Koronavirüsün tüm dünyayı etkisi altına aldığı ve ekonomik aktivitelerin durduğu bu günlerde en fazla hareket şüphesiz petrol piyasalarında yaşanıyor. Geçtiğimiz aylarda petrol üreticisi ülkelerin üretimi kısma konusundaki yaşadıkları kriz sonucu hızla 55 dolar seviyelerinden 30 doların altına gerileyen petrol fiyatlarına bir de koronavirüs etkisiyle düşen talep eklendi. Durmadan artan petrol arzına karşı piyasadaki daha önce görüşmemiş bir talep düşüklüğü önce ABD tipi ham petrolde eksi fiyatların görülmesine ardından da Brent petrolün 15 dolara kadar gerilemesine neden oldu.
İŞ BAŞINA DÖNMEK ŞART
Piyasa uzmanlarına göre petroldeki bu düşüşün mevcut durumda devam etmesi bekleniyor. Zira dünyadaki enerji talebinin büyük bir kısmını oluşturan kara, hava ve deniz ulaşımının durma noktasına gelmesi, santralların faaliyetlerine ara vermesi, fabrikaların üretimi durdurması ve ağır sanayinin duraksaması yakın zamanda hemen eksiye dönecek gibi görünmüyor. Uzmanlara göre petrol piyasalarının nefes alması için ilk olarak kaybolan ekonomik aktivitelerin eski haline dönmeye başlaması gerekiyor. Ancak bu sadece Avrupa’daki bazı otomotiv fabrikalarının ve ABD’deki üretim tesislerinin üretime başlaması ile yeterli olmayacak.Gerçek bir ekonomik toparlanma için insanların kaybettikleri işlerine geri dönmeleri ve rahatça seyahat edebilmelerinin gerektiği belirtiliyor.
YENİ KESİNTİ PLANI
Petrol piyasaları için diğer önemli konu da üretici ülkelerin yeni kesintiler konusundaki geldikleri nokta. OPEC ve diğer üreticiler her ne kadar mayıs başında 9.7 milyon varil kesinti yapacağını açıklasa da gelinen noktada bunun yeterli olacağı düşünülmüyor. Petrol piyasası uzmanları, üretici ülkelerin mayıs ortasında tekrar bir araya gelip yeni bir kesinti konusunda anlaşmaya varabileceğini ifade ediyor. Artan petrol arzı sonucunda ABD’de artık petrolü koyacak yer bulunamaması sonucu ABD Başkanı Donald Trump da bir açıklama yaparak acilen insanların araba kullanmaya başlaması gerektiğini ve üretimin tekrar canlandırılmasını istediğini bildirdi. Petrol piyasaları üzerinde bir fon üzerinde çalıştıklarını belirten Trump’ın üretici ülkelere yeni bir çağrı yaparak üretimi kısmasını isteyebileceği belirtiliyor.
IEA: DAHA FAZLA KESİNTİYE GİDİN
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) petrol piyasasının dengelenmesi için şu önerilerde bulunuldu: “Üretim kesintisi kararı alan ülkelerin bir an önce bu kararı uygulamaya geçmesi ve hatta daha fazla kesintiye gitmesi, piyasadaki arz fazlasının ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak amacıyla stratejik petrol rezervi olan ülkelerin kapasitelerini hazır hale getirmeleri ve finansal otoritelerin piyasa düzenini bozan eğilimleri önlemek amacıyla tedbirler uygulaması.”
MOTORİNE 41 KURUŞ İNDİRİM
ABD tipi ham petrolde (WTI) yaşanan düşüşe paralel olarak Brent petrol fiyatlarındaki düşüş sonrası Türkiye’de de akaryakıt ürünlerine yeni bir indirim geldi. Gece yarısından itibaren geçerli olmak üzere benzinin litresine 31 kuruş, motorine ise 41 kuruş indirim yapıldı. Ancak gece yarısından itibaren başlayan ve pazar gecesine kadar devam edecek olan sokağa çıkma kısıtlamaları çerçevesinde akaryakıt istasyonları açık olmasına rağmen tüketicilerin çok önemli bir kısmı pompaya yansıyan bu indirimden hemen faydalanamayacak.
UYGUN SEVİYE 30-35 DOLAR
Petrol piyasaları hareketli günlerden geçerken düşen fiyatlar ise çok sayıda ülke için aynı zamanda felaket senaryosu anlamına geliyor. Uzmanlara göre ülke ekonomilerinin büyük ölçüde petrol üretimine bağlı olduğu İran ve Irak gibi çok sayıda ülke düşük petrol fiyatları karşısında çaresiz kalıyor. Üretim maliyetlerinin dahi karşılanamadığı bu fiyat seviyeleri üretici ülkeler için sürdürülemez bir yapı oluşturuyor. Uzmanlar hem üretici ülkelerin kalkınması hem de tüketici ülkelerin sürdürülebilir bir sistemde ticaret yapabilmeleri için petrolde en uygun seviyenin 30-35 dolar aralığında olması gerektiğini belirtiyor.