Türkiye’de herhangi bir profesyonel ligde teknik direktörlük yapabilmek için TFF tarafından konulan UEFA Pro Lisans zorunluluğu var. Avrupa’da Pro Lisans sadece en üst lig seviyesinde isteniyor. Bu mantık dışı yaklaşımı aralık ayında anlatmıştım. İzahı zor kuralın mağduru teknik direktörler, Türkiye’nin dört bir yanından geri dönüş yaptı. Dertlerine tercüman olduğumuz için mutluydular. İsyanları haklı, ekonomik durumları ise üzüntü vericiydi. Verdikleri bilgiler sonrası yaptığım araştırmalarımın sonuçları şaşırtıcıydı. Peki, doğru ve etik davranmalarının karşılığı böyle mi olmalıydı? Halbuki kimileri gibi cin olup denetimsizlikten, ilgisizlikten, sahte lisanslardan, ahbap çavuş ilişkilerinden faydalanıp 6 senede Mourinho lisansına sahip olabilirlerdi!
ANTRENÖR NASIL OLUNUR?
TFF bünyesinde antrenörlerin iki talimatı var: ‘Teknik Adamların Statüsü/Çalışma Esasları’ ve ‘Teknik Adamların Eğitimi/Sınıflandırılması.’ Talimatlarda geçen ana lisans kategorileri ise şu şekilde:
· UEFA Pro Lisans
· UEFA A Lisans
· UEFA B Lisans
· TFF Grassroots C Lisans
· TFF Grassroots Gönüllü Liderlik.
Antrenörlüğe nasıl girileceği ve hangi kursların alınacağı konusunda özetle 4 kategori bulunuyor:
1- Futbol sahasının kenarından bile geçmeyip futbol sevdalısı olanlar.
2- Amatör futbol oynayıp teknik adam olmak isteyenler.
3- Profesyonel futbol oynayıp teknik adam olmak isteyenler.
4- Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulları, Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulları mezunu olanlar.
NORMAL SÜRE 14 YIL ANCAK…
Adım Mahmut… Çocukluğumdan beri teknik adam olmayı hayal ediyorum. Öğrencilik yıllarımda bilgisayar başında aylarca Championship Manager oynadım. 19 yaşında yağız delikanlıyım, liseyi bitirdim, futbola aşığım, çok becerikliyim. Arkadaşlarım “Oğlum senden Mourinho olur!” diyor. Hemen TFF’ye danışıp, her aşamanın mükemmel sürelerde aşıldığını varsayarak, en kısa kaç yılda Mourinho olabileceğimin hesabını rica ettim:
1- Önce Grassroots Gönüllü Liderlik kursuna katılıp belgeni alacaksın. Kurslar her yıl eylülekimde açıldığından en az 1 yıl. YAŞ OLDU 20! (Bu lisansla ülkede görev şansınız neredeyse yok.)
2- TFF Grassroots C lisansı için açılan kontenjana yükselebilmek için puan toplaman lazım. Futbolculuk geçmişin olmadığından TFF sayfasında belirtilen projelere katılman gerekiyor. Yalnız toplayacağın puanlar, 1 yıl bile amatör futbol oynayıp başvuranın puanı veya tepeden gelen birinin senin önüne geçebileceği gerçeğini ne yazık ki değiştirmiyor. Mucize oldu ve puanları topladın, Grassroots C’ye başvurdun, eğitimlerde başarılı olup yükseldin.
TOPLAMDA 2 YIL GEÇTi ve YAŞ OLDU 21!
19 YAŞINDA BAŞLAR, 33’TE BİTER
3- Yeni hedefin UEFA B lisansı… En az 3 sene Grassroots C’de kalman ve UEFA B lisans kursu açılmasını beklemen gerekiyor. Süreç belirsiz ama bir mucize daha oldu, hemen o sene açıldı. Eğitim ve sınavlarla birlikte 120 saati tamamladın, 4 yıl geçti. TOPLAMDA ETTi 6 YIL ve YAŞ OLDU 25!
4- Sıra UEFA-A lisansında. Hayat mükemmel gidiyor Mahmut! Kontenjanlarda sana hep yer nasip oluyor. Eğitimlerde başarılısın. Asgari süreleri ve çalışma şartlarını sağlıyorsun. Türkiye gibi ülkede gümbür gümbür zirveye yürüyorsun. TFF’ler değişiyor, takımlar 30 kez teknik adam değiştiriyor ama hayat ısrarla en güzelini sunuyor. UEFA-A lisansına başvurabilmek için en az 3 sene UEFA-B’de kalman şart. Takım buldun, çalıştın, başvurunu yaptın. 180 saat eğitim aldın. 4 yıl daha geçti. TOPLAMDA ETTi 10 YIL ve YAŞ OLDU 29!
5- Ve Pro Lisans adımı! 19 yaşında çıktığın yolculuğunda artık hedef son nokta… Yine en az 3 seneyi UEFA-A lisansında geçirdin, fiili çalışmayı yaptın, 360 saatlik eğitimi tamamladın. Süreç ve eğitimler derken 4 yıl da burada geçti. TOPLAMDA ETTi 14 YIL ve YAŞ OLDU 33… Tebrikler Mahmut! 3. Lig’den Süper Lig’e kadar bir takımı Türkiye’de çalıştırabilme hakkın(!) UEFA Pro Lisans sayesinde var!
CANIM BABAM!
Her şey mükemmel ilerlediğinde bile en az 14 yıl sürecek bir macera. Peki ya işler istendiği gibi gitmezse? Kurs açılmazsa, çalışacak takım bulunamazsa, zaman uzarsa? Bu sevdadan vazgeçilmeli mi? Elbette hayır! 19 yaşındaki Mahmut’un babasının herhangi bir kulüple arasının iyi olduğunu varsayalım. Kulüp başkanına rica ederek, “Bizim oğlana 2 senelik profesyonel futbolcu sözleşmesi yapalım” diyebilir. Başkan dostluğa istinaden kırmaz ve Mahmut bu 2 sene hiç sahaya çıkmadığı halde, profesyonel futbolcu lisansına sahip olabilir. Talimatlar oynama zorunluluğu getirmiyor, yeter ki kağıt üzerinde profesyonel olsun. Bu sayede Mahmut, TFF Grassroots C ve Gönüllü Liderlik kategorilerinde geçirmesi gereken en az 6 yılı hayata karşı kazanıyor!
ANTRENÖRÜN FİİLİ OLARAK ÇALIŞTIĞINI DENETLEYEN VAR MI?
Profesyonel futbolcu lisansına sahip olan Mahmut gibi örnekler için 2 sene dolunca UEFA-B yolu açıldı. Lakin Süper Lig’e yardımcı antrenör olarak zıplayabilmek için UEFA-A lisans gerekiyor. Bunu hızlandırmak için yine yüksek puan gerekiyor. En önemli puan kazandıran yöntem ise profesyonel takımların U15 kategorisinde teknik sorumlu olarak 1 ile 5 yıl arası çalışmak. Mahmut yine babası vasıtasıyla, hiç maça çıkmadan U15 takımında çalışıyor gösterilebiliyor. Çünkü denetlemeye gelen yok. Ve merhaba Süper Lig! Yardımcı antrenör koltuğu fırsatı resmi olarak elinizde… Sir Bobby Robson’un yanındaki Mourinho misali!
YÜKSELME KONUSUNDA CENNET ÜLKEYİZ
Profesyonel futbolcu lisansına sahip olmak, Grassroots C ve Gönüllü Liderlik kategorilerini pas geçmek dışında ilerleyen kategorilerde de avantajlar sağlıyor. Spesifik olarak B veya A lisans için başvuru az olduğunda UEFA B/A Birleşik Lisans Kursu açılabiliyor. En az 7 yıl Süper Lig takımında profesyonel lisanslı tescilli olmak yetiyor. İlla Süper Lig kulübünün A takımı diye düşünmeyin. Altyapısı da olabilir, neticede ‘en üst lig’ seviyesindeki bir takım olması yeterli. Oynayıp oynamadığına bakılmıyor bile. Avrupa ülkelerinde bizdeki gibi her kademede en az 3 yıl geçirme zorunluluğu yok. Her lisans derecesi arasında 1 sene çalışma yeterli. Level 1-2-3 şeklinde gidiyor ve antrenör Level-3 seviyesine geldiğinde federasyon tarafından eğitmen atanıyor. Antrenmanları ve maçları izleniyor. Bizde ise ne yazık ki fiili denetim ve gelişim değil, kağıt üstünde tescili var mı, ona bakılıyor. Dolayısıyla da 14 sene gözüken yol, 8 yıla ‘babam sağ olsun’ düşebiliyor!
DERTLER BİR GÜN BİTER Mİ?
Disiplin Talimatı’ndaki eksikliklerden antrenör lisanslamaya, ceza sistemimizdeki çarpıklıklardan hakem saldırılarına, kulüplerin yönetim hatalarından menajerlerin yarattığı ekonomik zararlara, tribünlere bireysel ceza sistemini getirememeye kadar dertler gani. 1990’larda ‘30-40 yıl sonra çok farklı futbol dünyamız olur’ dileğimiz vardı. O günler geldi. Şimdi 2050’lere bel bağladık. Umut var mı? Yok. Var olan tek gerçek Mahmut’unki gibi babalar.