Bugüne dek kulüpler ile futbolcular arasındaki anlaşmazlıklarda genellikle oyuncular lehine karar veren FIFA, tavır değiştirdi. “Milyon Euro’lar kazanan futbolcuların yerine gençler de oynar ama kulüpler olmazsa futbol olmaz” diyen FIFA, maaş indirimini kabul etmeyen oyuncular ile kulüpleri arasındaki davaları bu mantaliteyle değerlendirecek.
Televizyon yayınları, sponsorluk gelirleri, Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi gibi turnuvalara katılım payları, tur atladıkça kasaya giren ödüller, bahis gelirleri, lig maçlarında her puana verilen ödüller derken futbolda dönen paralar astronomik boyutlara ulaştı. Kulüplerin gelirleri arttıkça bu pazardan en çok nemalanan kesim futbolcular oldu. Kazançlar öyle çok yükseldi ki, milyon Euro’luk sözleşmeler ‘normal’ hale geldi. Sadece Real Madrid, Barcelona, Liverpool, Manchester City, Juventus, Bayern Münih gibi devlerde değil, pek çok kulüpte sıradan futbolcuların değeri bile onlarca milyon Euro’dan başlar oldu.
Biz onları yıkılmaz sanıyorduk, meğer yanılmışız
Tam da bu zamanda ortaya çıkan koronavirüs salgını, herkesin ‘yıkılmaz’ gözüyle baktığı kulüplerin hiç de öyle göründüğü gibi olmadığını, futbolculara harcanan akıl almaz paralar yüzünden ayakta kalmalarının ‘pamuk ipliğine’ bağlı olduğunu ortaya koydu. Çok değil, birkaç aylık erteleme belirsizliği bile Avrupa’da çok sayıda kulübü iflas noktasına getirdi. Ekonomik açıdan en güçlü lig olan Premier Lig, oyunculardan yıllık maaşlarında yüzde 30 indirime gitmelerini talep etti. Ayrıca, Championship ile diğer alt lig takımlarına 125 milyon sterlin yardım yapılacağını duyurdu.
İlk iflas haberi Slovakya’dan geldi, sırada başkaları var
İtalya Serie A’da kulüpler iflas etmemek için futbolcuların maaşlarını düşürmeye çalışıyor ancak oyuncular da yaşanan olağanüstü durumdan dolayı neden kendilerinin cezalandırıldığına isyan ediyor. Çok sayıda kulüp en azından yayın geliri almak için sezonun seyircisiz de olsa tamamlanmasını istiyor. Almanya’da, eğer sezon bir şekilde tamamlanamazsa 4’ü Bundesliga, 9’u Bundesliga 2 olmak üzere 13 takımın iflasını açıklaması gündemde. Diğer yandan Avrupa’dan ilk iflas haberi Slovakya’dan geldi bile! 7 şampiyonluğa sahip 1. Lig takımı MSK Zilina, oyuncularının yüzde 80’lik maaş indirimini kabul etmemeleri üzerine iflasını açıklayan ilk kulüp oldu.
Koronavirüsün yarattığı sorunlar FIFA için milat oldu
Hal böyle olunca gözler doğal olarak FIFA’ya çevrildi. Ne yapacağı merakla beklenen FIFA, geçtiğimiz günlerde ilk somut adımını attı. Bu tarihi adım aslında futbol dünyasının 180 derece değişeceğine dair milat oldu. Bugüne dek futbolcular ile kulüpler arasındaki anlaşmazlıklarda genellikle oyuncuların tarafını tutan FIFA, artık taraf değiştirdi… Yeni felsefeleri; “Futbol, milyonlarca Euro kazanan futbolcular olmasa da oynanır; şartlar uygun olmazsa gerekirse gençleri sahaya sürersin. Ama kulüpler olmazsa bu güzel oyun oynanamaz.” Kısacası koronavirüs salgını ile birlikte futbolda yeni bir dönem başladı…
WIMBLEDON’U KURTARAN ‘PANDEMiK SiGORTA’ FUTBOL KULÜPLERiNiN HiÇBiRiNDE YOK
Futbol kulüplerinin nasıl ayakta kalacağına yönelik çalışmalar sürerken, Wimbledon Tenis Turnuvası’nın da ertelendiği haberi geldi. Ancak asıl bomba, 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana ilk kez oynanamayacak olan turnuvanın 250 milyon sterlinlik potansiyel gelir kaybının büyük kısmının ‘pandemik sigorta’ kapsamında karşılanacak olması! Wimbledon’un sigorta sözleşmesine bu maddeyi
koyduran ‘felaket senaryosu vizyonuna sahip yönetici’ hangi öngörüyle bunu akıl etti bilinmez ama futbol dünyasında sigorta kavramı hangi boyutta asıl sorun biraz da bu noktada.
PRiMLER ÇOK YÜKSEK
İstisnalar kaideyi bozmaz ancak genele baktığınızda oyuncuların ‘uzun süreli sakatlık endişesi’ nedeniyle ‘ferdi kaza sigortası’
yaklaşımında bireysel davrandıklarını görüyoruz. Kulüp kanadında ise durum sadece Türkiye’de değil, dünyada vahim. Kulüplerin ‘milyon Euro’ seviyesindeki oyuncu kontratları üzerinden sigorta yaptırmaları durumunda, tüm takım kadrosu düşünüldüğünde ödeyecekleri sigorta priminin boyutu inanılmaz rakamlara çıkıyor. Hal böyle olunca da sezonu sakatlık nedeniyle erken kapatmak zorunda olan oyuncularının ceremesine kulüpler katlanıyor.
SÖZLEŞMEDEKi RAKAMLARIN ARTIK FAZLA ÖNEMi YOK
Kulüpler ve federasyonlardan gelen talep üzerine kurulan FIFA Hukuk Çalışma Grubu, oyuncu maaşlarının düşürülmesi için 4 şart sundu. Her ülkenin kanunları ve yapısı farklı olduğu için global bir karar veremeyen FIFA’nın belirlediği şartlar şöyle:
1- Kulüpler ile oyuncuların (veya sendika/birlikleri) görüşerek anlaşması ilk tercih.
2- Kulüpler tek taraflı bir karar alıyorsa bu mutlaka ülke hukukuna uygun olmalı.
3- Kulüpler oyuncular ile anlaşamıyorsa ve ülke hukukunda bu konuyla ilgili bir kanun yoksa ‘FIFA Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’ ve ‘FIFA Oyuncu Statüleri Komitesi’ aşağıdaki durumları inceleyerek karar verecek
a-) Kulübün ekonomik durumu.
b-) Düşürülen maaşın oranı.
c-) Düşürüldükten sonra oyununun kalan toplam hak edişi.
d-) Bu kararın tüm kadroya mı yoksa bazı oyunculara mı uygulandığı.
e-) Kulübün iyi niyetle bir anlaşma sağlamaya çalışıp/çalışmadığı.
Bu maddelerden anlaşılacağı üzere; bir futbolcu koronavirüs salgını nedeniyle maaşını düşürmek isteyen kulübüne, “Hayır, ben kabul etmiyorum, sözleşmemde yazan rakam neyse onu isterim” diyemeyecek.
BiRKAÇ YIL DEVAM EDEBiLiR
Futbolcu eğer ısrar eder ve anlaşmazlık FIFA’ya intikal ederse, FIFA sözleşmede yer alan rakamları bir kenara bırakıp, kulübün ekonomik durumunu inceleyecek ve oyuncuya ne kadar para ödeyebileceğine bakacak. Şurası bir gerçek; koronavirüs salgını sonrasındaki yaraları sarmayı amaçlayan bu önlemler en azından birkaç yıl devam edecek…