1953’teki İngiltere-Macaristan maçı, futbolu Adalılar’ın tekelinden kurtardı. 1970’teki Brezilya-İtalya karşılaşması, Pele’yi armağan etti. 1972’deki Ajax-Inter mücadelesi, ‘Total Futbol’un doğuşunu müjdeledi.
New York Times Gazetesi dünkü sayısında dünya futbol tarihini etkileyen 6 maçı anlattı. Maçlara baktım. Ben de katılıyorum. Ama bunlara benim de ekleyeceğim iki maç var…
ESTETiK FUTBOL VE FUTBOL RUHUNUN DOĞUŞU
BREZİLYA 4: – İTALYA: 1
21 Haziran 1970; Dünya Kupası finali, Mexico City. O kupada İtalya ile Almanya arasında oynanan yarı final olağanüstü bir maçtı, ama geçen yüzyıla damgasını vuran karşılaşmalardan biri finaldeki Brezilya-İtalya mücadelesiydi. Brezilya yeni kıtanın futbolu olarak doğmuştu. Pele dünya starı olmuştu. Ama bu maç tarihe iki özelliği ile geçti: İngiltere dünyaya futbolun fizik olarak nasıl oynanacağını göstermişti. Brezilya bu oyunun estetik olarak nasıl oynanacağını gösterdi. İngiltere, futbolun gövdesiydi. Brezilya, ruhu oldu.
FUTBOLDA KADIN YÜZYILINI AÇAN MAÇ
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ: 0 – ÇİN: 0
10 TEMMUZ 1999; Kadınlar Dünya Kupası Finali, Pasedana, ABD. Yirminci yüzyılda futbol, dünyadaki insan nüfusunun yarısına hitap eden bir spordu. Yirminci yüzyılda kadın futbolu yeterli fonları bulamadı, ilgi görmedi. Ancak ABD ile Çin arasında oynanan bu maç, futbolda kadın yüzyılını açtı. Normal süresinde 0-0 biten karşılaşma penaltılara kaldı ve sonunda ABD 5-4 kazandı. Ve bu maç aynı zamanda kadın futbolununu ilk süper starı Brandi Chastain’in de doğuşuydu.
‘YENiLMEZ KRALLIK’ iNANCINI BiTiREN MAÇ
iNGiLTERE: 3 – MACARiSTAN: 6
25 Kasım 1953; Londra, dostluk maçı. Bunun için ‘yüzyılın maçı’ deniyor. Futbolu icat eden, kurallarını yazan İngiltere, ilk defa evinde bir Avrupa takımına yeniliyor. Hidekuti, Puşkaş, Lantoş gibi daha sonra efsaneleşen futbolcuları ile Macaristan bu maçla birlikte futbolu İngiltere’nin tekelinden kurtardı. Futbol sosyologları şu yorumu yapıyor: “Bu maçla birlikte, futbolun sadece fiziki bir mücadele değil, aynı zamanda zihinsel bir yarışma olduğu görüşü yerleşti.”
MÜKEMMEL FIRTINA VE ‘TOTAL FUTBOL’ DOKTRiNiNiN DOĞUŞU
AJAX: 2 – INTER: 0
31 Mayıs 1972; Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası finali; Rotterdam. 1970’li yıllara damgasını vuran futbol Hollanda ekolü oldu. Bu ekolün temsilcisi ise ajax. Bugün futbolun elit düzeydeki bütün fikirlerinin ve konseptlerinin temeli o yıllarda atıldı. Bu maç, Cruyff’lı ‘Total Futbol’ doktrininin, geleneksel İtalyan futbolunu paramparça ettiği maç olarak tarihe geçti. 1970’ler ‘ajax 10 yılı’ oldu.
HOLiGANiZMi BiTiREN EN TRAJiK MAÇ
JUVENTUS: 1 – LIVERPOOL: 0
29 Mayıs 1985 Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası finali; Brüksel Heysel Stadı. Avrupa Kupası finalinden önce Liverpool’un holigan taraftarları İtalyanlara saldırdı. Çıkan arbede ve izdihamda 38 İtalyan ve 1 Belçikalı öldü. Bu maç, İngiltere’nin holigan sorununa çok daha ciddi biçimde bakmasına yol açtı. Holiganizmin sahalardan uzaklaştırılması yolunda en etkili trajediydi.
BÜYÜK KULÜPLERiN DOĞUM TARiHi MAÇI
REAL MADRID: 7 – E. FRANKFURT: 3
18 Mayıs 1960; Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası finali, Glasgow. Bu maç, takım performansını ilk defa çarpıcı şekilde ortaya koyan karşılaşmaydı. Puşkaş ve Di Stefano gibi iki süper starla sahaya çıkan Real Madrid bu performansı ile futbol tarihinin çok önemli iki özelliğini yazdı. Birincisi, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’nın, Dünya Kupası’ndan daha önemli hale gelmesi. İkincisi ise futbolda süper kulüpler çağını açması.
DÜNYA SAHNESiNDE AFRiKA GÜNEŞiNi DOĞURAN MAÇ
ARJANTiN: 0 – KAMERUN: 1
8 Haziran 1990; Dünya Kupası Grup elemeleri, Milano. O güne kadar futbolun iki kutbu vardı; Avrupa ve Güney Amerika. O maçta bir Afrika ülkesinin aldığı sonuç futbolda bir depreme yol açtı. Bu depremin artçıları bugün hala devam ediyor. Bu maç, futbol tarihine, Afrika kıtası ve futbolcularının dünya sahnesine çıkışı olarak geçti.
TARAFTAR-OYUNCU ARASINDA TEL ÖRGÜYÜ KALDIRAN MAÇ
LIVERPOOL: 3 – NOTTINGHAM FORREST: 1
15 Nisan 1989; Sheffield Hillsborough Stadı. Bu maç sırasında çıkan izdihamda 96 kişi öldü, 766 kişi yaralandı. Bu olaydan sonra statlarda tel örgüler kaldırıldı.