Özellikle Covid-19 salgını döneminde evinde bilgisayar başında çalışanlardan biriyseniz, siz de bir gün içinde sürekli olarak bir ekrandan diğerine bakanlardansınız demektir.
iPhone kullanıcılarının telefonlarında beliren haftalık ‘ekranda geçirilen süre’ uyarıları son zamanlarda birçok kişiyi şaşırtacak kadar yüksek çıkıyor.
‘Moment’ adlı ekran süresi takip uygulamasının BBC Radio 1 Newbeat programıyla paylaştığı verilere göre cep telefonu kullanımı salgın öncesi döneme kıyasla yaklaşık %30 oranında arttı.
Ekran başında çok uzun zaman geçirmek fiziksel ve ruhsal sağlığı olumsuz etkileyebilir. Eğer siz de sokağa çıkma kısıtlamaları döneminde daha fazla ekran başında kaldıysanız ve bu durumdan şikayetçiyseniz sağlığınızı korumak için şu tavsiyeleri okumak faydanıza olabilir.
1- Ara alın
Sağlık açısından ekranlarda geçirilmesi tavsiye edilen ‘belirli bir süre’ yok. Ama Dr. Chetna Kang “Hayatınıza müdahale edecek kadar uzun saatler ekran başında geçirmek istemezsiniz” diyor.
Dr. Kang, Nightingale Hastanesi Ruh Sağlığı Birimi’nde teknoloji bağımlılığı konusunda uzmanlaşan bir danışman.
“Bir oturuşta ekran karşısında birden fazla saat geçirmeyin. 15 dakikalık bir ara bile sizin için iyidir” tavsiyesinde bulunuyor Dr. Kang.
Bilgisayar başında uzun zaman geçirmek gözlerinizi yorabilir ve baş ağrısı yapabilir.
Bu ruh sağlığınız için de geçerli. Dr. Kang, “Teknoloji kafamızı dağıtmanın kolay bir yolu olabilir. Aralar alarak sağlıklı şekilde kullanmak istediklerinizi de yerli yerine yerleştirmiş olursunuz, bu da duygusal ve psikolojik sağlınızı korur” diyor.
2- Ekrana iten sebepleri belirleyin
Neden hep elimiz telefonlarımıza, tablet bilgisayarlarımıza ve televizyonun uzaktan kumandasına gidiyor?
Dr. Kang, eğer bu soruya tatmin edici bir yanıt verdiğinizi düşüyorsanız ekran başında geçirdiğiniz sürenin ‘sağlıklı olduğunu’ farz edebileceğinizi söylüyor ama bir de uyarısı var:
“Bazen yalnızca bir alışkanlığa dönüştüğü için otomatik olarak eliniz bu cihazlara gidiyor.”
Dr. Kang bunu önlemek için, sizi ekran karşısına iten etkenleri tespit etmeniz gerektiğini söylüyor. Bunlar ‘sıkıntı, bir şeylerden rahatsızlık duymak veya bir şeylere öfkelenmek’ olabilir.
Rahatlamak için ekran karşısına geçmek yerine yaşadığınız sıkıntıyla ilgili biriyle konuşabilir veya bununla ilgili bir mektup yazabilir veya sizi başka bir şeye teşvik edecek alternatif bulabilirsiniz.
3- Ekranda geçireceğiniz zamanı planlayın
Hayatımızdaki bir çok şey gibi, bunu da planlamak çok faydalı olabilir.
Dr. Kang, gün içinde ekran yanında olmayacağınız zamanları belirlemenin iyi bir yöntem olacağını söylüyor:
“Sabah ekrana hiç dokunmayacağınız bir zaman dilimi belirleyin.”
Birçok kişi alarm olarak cep telefonlarını kullanıyor. Dr. Kang buna basit bir alternatif sunuyor: ‘Normal saat alarmı’:
“Bu da, sabah uyandığınızda ekrandan uzak geçireceğiniz vakti biraz artırır.”
Ama gece yatarken ekranda geçirilen zaman ise çok daha önemli. Dr. Kang “Gece yatağa girmeden önce bir saat ekrana bakmayın çünkü cihazdaki mavi ışık beyninize hala ‘gündüz saatleri olduğu’ işaretini verebilir.”
4- Bağlanmak için alternatif yöntemler
Zoom, FaceTime, Skype veya Houseparty hangisi olursa olsun, bugünlerde sevdiklerimizi görebilmemizin tek yolu video aramaları.
Dr. Kang, iletişimde kalmanın sadece ekranlarla kısıtlı olmadığını söylüyor. Ekrana bakmaktan ziyade başkalarının ne söylediğini dinlemenin önemli olduğunu ifade eden Dr. Kang’a göre bu normal telefon hattıyla da yapılabilir:
“Kameraya bakıyoruz. Bazen görüntü duruyor, ses örtüşmüyor o nedenle dinlemek için daha fazla dikkat etmeniz gerekiyor.”
Hala sevdiklerinizle konuşabilirsiniz ama değişiklik olsun diye eski yöntemleri deneyebilirsiniz.
5- Ekransız fiziksel aktivite
Salgın öncesi dönemde işten sonra arkadaşınızla buluşuyordunuz veya belki de akşam yemeğine dışarıya çıkıyordunuz, bunlar ekransız yapılan aktivitelerdi.
Bunun artık mümkün olmadığı belli. Ama artık onun yerine iş bitince, dizüstü bilgisayarların yerine PlayStation oyun konsoluna veya Netflix’e yönelmiş olabilirsiniz.
Dr. Kang iş sonrası ekransız fiziksel aktivitede bulunmanın önemli olduğunu söylüyor:
“Hepimiz ekransız geçirilen zamanın ne olduğunu biliyoruz, aileyle geçirilen zaman veya kitap okumak gibi.
“İşten sonra ne yapacağımızla ilgili bilinçli bir tercih yapmalıyız, yemek yapmak veya koşuya çıkmak gibi.”
Bu fiziksel sağlığımız için de iyi.
Dr. Kang, ekran önünde uzun vakit geçirenlerin omuz veya boyun ağrısı şikayeti yaşadıklarını söylüyor ve “Bunun asıl nedeni duruşunuz. Yatakta veya bir sandalyeye oturarak ekranlara bakıyoruz” diyor.
Gerçekçi olmak gerekirse ekransız bir hayat artık imkansız. Dr. Kang da bunu kabul ediyor ve şu tavsiyede bulunuyor:
“Ekranlar her yerde ve onlara ihtiyacımız var. Hayatlarımıza yardımcı oluyorlar.
“Ekransız bir hayatı düşlemek yerine, ekranlara harcadığımız zamandan çalıp kontrolü sağlamamız lazım.”