Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs, ekonomiyi de ciddi şekilde etkiledi. Türkiye’de de mart ayı ortasından itibaren bir dizi tedbir devreye alınrken, birçok işyeri tedbirler kapsamında kapandı. Açık olan kimi işletmeler de düşük kapasite ile çalışıyor. Edinilen bilgilere göre işyeri sahipleri şimdiden ekonomik tedbirler almaya başladı. İlk olarak, kira ödemeleri için, ‘uyarlama davası’ olarak da bilinen kira indirimi talep edildi.
BİRÇOK DAVA VAR
Çeşitli sektörlerden onlarca firma son 10 günde yargı yoluna gitti. Işyeri sahipleri dava açmadan önce, mülk sahibine ihtarname gönderdi. İhtarnamelerde, koronavirüs nedeniyle işlerin eskisi gibi olamayacağı belirtildi. Belli oranlarda indirim talebiyle gönderilen ihtarnamelerle sonuç alamayan firma sahipleri, bağlı bulundukları mahkemelerde dava açtı. ‘Mücbir sebep’e dayandırılarak açılan davalarda, hazırlanacak bilirkişi raporuna göre karar verilmesi bekleniyor.
OTELLER İÇİN DE GEÇERLİ
“Uyarlama davalarını tüm işyerleri açabilir” diyen Av. Cesim Parlak “Bu süreçte kapalı kalan çok sayıda işyeri var. Bu işyerleri yasal zorunluluktan kapalı. Dolayısı ile 3 aylık süre için kira ödememe hakları var. Bunu da mutlaka ihtarname ile ev veya dükkân sahiplerine bildirmeliler. Mülk sahipleri, tahliye davası açsa da kaybeder. Bu işyerleri de uyarlama davası açabilir. Yine oteller oldukça sıkıntılı. Binlerce otel açılsa bile yeni dönemde sıkı kurallara tabi olacak. Dolayısı ile tüm bunlar işletmeleri zorlayacak unsurlar. Oteller de uyarlama davası açabilir” dedi. Av. Parlak, son günlerde yoğun bir talebin olduğunu hemen her gün dava açtıklarını söyledi.
KİRAYI KESİNTİ YAPARAK ÖDEDİ
Işyerlerinde, mülk sahibi ile kiracı arasında zorlu bir sürecin yaşanması beklenirken, büyük bir market zincir önemli bir hamle yaptı. Market zinciri, işyeri sahiplerine bir ihtarname gönderdi. Ulaşılan belgelere göre, Tarabya’daki şubesi için yapılan nisan ayı ödemesi, kesinti yapılarak hesaba yatırıldı. Gönderilen açıklamada, salgın nedeni ile mağazanın haftanın belli günleri kapalı kaldığı, yine kurallara uymak zorunda olunduğu için belli sayıda müşterinin mağazaya alındığı kaydedilerek aylık 40 bin TL yerine 30 bin TL ödeme yapıldı. Mülk sahiplerinin Av. Ersan Taştekin ise, eksik yatırılan kısmın ödenmesi için ihtarname gönderdi.
DAVA AÇILIYOR, GÜN ALINAMIYOR
Salgın nedeni ile işlerin önemli ölçüde durduğu yerler arasında adliyeler de yer alıyor. Ancak bu süreçte, gerek UYAP üzerinden gerek doğrudan adliyeye gidilerek dava açılabiliyor. Ancak yargılama faaliyeti yapılamıyor. Bir başka ifade ile, açılan davada mahkeme ara karar oluşturup gün belirlemiyor. Yapılan son açıklamaya göre de duruşmalar 15 Haziran’a kadar ertelendi.
ÖDEME YAPILMIŞSA NE OLACAK?
Yapılan sözleşmelerde kimi zaman 6 aylık veya 1 yıllık kira bedeli peşin ödenebiliyor. Peşin ödenen kiralar için uyarlama davası açılamaz. Ancak, yine Borçlar Kanunu’da yer alan ‘Sebepsiz zenginleşme’ maddesine dayanarak dava açmak mümkün Örneğin 6 aylık kira peşin ödendi. Ancak, işletme son üç ay koronavirüs kapalı kaldı. İşte, işyerinin kapalı kaldığı bu sürece ilişkin ödenen kira, dava yoluyla talep edilebilir.