SON aylarda vatandaş cephesinde çarşı-pazar fiyatları en çok tartışılan konular arasında yer alıyor. Artan maliyetler, bazı ürünlerde iklimsel sebeplerle yaşanan üretim azlığı gibi nedenlerle fiyatlarda bir miktar yükseliş yaşandı. Bu sebeplere ‘fırsatçılık’ da eklenince özellikle soğan ve patates gibi temel gıda maddelerinde spekülatif hareketler görüldü. Bu gelişmelerin ardından devreye giren hükümet, büyükşehirlerde tanzim satış noktalarını devreye sokarak spekülatif hareketlerin önüne geçti. Son günlerde ise soğan ve patates gibi ürünlerde fiyatların yeniden yukarı yönlü hareket ettiği, kilogram fiyatlarının 10 TL’yi bulduğu açıklandı. Ancak fiyatların bu kadar yüksek seyretmediği, ürünün satıldığı bölge ve kalitesine göre fiyatların değişiklik gösterdiği göze çarptı. Bir markette soğanın kilogram fiyatı 9.90 TL’den satışa sunulurken, başka bir markette soğanın kilogram fiyatı 3.95 TL’den tüketiciyle buluştu. Pazar yerlerinde de durum pek farklı değil. Patatesin kilogram fiyatı bir pazar yerinde 4 TL’den satılırken, başka bir noktada 6.95 TL’den tüketiciye sunuldu.
SIFIR GÜMRÜK VERGİSİ
Yükselen fiyatları ve spekülatif hareketleri önlemek için ise geçtiğimiz dönemde patates ve soğan ithalatında ‘sıfır gümrük vergisi’ uygulamasına geçilmişti. Dün açıklanan karara göre de bu uygulamanın uzatıldığı bilgisi paylaşıldı. Patates ithalatında 20 Nisan itibarıyla süresi dolacak ‘sıfır gümrük vergisi’ uygulaması, 31 Mayıs’a kadar devam edecek. Konuya ilişkin Cumhurbaşkanlığı Kararı, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, patates ithalatında 20 Nisan’da sona erecek ‘yüzde sıfır gümrük vergisi’ uygulamasının süresi 31 Mayıs’a uzatıldı. Bu tarihe kadar, 200 bin tona kadar patates ithalatında gümrük vergisi alınmayacağı ifade edildi. Sebze ve meyve fiyatlarında yaşanan aşırı yükselişin ardından Ticaret Bakanlığı yetkilileri devreye girmiş, sene başında denetimlere başlamıştı. Şubat ayının ortalarında konu ile ilgili bir açıklama yapan Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, 6 Şubat tarihinde 5 ildeki hallerde yapılan eş zamanlı operasyonlar sonucunda sebze ve meyvelerin alış ve satış fiyatlarında yüzde 800’lere varan oranlarda fahiş fiyat artışların tespit edildiğini açıklamıştı. Pekcan, denetimlerin sonuç vermeye de başladığını dile getirerek hallerde satılan sebze ve meyve fiyatlarında 3 günde, ana kalemlerde yüzde 45’lere varan düşüşler görüldüğünü bildirmişti.
İstanbul, Ankara, Antalya, Mersin ve Adana illerinde yer alan belediye toptancı hallerindeki denetimlerin ardından açıklamalar yapan Bakan Pekcan, şu ifadeleri kullanmıştı: “Fahiş fiyat uygulamak suretiyle vatandaşlarımızın mağduriyetine neden olan, mevzuata aykırılık teşkil eden bu fiiller karşılığında 88 firma hakkında 2 milyon liranın üzerinde idari para cezası uygulanması için idari işlem başlattık. Denetimler neticesinde Hal Kayıt Sistemine bildirim yapılmadan kayıtdışı ürün satışı gerçekleştiren, ürünlerin künye bilgileri ile satış faturalarındaki bilgilerinde yanıltıcı bilgilere yer veren 76 firma hakkında da yaklaşık 810 bin lira cezai işlem tesis edildi. Toptancı hallerde faaliyet gösteren bazı firmaların düzenledikleri faturalarda, ürünlerin satış fiyatlarını gerçek satış fiyatlarının altında gösterdiğini de tespit ettik. Bu kapsamda 8 işletmeye de işlem tesis edildi.”
HALDE % 800 FİYAT FARKI
GEÇEN aylarda da birçok tarımsal ürünün fiyatlarındaki karmaşa sonrası Ticaret Bakanlığı devreye girmiş, hallerde denetim yapmıştı. Firmaların maliyetleri ile satış fiyatlarını karşılaştıran ekiplerin ortaya çıkardığı tabloya göre, fahiş fiyat uygulaması yapan 88 firmanın ve 244 işlem yaptığı tespit edilmişti. Yapılan denetimler sonucunda özellikle İstanbul hallerinde büyük fiyat farklarının olduğu ortaya çıkmıştı. Aşırı fiyat farkının oluğu bazı örnekler ise şöyleydi: “Ataşehir Hali’nde 1 liraya alınan salatalık 9 liraya, 50 kuruşa alınan patates 4 liraya, 4 liraya alınan sarımsak 25 liraya satıldı. Bayrampaşa halinde ise 86 kuruşluk biber 5.5 TL’ye, 80 kuruşluk armut da 5 liradan satışa sunuldu.” Öte yandan yapılan denetimler sonucunda, yüzde 100 ile yüzde 250 arası kâr koyulan 141 işlem, yüzde 250 ile yüzde 400 arası kâr koyulan 41 işlem, yüzde 400 ile yüzde 800 arası kâr koyulan 10 işlem tespit edilmişti.