ABD’de yapılan FED anketine göre mart ayından bu yana ülkede 38 milyondan fazla insan işsizlik maaşı başvurusunda bulundu. Küresel salgının ağır atlatıldığı ABD’de Başkan Trump her konuşmasında Çin’i suçlamaya devam ederken, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, olası küresel bir tepki karşısında ülkenin eşi görülmemiş zorluklara karşı hazırlıklı olması gerektiğini belirtti. Diğer ülkelerde de durum çok farklı değil. Bazı ülkelerde dijitalleşmeye hızlı geçiş ve ekonomideki daralma istihdamı etkileyebilecek gibi görünüyor. Buna karşın dünyada ve ülkemizde pek çok şirket, çalışanlarını mağdur etmemek adına önlemler alıyor.
Şirketler dijitalleşme yolunda ilerlerken, pandemi döneminde genel şirket yönetimi konusunda görüşüne başvurduğum Garanti Bankası ve Demir Halk Bank Hollanda’nın Genel Müdürlüğünü yapmış, uluslararası piyasalarda bilinen bir isim olan Merdan Araz, “Karşı karşıya kaldığımız durum, hiç kimsenin beklemediği hatta tahmin bile edemediği, savaşlar hariç insanoğlunun yaşadığı en trajik olaylardan birisidir. Şirketlerin bu sıkıntılı günleri atlatabilmesi için verimliliği ön planda tutmaları gerekir.” dedi. Araz, yaşanmakta olan pandemi sürecinde dijitalleşen şirketler ve ekonomi hakkında ise şunları söyledi, “Virüsün yayılma hızı ve insan hayatını tehdit etme olasılığı insanları evlerinde kalmaya zorladı. İnsanların günlük hayatlarındaki yeni düzen, eski alışkanlıklardan belli bir süre vazgeçmelerine yol açtı. Bu durum direkt olarak küresel ticarete yansıdı. Birçok alanda tüketim inanılmaz derece azaldı. Normalleşme başladığında ise tüketimde bir nebze artış görmemiz muhtemeldir ancak ilerleyen günlerde şahsen ben gerek dünyada gerekse ülkemizde tüketim seviyelerinin düşük gideceğini düşünmekteyim. Bugün gelinen tüketim seviyesinin yaklaşık 14 ila 15 yıl öncesinin seviyelerine indiği var sayılmaktadır.”
Bu dönemi daha az zararla geçirmek mümkün
Araz, sözlerine şöyle devam etti: “İnsanların harcamalarının azalması, şirketlerin küçülmesine neden olabileceğinden tüketim konusu çok önemli. Zira bu durum ister istemez işsizliği arttırabilir. Bütçelerini büyük hedefler üzerine planlamış olan şirketler ciddi bir kârlılık sorunu ile karşı karşı kalabilirler. Bunun neticesinde gerek günlük işleri çevirmek gerekse mevcut banka borçlarını çevirmekte ciddi sıkıntılar yaşanabilir. Şirketlerin bu sıkıntılı günleri atlatabilmesi için verimliliği ön planda tutmaları gerekiyor.”
Personel yönetimi, stok yönetimi, fiyat politikası ve banka ilişkilerini iyi idare edebilen şirketlerin bu dönemi daha az zararla geçirebileceğini dile getiren Merdan Araz, “Kanımca kesin tedavi yöntemi veya aşı bulunmadan, insanların eski alışkanlıklarına dönmelerini bekleyemeyiz. Toparlanma süreci başladığında ilk önce petrol fiyatlarında yukarı yönde bir hareket görüleceğini, daha sonra büyümenin başlayacağını varsaymaktayım. Bu süre zarfında belli sektörler diğerlerinden daha çok hasar görebilir. Özellikle lüks tüketim, hava yolu taşımacılığı, turizm, gıda sektörünün lokanta kısmı, hazır giyim, gayrimenkulün üst segmenti ve ticari kiralama, spor sektörlerinin sıkıntılı bir dönem geçireceğini düşünüyorum. Buna mukabil temel gıda, ev tekstili, ev aletleri, dijital eğitim, dijital eğlence gibi sektörlerin büyüyeceğini öngörüyorum. Bu dönemde banka müşteri ilişkilerinin yeniden gözden geçirilmesi, özellikle kredi geri ödemelerinde şirketleri zora sokmayacak vadelerin belirlenmesi piyasaların ayakta kalması için belirleyici unsurların başında gelecektir. Ülkemizde de işsizlik sigortasının yaygınlaşması, enflasyon, devalüasyon ve faiz üçgeninin dengede olması durumunda bu sıkıntılı dönemin en az hasarla geçirileceğini düşünüyorum.” dedi.
Verimliliği artırmada dijitalleşmeden ne kadar ve nasıl faydalanılacağı ise her şirketin iş alanına bağlı olarak değişiklik gösterebiliyor. Burada da sektör odaları ve uzmanlara, şirketleri doğru yönlendirmede sorumluluklar düşüyor.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73