siluetini ön plana çıkaran, kentliye ve özellikle Rasimpaşa mahallesine aktif hizmet edecek bir kent park tasarlanmıştır.