Saraç üniversitelerin performanslarına dair verilerin bütün dünyada en erken bir yıl öncesine dayalı olduğunu söyledi. Yeni YÖK olarak her yıl bir önceki yılın verilerini müteakip yılda kamuoyuyla paylaştıklarını hatırlatan Saraç, şöyle konuştu:
“Şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkesi, yükseköğretim sisteminin rekabet gücünü arttırması için elzem. İzleme ve değerlendirme mekanizması ise bu ilkenin temel unsuru. Yükseköğretim kurumlarının faaliyet alanlarıyla ilgili süreçlerini şeffaflık ve hesap verebilirlik doğrultusunda yürütmesine katkı sunmak ve üniversitelere ait kanıt temelli değerlendirmelerin yapılabilmesi için YÖK’te oluşturulan komisyon marifetiyle 2018’den itibaren ‘Üniversite İzleme ve Değerlendirme’ çalışmaları yürütüldü. Üniversite İzleme ve Değerlendirme çalışmalarının amacı, üniversiteleri iyi veya kötü olarak ayırmak ya da birini diğeriyle kıyaslamak değil. Aksine ülkemizin kendine özgü şartları da dikkate alınarak gelişmiş ülkelerin de yükseköğretim kurumlarını değerlendirmede kullandıkları, tarafımızca belirlenen ölçütlere göre üniversitelerin güçlü yönlerini ortaya koymak ve gelişime açık yönlerine dikkat çekmektir. Sürekli tekrarlıyoruz, şeffaflığa büyük önem veriyoruz. Zira şeffaflık, kaliteyi ve rekabeti doğuran bir unsur.
ÜNİVERSİTELER 4 ANA KATEGORİDEKİ 45 GÖSTERGEDE DEĞERLENDİRİLMEYE TABİ TUTULDU
Üniversitelerle ilgili değerlendirmede geçen yıl yapıldığı gibi bu yıl da 45 göstergede ölçüm yapıldı. Üniversitenin yürüttüğü çalışmaların tamamını kapsayan göstergeler ‘eğitim ve öğretim’, ‘araştırma-geliştirme, proje ve yayın’, ‘uluslararasılaşma’, ‘bütçe ve finansman’ ile ‘topluma hizmet ve sosyal sorumluluk’ ana kategorileri altında gruplandı. Çalışmalar kapsamında, 189 üniversitenin her birine ait 2019 Yılı İzleme ve Değerlendirme Raporu, geçen yıl ilki yayımlanan raporlarla kıyaslandığında, bu yıl üniversitelerimizin göstergelerinde gözle görülür bir iyileşmenin olduğunu söyleyebiliriz. Bu göstergeleri hedef alarak gelişme kaydeden üniversitelerimizin yöneticilerini tebrik etmek isterim.
ÖLÇÜLEN TÜM ALANLARDAKİ GÖSTERGELERDE YÜKSELME GÖRÜLDÜ
Üniversitelerin gelişimini ölçtüğümüz ilk temel alan ‘eğitim ve öğretim’ alanı. Bu alandaki bazı göstergelerle ilgili 2018 ve 2019 yılı verileri karşılaştırıldığında, doktora programlarından mezun olan öğrenci sayısı 7 bin 250’den 8 bin 275’e, üniversitenin düzenlediği uluslararası sempozyum, kongre veya sanatsal sergi sayısı 2 bin 222’den 3 bin 930’a, Teknokent veya TTO projelerine katılan öğrenci sayısı 13 bin 646’dan 24 bin 13’e yükseldi. Kayıtlı olunan program dışındaki diğer programlardan alınan ders oranı yüzde 14’ten yüzde 18’e, akredite lisans programı sayısı 420’den 583’e ve öğrenci başına düşen basılı kitap sayısı 6.9’dan 7’ye yükseldi. Üniversitelerin gelişimini ölçtüğümüz ikinci temel alan ‘araştırma-geliştirme, proje ve yayın’. 2018 ve 2019 yılı verileri karşılaştırıldığında, öğretim elemanı başına düşen ulusal hakemli dergilerdeki yayın sayısı 0.05’ten 0.11’e yani iki katına ve uluslararası hakemli dergilerdeki yayın sayısı 0.31’den 0.36’ya yükseldi. Yapılan yayınların niteliğini belirlemede önemli bir kriter olan en yüksek yüzde 10’luk dilimde atıf alan yayın sayısı 16 bin 256’dan 21 bin 690’a ulaştı. Üniversitelerimizden TÜBİTAK destekli aldıkları ulusal ve uluslararası araştırma bursu sayısı 5 bin 357’den 7 bin 525’e yükseldi ayrıca yine TÜBİTAK’tan aldıkları destek programı sayısı 3 bin 752’den 9 bin 175’e çıktı. Üniversitelerimizin Araştırma ve Geliştirme kabiliyetini ve ülke ekonomisine katkı sağlayacak Ar-Ge nitelikli projelerini ölçmede önemli bir gösterge olan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen Ar-Ge projesi sayısı 5 bin 770’ten 8 bin 362’ye yükseldi. Akademik camia ve kamuoyunun yakından takip ettiği dünya sıralamalarına giren üniversite sayısı ise 24’ten 25’e çıktı. Üniversitelerin gelişimini ölçtüğümüz üçüncü temel alan ‘uluslararasılaşma’. Bu alandaki bazı göstergelerle ilgili 2018 ve 2019 yılı verileri karşılaştırıldığında, istihdam edilen yabancı uyruklu doktoralı öğretim elemanı sayısı 1219’dan 2 bin 85’e çıktı. Uluslararası değişim programları kapsamında gelen öğretim elemanı sayısı 1368’den 1585’e, gelen öğrenci sayısı 5 bin 609’dan 6 bin 753’e ulaştı. Üniversitelerimizin uluslararası rekabet gücünü ölçmede kullandığımız önemli bir diğer gösterge, uluslararası fon destekli proje sayısı 1105’ten 1449’a yükseldi. Ölçtüğümüz dördüncü temel alan ‘bütçe ve finansman’. Bu alandaki bazı göstergelerle ilgili 2018 ve 2019 yılı verileri karşılaştırıldığında, merkezi bütçe dışı gelir oranı yüzde 7.46’dan yüzde 10.37’ye, endüstriyle ortak yürütülen proje sayısı 3 bin 286’dan 4 bin 856’ya yükseldi. Üniversiteye kazandırılan bağış miktarı ise 981 milyon liradan, 1.311 milyar liraya ulaştı. Üniversitelerimiz tarafından öğrenci başına yapılan ortalama harcama miktarı 12 bin 735 liradan 14 bin 20 liraya ve üniversite burslarından faydalanan öğrenci oranı yüzde 9.91’den yüzde 10.39’a çıktı. Üniversitelerin gelişimini ölçtüğümüz son temel alan ise ‘topluma hizmet ve sosyal sorumluluk’. Bu alandaki bazı göstergelerle ilgili 2018 ve 2019 yılı verileri karşılaştırıldığında, sosyal sorumluluk projesi sayısı 2 bin 793’ten 3 bin 850’ye yükseldi. Üniversitelerin düzenledikleri mesleki kurslar ve sürekli eğitim merkezleri kariyer geliştirme eğitimleri sonucunda verdikleri sertifika sayısı 171 bin 681’den 291 bin 24’e, kamu kurumlarıyla ortak yürütülen proje sayısı 2 bin 237’den 2 bin 738’e yükseldi. Üniversitelerimizin ‘dezavantajlı’ öğrenci ve vatandaşlarımıza yönelik düzenledikleri faaliyet sayısı 2 bin 798’den 4 bin 336’a, ‘Engelsiz Üniversite Ödülü’ sayısı 63’ten 199’a ulaştı. Üniversitelerimizin doğal çevreye yönelik duyarlıklarını ölçmede kullandığımız bir diğer önemli kriterimiz ‘sıfır atık, yeşil kampüs ve çevrecilik alanlarında alınan ödül sayısı.’ Alınan ödül sayısı 26’dan 45’e ve uluslararası bir kurum tarafından ölçümü yapılan yeşil, çevreci üniversite endeksi ölçümünde yer alan üniversite sayımız 29’dan 42’ye çıktı.
ÜNİVERSİTELERİN GELİŞİMİNİN İZLENMESİ VE BAŞARILARININ ÖLÇÜLMESİNDE KATKI SAĞLAYACAK
Her bir üniversitenin izleme ve değerlendirme raporu ilgili üniversitenin yöneticilerine, akademisyenlerine, öğrencilerine ve ilgili şehrin yöneticilerine, üniversiteleriyle ilgili etraflı bir değerlendirme fırsatı sunacağına inanıyoruz. Gelecek yıllarda da düzenli olarak yayımlanması planlanan Üniversite İzleme ve Değerlendirme Raporlarının yöneticilerin sorumlulukları dahilindeki alanlarla ilgili kanıt temelli politika geliştirmeleri, yıllar itibarıyla üniversitelerin gelişiminin izlenmesi ve başarılarının ölçülmesi hususlarında katkı sağlamasını bekliyoruz.”
YÖK’ün ‘2019 Yılı Üniversite İzleme ve Değerlendirme Raporu’, ‘https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Universiteler/izleme-ve-degerlendirme-kriterleri.aspx’ adresi üzerinden erişime açıldı.