Türkiye’de yenilenebilir enerji santrallerine 2005’ten beri Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM) kapsamında sağlanan döviz bazlı destek ödemeleri 30 Haziran’da son bulacak. 1 Temmuz’dan itibaren devreye girecek yenilenebilir enerji tesisleri için YEKDEM ödemeleri Türk lirasıyla gerçekleştirilecek.
Yenilenebilir Enerji Kaynağı (YEK) belgeli üretim tesislerinde YEKDEM ödemeleri hidroelektrik santralleri için kilovatsaat başına 40 kuruş, rüzgar ve güneş enerjisi santralleri için 32 kuruş, jeotermal enerji santralleri için ise 54 kuruş üzerinden yapılacak.
Türk lirası bazındaki destekler 31 Aralık 2025’e kadar işletmeye girecek YEK belgeli üretim tesisleri için 10 yıl süreyle uygulanacak. Yerli katkı desteği ise 5 yıl süreyle kilovatsaat başına 8 kuruş üzerinden verilecek.
Söz konusu dönemde işletmeye girecek YEK belgeli üretim tesisleri için belirlenen fiyatlar, kaynak bazında olmak üzere üçer aylık dönemler için her yıl ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında, belirlenen yönteme göre güncellenecek.
Kapasite 4 kattan fazla arttı
Türkiye’de yenilenebilir enerji kurulu gücünün artmasında önemli bir mekanizma olarak nitelendirilen YEKDEM kapsamında elektriğin kilovatsaatine rüzgar ve hidroelektrik için 7,3 dolar/cent, jeotermal için 10,5 dolar/cent, biyokütle ve güneş için de 13,3 dolar/cent teşvik sağlanıyordu. Teşvikler, yerli ekipman kullanımına göre değişiklik gösterebiliyordu.
Türkiye’deki yenilenebilir enerji yatırımcıları, uygulama süresi 31 Aralık 2020’de sona eren döviz bazlı YEKDEM’den faydalanmak amacıyla geçen yıl 4 bin 900 megavatı bulan rekor seviyede yenilenebilir enerji yatırımı gerçekleştirdi.
Koronavirüs nedeniyle tedarik zincirindeki aksamalardan dolayı bu süre 30 Haziran 2021’e uzatıldı. Söz konusu tarihe kadar projelerini devreye alarak döviz bazlı desteklerden faydalanmak isteyen yatırımcılar, bu yılın ilk 5 ayında yaklaşık 1800 megavatlık yatırım yaptı.
YEKDEM’in ilk kez uygulandığı 2005’te Türkiye’nin yenilenebilir enerji kurulu gücü 13 bin megavat seviyesinde bulunurken, bu rakam nisan sonu itibarıyla ise 50 bin 990 megavata ulaştı.
Yenilenebilir enerji kaynakları arasında en yüksek payı 31 bin 280 megavatla hidroelektrik santralleri aldı. Bunu 9 bin 543 megavatla rüzgar, 7 bin 70 megavatla güneş, 1595 megavatla jeotermal ve 945 megavatla biyokütle takip etti.
“YEKDEM bir başarı örneği”
Yenilenebilir Enerji Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Başkanı Cem Özkök, YEKDEM’in Türkiye’nin yenilenebilir enerji kapasitesinin artmasında iyi bir başarı örneği olduğunu belirterek, “Bugün 7 bin megavatın üzerinde güneş, 10 bin megavata yakın rüzgar enerjisi kapasitesi varsa bu YEKDEM sayesinde oldu. Bankalar, alım garantisi olduğu için bu projelerin büyük kısmını finanse etti.” dedi.
Yatırımcıların projelerini YEKDEM’de dolar bazında ödemelerin sona ereceği 30 Haziran tarihine yetiştirmeye çalıştığını ifade eden Özkök, şunları kaydetti: “30 Haziran’dan sonra devreye girecek yenilenebilir enerji santrallerine Türk lirası bazında alım garantisi sağlanacak. Bu tarihten itibaren devreye giren santrallerde ilk Türk lirası bazlı ödeme tahminen ağustos ayı ortalarında gerçekleşir. Türk lirası bazlı YEKDEM döneminde yenilenebilir enerji yatırımları yine devam eder fakat döviz bazlı dönemde olduğu kadar yüksek kapasitelerde olmayabilir.”
