HAYAL KIRIKLIĞI
ABD: ABD Dışişleri Bakanlığı, Türk hükümetinin Ayasofya’nın statüsünü değiştirme kararından hayal kırıklığı duyduklarını açıkladı. Bakanlık sözcüsü Morgan Ortagus yaptığı yazılı açıklamada, “Türk hükümetinin kimsenin ziyaretine mani olmadan Ayasofya’nın idaresinin sürdürülmesine yönelik atacağı adımları öğrenmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz” dedi. ABD hükümetine bağlı Uluslararası Dini Özgürlükler Komisyonu (USCIRF) ise Danıştay’ın Ayasofya kararını kınadı. ABD’de kasım ayındaki başkanlık seçimlerinde Trump’ın rakibi olan Joe Biden da “Türk Hükümeti’nin Ayasofya’yı camiye dönüştürme kararından büyük üzüntü duydum” dedi.
ÜZÜCÜ BİR KARAR
AB: AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “Türk Danıştayı’nın, modern Türkiye tarafından alınan bir tarihi kararı iptal etmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu tarihi mekanı Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlaması üzücü bir karardır” dedi.
RENCİDE EDİCİ
YUNANİSTAN: Yunan Başbakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Bu karar, bu anıtı dünya mirası olarak kabul eden herkesi rencide eden bir tercih olmuştur” dedi. Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, dün İstanbul Fener Rum Patriği Bartholomeos ile telefon görüşmesi yaptı. Yunan kaynaklar, Bartholomeos’a “destek ve dayanışmasını” dile getiren Miçotakis’in, Ayasofya için önümüzdeki günlerde yabancı liderlerle telefon görüşmeleri yapacağını söyledi.
ÜZÜNTÜ İÇİNDEYİZ
ALMANYA: Dini Özgürlükler Görevlisi Markus Grübel, “Ayasofya’nın sadece tek bir dinin ibadetine açılmasından dolayı üzüntü içerisindeyim” dedi.
ENDİŞELİYİZ
RUSYA: Rus Ortodoks Kilisesi’nin basınla ilişkilerden sorumlu yetkilisi Vladimir Legoyda, “Rus Ortodoks Kilisesi ile diğer Ortodoks kiliselerinin endişelerine kulak verilmemiş olması çok üzücü” dedi.
ASLINA DÖNÜŞ
MÜSLÜMAN ÂLİMLER BİRLİĞİ: Dünya Müslüman Alimler Birliği Genel Sekreteri Ali Muhyiddin el-Karadaği, Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılmasıyla ilgili “Fatih Sultan Mehmet Ayasofya’yı kendi parasıyla satın aldı ve vakfetti. Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması, vakfedilme amacına ve aslına geri döndürülmesidir” görüşünü dile getirdi.
SORGULANAMAZ
MALEZYA: Malezya İslam Teşekkülü Danışma Kurulu (MAPIM) Genel Başkanı Mohd Azmi Abdul Hamid ise yaptığı yazılı açıklamada “Türkiye’nin Ayasofya’yı yeniden camiye çevirme hakkı, hiçbir dış ülke tarafından sorgulanmamalıdır” ifadelerini kullandı.
GURUR DUYDUK
FİLİSTİN: Filistin’de Hamas hareketi, Ayasofya’nın ibadete açılmasına ilişkin alınan karardan övgüyle söz etti. Hamas Yurtdışı Basın Ofisi Başkanı Rafet Murra, yaptığı yazılı açıklamada, “Ayasofya’nın ibadete açılması, tüm Müslümanların gurur duyacağı bir adımdır” ifadelerini kullandı.
DERİN BİR SEMBOL
KATAR: Katar’da yayın yapan Al Jazeera televizyonunun eski genel müdürü ve Eş-Şark Forumu Başkanı Vaddah Hanfer, “Ayasofya konusu, Türk kimliğinin özünde kökleri derin bir semboldür. Bu sembol, Osmanlı Devleti’nin tarihindeki en yüce olan fetih anıyla vücut buluyor” ifadelerini kullandı.
ŞÜKÜR DUASI
MORİTANYA: Moritanya’da halk Ayasofya’nın ibadete açılması kararını sevinç ve memnuniyetle karşıladı. Başkent Novakşot’ta, İstanbul’un fethinin sembolü ve İslam dünyasında büyük öneme sahip Ayasofya’nın yeniden cami olarak ibadete açılması kararından ötürü dualar edildi.
UNESCO’YA MADDE MADDE YANIT
UNESCO’dan yapılan Ayasofya açıklamasına, Türkiye’den yanıt geldi. Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Özgül Özkan Yavuz, sosyal medya hesabından 3 madde şeklinde açıklama yaptı:
1- “İstanbul’un Tarihi Alanları”nın bir bileşeni olarak 1985 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kaydedilen Ayasofya, UNESCO’nun 1972 tarihli Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması sözleşmesinin yanı sıra ulusal mevzuatımız kapsamında da güçlü bir şekilde korunmaktadır.
2- UNESCO sözleşmesinde listeye kayıtlı bir varlığın işlevinin değiştirilmesine engel herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Ayasofya’nın cami olarak kullanılması kesinlikle anılan sözleşmenin ihlali değildir. Bu durum Ayasofya’nın üstün evrensel değerini asla etkilememektedir.
3- Öte yandan, 8. yüzyılda cami olarak inşa edilen ve 13. yüzyılda kiliseye dönüştürülen ve halen ibadete açık aktif bir kilise olarak kullanılmakta olan İspanya Cordoba Camii, 1984 yılından beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde varlığını sürdürmektedir.”
UNESCO NE DEMİŞTİ?
UNESCO, Ayasofya’nın yeniden cami olarak kullanılmasının yolunu açan Danıştay kararına ilişkin üzüntü duyduklarını belirtti. UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay, “Türk makamlarının önceden diyalog kurmadan aldığı karardan derin üzüntü duydum” dedi.
Azoulay, Dünya Mirası olan Ayasofya’nın evrenselliğinin koruma çağrısı yaptı. Karar öncesi de açıklamada bulunan UNESCO, “Yapılacak değişikliklerin önceden UNESCO’ya bildirilmesi gerekiyor” demişti.
DIŞ BASIN BÖYLE GÖRDÜ: ‘ERDOĞAN, İSTANBUL’UN İKİNCİ FATİH’İ Mİ’
Ayasofya’nın ibadete açılması, dünya basınında da yankı buldu. Alman Frankfurter Allgemeine gazetesi, “Erdoğan ‘İstanbul’un ikinci Fatihi’ mi” başlığını atarak Ayasofya’nın yakında cami olarak ibadete açılacağını belirtti. İngiliz Guardian gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ayasofya’yı camiye çevirme kararının siyasi olduğunu, uluslararası tepki çekmiş olsa da kendi muhafazakâr kitlesini çok memnun ettiğini yazdı.
Ayasofya’nın ibadete açılması kararının ardından hemen önündeki meydan hiç boş kalmadı. Ellerinde bayraklar olan yüzlerce kişi Ayasofya’nın önünde buluştu. Şükür namazı kılanlar da vakit namazlarını cemaat olarak kılanlar da vardı. Polis ekipleri de olası provokasyonlara karşı Ayasofya’nın önünde nöbetteydi.
FRESK ENDİŞESİ
İngiliz Financial Times ise Ayasofya’nın dünyanın en önemli Bizans Hıristiyan mimari örneklerinden biri olduğuna vurgu yaptı. Haberde sanat tarihçilerinin, Ayasofya’nın camiye çevrildikten sonra içindeki büyüleyici mozaik ve fresklerin seyre kapalı hale getirilmesinden endişe ettikleri belirtildi. Londra merkezli Arapça ve İngilizce yayın yapan Asharq Al-Awsat da, Ayasofya’nın camiden müzeye çevrilmesinin Osmanlı İmparatorluğu’nun küllerinden doğan yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli reformlarından biri olduğu belirtti. Amerikan CNN kanalının haberinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “Tüm camilerimizde olduğu gibi Ayasofya’nın kapıları da Müslüman ya da değil herkese açık olacak” sözlerine yer verildi. Amerikan New York Times gazetesi kararın uluslararası “sansasyon” yaratabileceğini belirtti.
DENSİZ BAKAN ALÇAK ÖNERİYE DESTEK ÇIKTI
Yunanistan Tarım Bakanı Makis Voridis, Ayasofya’nın ibadete açılmasına misilleme olarak Selanik’teki Atatürk Müzesi’nin (Atatürk’ün doğduğu ev) ‘Pontus Rum ya da Helenizm soykırımı müzesine’ dönüştürülmesi önerisini destekledi. Yunan Mega televizyonuna konuşan Voridis, Türkiye’yi kastederek, “Hem Yunanistan hem de uluslararası toplumun bir cevap vermesi gerekir” dedi. “Atatürk Müzesi, Helenizm soykırımı müzesine dönüştürülebilir mi?” sorusuna ise “Mutlaka cevap verilmeli. Örneğin, böyle bir şey yapılabilir. Derhal de yapılmalıdır” yanıtını verdi. Voridis, Türkiye’nin artık hiçbir batılı ülke ile iyi ilişkiler içinde olmakla ilgilenmediğini ileri sürerek “Batıya, Erdoğan’ın tamamen kontrolden çıktığını göstermeliyiz” dedi. YUNANİSTAN Tarım Bakanı Makis Voridis, Ayasofya’nın ibadete açılmasına misilleme olarak Selanik’teki Atatürk Müzesi’nin (Atatürk’ün doğduğu ev) ‘Pontus Rum ya da Helenizm soykırımı müzesine’ dönüştürülmesi önerisini destekledi. Yunan Mega televizyonuna konuşan Voridis, Türkiye’yi kastederek, “Hem Yunanistan hem de uluslararası toplumun bir cevap vermesi gerekir” dedi.
“Atatürk Müzesi, Helenizm soykırımı müzesine dönüştürülebilir mi?” sorusuna ise “Mutlaka cevap verilmeli. Örneğin, böyle bir şey yapılabilir. Derhal de yapılmalıdır” yanıtını verdi. Voridis, Türkiye’nin artık hiçbir batılı ülke ile iyi ilişkiler içinde olmakla ilgilenmediğini ileri sürerek “Batıya, Erdoğan’ın tamamen kontrolden çıktığını göstermeliyiz” dedi.?(Yorgo KIRBAKİ / ATİNA)
