Chandler Guo, ulusal merkez bankaları ve hükümetlerden bağımsız olarak yaratılıp kullanılabilen kripto para birimlerinin önde gelen isimlerinden.
2014’te Çin’in batısındaki gizli bir yerde Bitcoin üretmek için kolları sıvadı. Kripto para “madenciliği”, onlarca bilgisayarın dahil olduğu, yüksek miktarda elektrik tüketimi isteyen bir girişim olduğu için Çinli yerel yönetimle ortaklık kurarak, bir hidroelektrik santralini enerji kaynağı olarak kullandı.
Dünyadaki Bitcoin madenciliğinin yüzde 30’unu yapacak konuma geldi. Bitcoin’in bir gün dünyayı değiştireceğine ve doların yerini alacağına inandı.
Ancak bugünlerde yeni bir gücün doğmakta olduğunu görüyor. Bu güç, Çin’de merkez bankası tarafından yaratılan yeni bir dijital para projesi olan, Dijital Para Elektronik Ödeme (DCEP) sistemi.
DCEP, gerçekten de Çin’in resmi para birimi olan yuanın dijital versiyonu. “Bir gün dünyada herkes DCEP’i kullanacak” diyen Guo, DCEP’in bir gün küresel bir para birimi olarak dünyaya hükmedeceğini öngörüyor.
Guo, “DCEP başarılı olacak çünkü Çin’in dışında yaşayan 39 milyon Çinli var ve eğer ülkeyle bağlantıları sürüyorsa DCEP kullanacaklar. DCEP’i uluslararası bir para birimi haline getirebilirler” diyor.
Öte yandan, para biriminin başarılı olup olamayacağı yönünde hala akıllarda soru işaretleri var. Pekin’in bunu vatandaşlarını gözlem altında tutmak için kullanabileceğine yönelik kaygılar da cabası.
DCEP de Bitcoin gibi “blok zinciri” teknolojisinden yararlanıyor. Blok zinciri teknolojisi, bir ağda gerçekleşen tüm işlemlerin daimi bir şekilde kaydedilmesini sağlıyor. Dijital bir hesap defteri kullanarak ağdaki her bir katılımcının kendilerine ait bir hesap defteri kopyasına sahip olmalarını ve tüm işlemleri görebilmelerini mümkün kılıyor.
Bu, kullanıcıların örneğin birbirlerine para gönderirken bankaya ihtiyaç duymamaları anlamına geliyor.
Çin, DCEP’i bu yılın sonlarında kullanıma açmayı planlıyor. Öte yandan Çin Halk Bankası ülke genelindeki kullanımın başlaması için kesin bir tarih vermedi.
Yalnızca belirli şehirlerde denemesine başlanan dijital para birimi kullanıma açıldığında, elektronik cüzdanları banka kartlarına bağlamak ve para transferi yapmak mümkün olacak.
Pekin’deki dijital danışmanlık şirketi Trivium’un uzmanlarından Linghaou Bao, “Takvimi tahmin etmek zor ancak Çin Halk Bankası çabuk davranmak konusunda büyük baskı altında. Çünkü Facebook’un dijital para birimi Libra’nın küresel para birimi olmasını istemiyorlar. Bunun, ABD tarafından yönetilen mevcut küresel finans sisteminden daha kötü olacağı görüşündeler” diyor.
Uzmanlar Çin’in yuanı uluslararası para birimi haline getirerek dolarla rekabet etmeyi arzuladığını belirtiyor.
Bitfool olarak bilinen Çinli bir anonim kripto para gözlemcisi, “Çin hükümeti eğer başka ülkeler de Çin para birimi kullanırsa ABD’nin parasal egemenliğini kırabileceğini düşünüyor. Günümüzün finansal sistemini ve araçlarını ABD inşa etti” yorumunu yapıyor.
Paranın geleceğinin dijital para birimleri tarafından belirleneceğini düşünen Bitfool adlı yorumcu, “Geleneksel bankacılık sistemleri yoksul bir ülke için işe yaramıyor. Geleneksel sistemde, eğer 10 dolarınız varsa banka sizden para kazanamaz. Ancak dijital paralarda herkesin sisteme girme hakkı vardır” diyor.
Her ne kadar Facebook kendi para birimi olarak tasarladığı Libra’nın kapsamını daraltmış olsa da, bu Çin için endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Sosyal medya devi, bu yılın sonlarında Novi isimli bir dijital cüzdanı kullanıma sokmayı planlıyor. Novi, bağımsız çalışan bir uygulama olsa da Messenger ve Whatsapp’tan da erişilebilir olacak.
Linghao Bao, “İki kamp, şimdiye kadar görülmemiş büyüklükte bir finansal savaşın içerisinde” diyor.
Bitfool gibi gözlemciler ise paranın geleceğini belirleme yarışında Çin’in şimdiden ABD’nin önüne geçtiği görüşünde.
Dünyanın en gelişkin dijital ödeme sistemlerinin Çin’e ait olduğu konusunda genel bir görüş var.
Çin, nakitsiz bir topluma dönüşmenin de eşiğinde. 2019 yılında Çin’deki her 5 ödemeden 4’ü, Tencent şirketine ait WeChat ve Alibaba’nın Alipay uygulamaları üzerinden yapıldı.
Bitfool, “Amerika küresel finans sisteminin lideri ancak Çin’in sahip olduğu değiştirme motivasyonuna sahip değiller. Çin, bu güçten pay almak istiyor. Amerika için ise Libra sadece bir B planı” yorumunu yapıyor:
“Fakir ülkelerde ve Çin’de, köylerde yaşayan çok fazla sayıda insan var. Az paraları var ancak hepsi akıllı telefon kullanıyorlar. Eğer bir akıllı telefonunuz varsa DCEP’e de girebilirsiniz.”
Öte yandan DCEP, merkezi bir para birimi olarak devlet tarafından işletilecek. Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paralar ise devlet kontrolünden bağımsız.
Bitcoin meraklıları arasında, DCEP’in Çin Komünist Partisi tarafından vatandaşları gözetlemek için bir araç olarak kullanılacağı korkusu mevcut. Otoriteler, paranın nasıl harcandığını gerçek zamanlı olarak görme şansına sahipler. DCEP üzerinde de yuanda olduğu gibi bir kontrole sahip olacaklar.
Yuan, Pekin tarafından sıkı şekilde kontrol ediliyor ve döviz kurları ABD ile Çin arasındaki gerilimin önemli bir boyutunu oluşturuyor. ABD, Çin’i yuanın zayıf tutulmasına yönelik para politikası izlemekle suçluyor.
Hong Kong’dan kripto para uzmanı Stewart Mackenzie, “DCEP, Bitcoin’in antitezi. Aslında kripto paranın nihai hedefi, para birimi ile devletin ayrılmasıdır. DCEP’in ‘Bitcoin gibi’ olduğunu söyleseler de aralarında dünyalar kadar fark var” diyor.
Linghao Bao da bu görüşü destekliyor: “DCEP, merkezi kontrol düşüncesi üzerine kuruldu. Bitcoin’in değeri ise, özerk bir doğasının olması ve finansal sistemden izole olmasıydı.”
Bitfool ise “Bitcoin’e daha çok güveniyorum. Çünkü o gerçekten de bana ait” yorumunu yapıyor.
