Gazze, dünyada nüfusun en yoğun olduğu bölgelerden biri. Google Haritaları’nda ise bulanık görünüyor. Peki ama neden?
Saldırıların yerlerini belirlemek ve yıkımı belgelemek için harita verileri de dahil, açık kaynakları kullanan araştırmacıların dikkat çektiği bir konu bu.
Uydu şirketlerinin elinde daha yüksek çözünürlüklü fotoğraflar olsa da Google Earth’te İsrail ve Filistin topraklarının çoğu düşük çözünürlüklü fotoğraflarla yer alıyor.
Örneğin Gazze’de arabaları seçmek zor. Kuzey Kore’nin başkenti Pyongyang’da ise arabalar net bir şekilde görülebiliyor, hatta tek tek insanlar bile seçilebiliyor.
Solda Google Earth’teki Gazze fotoğrafı, sağda ise Kuzey Kore’nin başkenti Pyongyang’ınki
Uydu fotoğrafları neden önemli?
Uydu fotoğraflarının kullanımı, çatışmalarla ilgili haberler yapılmasında yaşamsal önemdeki bir unsur haline geldi.
İsrail ve Filistin topraklarında son yaşananlarda, açık kaynak araştırmacıları uyduları kullanarak Gazze ve İsrail’de hedef alınan binaları doğrulamaya çalışıyor.
Ancak en çok kullanılan uydu fotoğrafları platformu Google Earth’te Gazze’nin son fotoğrafları düşük çözünürlüklü ve bu nedenle net değil.
BBC’nin aktardığına göre Bellingcat‘te çalışan gazeteci Aric Toler Twitter paylaşımında, “En yakın tarihli Google Earth fotoğraları 2016’dan ve çöp gibi görünüyor. Suriye’de rastgele kırsal bir yere zoom yaptım ve o günden bu yana çekilmiş 20’den fazla yüksek çözünürlüklü fotoğraf vardı” diyor.
Google “yoğun nüfuslu yerleri düzenli olarak güncellemeyi amaçladığını” söylüyor ancak Gazze’deki tablo bu değil.
Yüksek çözünürlüklü fotoğraflar var mı?
İsrail ordusu, Gazze’nin batısında bulunan 12 katlı Hanadi Kulesi’ni hava saldırısıyla yerle bir etti
ABD hükümeti, geçen yıla kadar Amerikan şirketlerinin ticari olarak sağlayabileceği İsrail ve Filistin topraklarının fotoğraflarının kalitesine kısıtlama koymuştu.
Bu kısıtlama, İsrail’in güvenlik kaygılarına destek vermek için yapılan 1997 tarihli Kyl-Singaman Yasası’nda (KBA) yer alıyordu.
KBA’ya göre ABD’li uydu fotoğrafı şirketleri piksel boyutu 2 metreden küçük olmayan (araba boyutlarındaki bir nesneyi görünür kılacak, ancak daha küçük olmayacak) fotoğraflar verebiliyordu.
Askeri üsler gibi alanların bulanıklaştırılması sık görülen bir durum, ancak KBA tüm bir ülkenin böyle bir kısıtlamaya tabi tutulduğu ilk örnekti.
Yasada sadece İsrail’in adı anılıyordu ancak Filistin topraklarına da uygulandı.
Ancak Fransız Airbus gibi bazı şirketler, yüksek çözünürlüklü fotoğraflar sağlamaya başlayınca, ABD bu kısıtlamaya son verme baskısı altına girdi.
Temmuz 2020’de KBA kaldırıldı ve ABD yönetimi şu anda bölgenin çok daha yüksek çözünürlüklü fotoğraflarını sağlamasına izin verdi. (Her bir piksel 40 santimetre kadar küçük olabiliyor yani insanlar kolaylıkla seçilebiliyor)
Yasanın değiştirilmesi için kampanya yürüten akademisyenlerden Oxford Üniversitesi’nden arkeolog Michael Fradley, “İlk amaç bilimseldi. Projemiz için sürekli bir veri kaynağı istedik. Dolayısıyla işgal altındaki Filistin topraklarında, bölgenin diğer kesimleriyle benzer yüksek çözünürlüklü fotoğraflara erişime ihtiyacımız vardı” diyor.
Gazze neden hala bulanık?
BBC bu konuda hem Google hem de harita uygulaması uydu fotoğrafları gösteren Apple ile görüştü.
Apple haritalarını güncellediğini ve yakında 40 santimetrelik daha yüksek çözünürlüğe sahip olacağını belirtti.
Google ise fotoğraflarını bir dizi tedarikçiden edindiğini ve “yüksek çözünürlüklü fotoğraflar oldukça, uydu fotoğraflarını güncelleme fırsatlarını değerlendirdiğini” belirtti. Ancak şirket, şu anda “paylaşacak herhangi bir planları olmadığını” da vurguladı.
Fotoğrafları aslında kim çekiyor?
Google Earth ve Apple Maps gibi haritalama platformları, fotoğraflar için kendi uyduları olan şirketlere bağımlı.
Bu alanın en büyüklerinden Maxar ve Planet Labs, şu anda İsrail ve Gazze’nin yüksek çözünürlüklü fotoğraflarını hazırlıyor.
Maxar’dan yapılan yazılı açıklamada, “ABD yasalarında yapılan son değişikliklerle İsrail ve Gazze’nin fotoğrafları 40 santimetrelik çözünürlükle sağlanıyor” denildi.
Planet Labs da 50 santimetrelik çözünürlüğe sahip fotoğrafların sağlandığını teyit etti.
Ancak açık kaynak araştırmacıları, kullanımı ücretsiz haritalama yazılımlarına bağımlı ve bu yüksek çözünürlüklü fotoğraflara doğrudan erişimleri yok.
Yüksek çözünürlüklü fotoğraflar neleri ortaya çıkartabilir?
Myanmar’daki uydu fotoğrafları, Arakanlı Müslümanların köylerindeki yıkımı gözler önüne serdi
İnsan Hakları İzleme Örgütü’ndeki araştırmacılar, 2017’de Planet Labs ile işbirliği yapıp, Myanmar’da Arakan Müslümanların ait köylerinin ordu tarafından yok edilmesini ortaya çıkartmıştı.
40 santimetrelik çözünürlüğe sahip fotoğraflarla, bölgedeki 200 köyde ortaya çıkartılan hasarı belgelemişlerdi.
Bu kanıtlar, Myanmar’dan Bangladeş’e kaçan Arakanlı Müslümanların köylerinin ordu tarafından hedef alındığı iddialarını teyit ediyordu.
Çin’in toplama kampları
Çin’in Sincan bölgesindeki Hotan’da bulunan bir “yeniden eğitim merkezi”nin 2019 yılına ait uydu fotoğrafı
Uydu fotoğrafları, Çin’in Sincan bölgesinde yaşananların ortaya çıkartılmasında da önemli rol oynadı.
Bunlara Uygurlar için inşa edilen “yeniden eğitim merkezleri” de dahildi.
Fotoğraflar sayesinde bunların nerede inşa edildiği görüldü ve uydu fotoğrafları aynı zamanda boyutları ve belirli özellikle konusunda da fikir verdi.