AVRUPA Birliği’nde (AB) aşı dağıtımı krizi büyüyor. Son olarak bazı üye ülkeler, AB Konseyi Başkanı Charles Michel ve AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’e mektup göndererek aşı dağıtımında yaşanan “devasa eşitsizlikler” konusunda zirve düzenlenmesini talep etti. Aşı isyanında yeni bir perde olarak algılanan bu girişimde, Avusturya, Çekya, Slovenya, Bulgaristan ve Letonya’nın imzası var. Bu ülkelere sonradan Hırvatistan da eklenirken AB, başta önerdiği, aşıların nüfusa oranla dağıtılmasına dayanan stratejisinin arkasında durmayı sürdürüyor.
GİZLİ ANLAŞMA İDDİASI
Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz, mektup girişiminden önce, bazı ülkelerin ilaç şirketleriyle gizli anlaşmalar yaparak daha fazla aşı tedarik etmiş olabilecekleri iddiasında bulunmuştu. Bu çıkışın ardından Brüksel’e gönderilen mektupta, ilaç firmaları tarafından üye ülkelere gönderilen aşıların nüfusa oranlı olarak adil şekilde dağıtılmadığının tespit edildiği belirtilerek konunun en kısa zamanda liderler düzeyinde ele alınması talep edildi. AB, şu aşamada aşıların dağıtımı konusunda ekstra bir zirve düzenleme niyetinde değil. AB liderlerinin 25-26 Mart’ta bir araya gelmeleri öngörülüyor. COVID-19’la mücadelede koordinasyon da bu zirvenin gündem maddeleri arasında yer alıyor. Altı ülkenin görüşünü yansıtan mektup, ciddi bir rahatsızlığın işareti niteliğinde olsa da AB, aşı stratejisinde değişikliğe gitme sinyali vermiyor. Mektubun Brüksel’e ulaşmasının ardından AB Komisyonu’ndan yapılan açıklamada sürecin şeffaf işlediği, üye ülkeler adına toplu alım yapıldığı ve en adil yöntemin nüfusa orantılı şekilde dağıtım olduğunun altı çizildi. Açıklamada, üye ülkelerin sisteme esneklik yöntemi ekledikleri hatırlatılarak, “Bu sistemde bir AB üyesi nüfusuyla orantılı belirlenmiş istihkakı almamaya karar verirse bu dozlar isteyen diğer üyeler arasında dağıtılıyor” denildi.
ORANLAR FARKLI
Aşılama süreci her AB ülkesinde aynı hızda gitmiyor. Nüfusa göre aşılama oranında Malta (yüzde 26.5), Macaristan (yüzde 17.7) ve Danimarka (yüzde 14.2) ile ilk üçte yer alıyor. Almanya ve Fransa’da nüfusun aşılanma oranının yüzde 10.5 civarında olması dikkat çekerken tablonun en altında Bulgaristan (yüzde 4.8), Letonya (yüzde 5.1) ve Hırvatistan (yüzde 6.1) yer alıyor.
ONAY VE DAĞITIM SORUNLARI SÜRÜYOR
AB genelinde EMA onaylı aşılar kullanılırken onay sürecinin yavaş işlemesi ve dağıtımda yaşanan sorunlar henüz AB onayı almamış aşılara ilgiyi arttırdı. Macaristan, AB’de Çin aşısına yönelen ilk ülke oldu. Macaristan’da uygulanan aşıların üçte biri Çin yapımı. Polonya ve Çekya da Çin aşısı uygulama niyetinde olan AB ülkeleri arasında. Macaristan, Çin aşısının yanı sıra Rus ‘Sputnik V’ aşısını da kullanıyor. Slovakya ve Çekya da EMA onayını beklemeksizin bu aşının kullanımına izin verdi.
FRANSA’DA NİCE BELEDİYE BAŞKANI RUS AŞISINI İSTEDİ
Fransa’nın Nice şehrinin Belediye Başkanı Christian Estrosi, “48 ülkede kullanılan Rus Sputnik V aşısından kısa sürede on binlerce doz temin etme imkânı olduğunu” belirterek, “Sağlık yetkililerinden izin vermelerini istiyorum” çağrısında bulundu. Estrosi, bu aşıları nasıl edineceği konusunda detay vermedi. Estrosi’nin yakın çevresi ise aşı teminin Nice’in uluslararası ilişkileri sayesinde sağlanabileceği görüşünde.
25 TON YARDIM
Pandeminin Avrupa’da yayılmasının hızlandığı Nisan 2020’de Nice’e 25 ton tıbbi malzeme yardımı yapılmış daha sonra bu yardımın arkasında Rus oligark çift Aleksey ve Svetlana Kouzmitchev olduğu açıklanmıştı. Aşı edinmedeki yavaşlıktan yakınan Estrosi, Avrupalı yetkililerin bu aşıya onayın mayıs-haziran civarında çıkabileceğini ifade ettiklerini söyledi. EMA, Rus Sputnik V aşısı için yapılan başvuruyu değerlendirmeye almış durumda. Değerlendirmenin ne zaman sonuçlanacağına yönelik net bir tarih belirlenmedi. Öte yandan Rus yetkililer, Sputnik V aşısına ilişkin karara “siyaset bulaştırılmasından” endişe ediyor.
BİR ÜLKE DAHA O AŞIYI ASKIYA ALDI
Kanda pıhtılaşma şikayetleri sonrası AstraZeneca aşısının kullanımı, İrlanda’da askıya alındı. Koronavirüs aşısının uygulanmasının ardından bazı yetişkinlerde kanda ciddi pıhtılaşma yaşanması üzerine Norveç, İtalya, Avusturya, Danimarka, Estonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg ve İzlanda’da aşının tamamen ya da belli partilerinin kullanımına ara verilmişti.
Öte yandan konuya dair açıklama yapan AstraZeneca şirketi, İngiltere ve Avrupa Birliği’nde aşılanan 17 milyon kişiyi kapsayan incelemeleri sonucu, pıhtılaşma sorunu ile aşı arasında bağlantı bulamadıklarını bildirdi. Araştırmanın farklı yaş, cinsiyet, ülke ve aşı partilerini kapsadığı vurgulandı.
