Birinci Dünya Savaşı‘nın başlamasından sadece altı hafta sonra, Avustralya’ya ait HMAS AE1 denizaltı, Yeni Gine sahillerinin açığında hiçbir iz bırakmadan ortadan kaybolmuş ve Müttefik kuvvetlerine ait bir denizaltının ilk kayboluşu olarak kayıtlara geçmişti. 100 yılı aşkın süre boyunca enkazı bulunamayan denizaltı, 2017 yılında deniz arkeologları tarafından bulundu. Böylece yüz yılın üzerinde bir süredir devam eden gizem de, tam anlamıyla olmasa bile çözülmüş oldu.
HMAS AE1 Denizaltısının Hikayesi
Avustralya da, diğer İngiliz devletler topluluğu üyeleri gibi Büyük Britanya ile beraber Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na karşı 4 Ağustos 1914 tarihinde savaşa girmişti. Altı hafta sonra, 14 Eylül tarihinde HMAS AE1, Doğu Yeni Britanya’nın Yeni Gine adasının açıklarında devriye gezerken, 35 Avusturalyalı, Yeni Zelandalı ve Britanyalı mürettebatı ile kaybolmuştu. Hiçbir yardım çağrısı yapılmamıştı ve hiçbir tanık bulunmuyordu.
Batmanın sebebi ve denizaltının bulunduğu nokta o günden beri bir gizem olarak varlığını sürdürmekteydi. Denizaltının batmasının ardından 12 adet özel ve hükümet destekli arama ekibi enkazı tespit etmeye çalışmıştı. Ancak görünene göre şanslı sayı 13 oldu.
Kayıp denizaltı, 2017 yılının Aralık ayında, Avustralya Donanması ve Danimarkalı Fugro N.V. inceleme firması tarafından Duke of York Adaları yakınında bulunda. 55 metre uzunluğundaki denizaltı yaklaşık olarak 300 metre suyun altında bulunmaktaydı. Radyo taramaları ve yakın mesafe incelemeler ile de enkazın kimliğini doğrulandı.
AE1, kardeşi AE2 ile Britanya ve Avustralya için türlerinin ilk örneği olan iki E sınıfı denizaltıydı. Avustralya Donanması’nın söylediğine göre bu denizaltılar 30.5 metre derinliğine dalabiliyor ve en yüksek saatte 28 kilometre hız ile hareket edebilmektelerdi. Bu E sınıfı denizaltılar dört adet 18 inçlik torpido tüpüne sahiplerdi ve bunlar aracın önünde, arkasında ve yanlarında bulunmaktaydı.
AE1, Avustralya Donanması ve Askeri Yurtdışı Sefer Kuvveti ile beraber Alman kontrolündeki Yeni Gine’yi ele geçirmek için yapılan operasyonun bir parçasıydı. Kraliyet Donanması Deniz Binbaşısı (Royal Navy Lieutenant Commander) Thomas Besant tarafından komuta edilen denizaltı, Yeni Gine’nin ele geçirilmesi ile sonuçlanan pek çok harekata katılmıştı.
Denizaltının batma sebebi ise halen net olarak belirlenebilmiş değil. Ancak denizaltının bir düşman saldırısı sonucu batmış olma ihtimali oldukça düşük görünüyor. Çünkü o sıralarda kendisine en yakın Alman gemisi bir inceleme aracıydı. Ayrıca hiçbir yakıt, enkaz veya beden bulunmadığı için denizaltının bütün olarak battığı varsayılmaktaydı ve bu tahmin doğru çıkmış gibi görünüyor. Radyo taramaları ve alınan görüntüler, denizaltının muazzam bir şekilde korunmuş olduğunu gösteriyor.
The Australian ile konuşan emekli tuğamiral Peter Briggs, batmanın büyük ihtimalle bir dalma kazası sonucu olduğunu, çünkü denizaltının salma omurgayı yerinden çıkartacak bir güçle tabana çarptığını söylüyor.
AE1’in tam konumu ise, izinsiz keşif dalışlarını engellemek için gizli tutulmuştu. Papua Yeni Gine hükümeti ile beraber Avusturalya, alanı korumak ve kalıcı, anlamlı bir anıt haline getirmek için bir plan üzerinde çalışıyor.