İNANÇ Hastanesi Nöroloji Kısmı Prof. Dr. Mehmet Murat Sümer, uykusuzluğu tetikleyen hastalıklar ve kaliteli bir uyku için dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi. Prof. Dr. Sümer, “Kişinin sabah kalktığında kendini dinlenmiş ve dinç hissettiği, gün boyunca da dikkat eksikliği ve yorgunluk hissetmeden, fonksiyonlarını aksatmaksızın yerine getirebildiği uyku mühleti yeterlidir” dedi.
Prof. Dr. Sümer, yaptığı yazılı açıklamada, erişkin bir insanın günde ortalama 7-8 saat uyuduğunu ve ömrünün üçte birini uykuda geçirdiğini belirtti. Prof. Dr. Sümer, uykunun organizma için yemek, su, nefes alma üzere vazgeçilmez bir gereksinim ve çok kıymetli fonksiyonları olduğunu söyledi. Uykuya gereken ehemmiyetin verilmediğini vurgulayan Prof. Dr. Sümer, uykunun gün içi aktiviteler ve harcanan güç nedeniyle bedenin yorulması, geceleri de ışık, gürültü üzere dış uyaranların ortadan kalkması sonucunda başlayan ve yalnızca bedeni dinlendirmeye yönelik pasif bir süreç olarak düşünüldüğünü kaydetti. İnsanların hayatlarının bir periyodunda uykusuzluk sorunuyla karşılaştığını belirten Prof. Dr. Sümer, “Her 100 bireyden en az beşi teneffüs sorunları nedeniyle uykusunu alamadan uyanmaktadır. Toplumun yüzde 40’ı horlamakta ve daha kıymetlisi horlamayı olağan kabul etmektedir. Meğer ne uykusuzluğun ne de çok uykululuğun nedenleri öne sürüldüğü kadar kolay değildir. Âlâ bir tedavi için bu nedenlerin kesinlikle sistematik olarak incelenmesi gerekir” dedi.
“YETERLİ UYKU MÜDDETİ BİREYDEN ŞAHSA DEĞİŞMEKTEDİR”
Uykunun bedeni dinlendirme ve sonraki güne hazırlama fonksiyonlarının dışında birçok farklı işlevinin olduğunu kaydeden Prof. Dr. Mehmet Murat Sümer, “Bunlardan kimileri; güç tasarrufu, büyüme, hücrelerin yenilenmesi, organizmanın tamiratı, hafıza, cinse has özelliklerin öğrenilmesini sağlayan genetik hafızanın programlanması, yeni bilgilerin öğrenilmesi ve kalıcı hale getirilmesi olarak sıralanabilir. Yeterli uyku müddeti bireyden şahsa değişmekle birlikte genetik bir özellik olarak belirlenmektedir. Ülkü uyku mühleti ortalama 7-8 saat olarak bilinse de erişkinlerde bu müddet 4-11 saat ortasında değişmektedir. Lakin uyku mühletinden öte kalitesi daha kıymetlidir. Kişinin sabah kalktığında kendini dinlenmiş ve dinç hissettiği, gün boyunca da dikkat eksikliği ve yorgunluk hissetmeden, fonksiyonlarını aksatmaksızın yerine getirebildiği uyku müddeti yeterlidir” diye konuştu.
“HASTA, GECE OLAĞAN UYUDUĞU HALDE HİÇ UYUMADIĞINI SAV EDEBİLİR”
Yaygın görülen uyku bozukluklarının başında uykusuzluk olarak bilinen ‘insomni’ rahatsızlığını olduğunu söyleyen Prof. Dr. Sümer, şunları söyledi:
“Bu sorun azalmış yahut kalitesiz gece uykusu hasebiyle gün içinde yorgunluk, bitkinlik, bilişsel fonksiyonlarda yetersizlik, dikkat eksikliği, çok sonluluk ve öteki birtakım ruhsal belirtilerle ortaya çıkar. Uyku algılama bozukluğu, hastanın subjektif uykusuzluk yakınmasının, uyku incelemesindeki objektif bulgularla uyumsuzluk gösterdiği durumlar için kullanılan bir tabirdir. Hasta, gece olağan uyuduğu halde hiç uyumadığını ya da çok az uyuduğunu sav eder. Epey sık rastlanılan fakat hastadan kâfi bilgi alınmadığı takdirde kolaylıkla atlanabilecek ‘huzursuz bacak sendromu’ da kıymetli bir insomni nedenidir. Hastalar bacaklarında, istirahat halindeyken ve bilhassa yattıklarında yeterlice barizleşen, güzel tanımlayamadıkları lakin son derecede rahatsız edici ve karşı konulamaz biçimde hareket ettirme muhtaçlığı yaratan duyulardan yakınırlar. Yaygın görülen uyku bozukluklarından bir başkası çok uykulu olma durumudur. ‘Hipersomni’ çok uyku ve uygun olmayan ortam ve vakitlerde uyku gereksiniminin ön planda olmasıdır. ‘Narkolepsi-Katapleksi sendromu’ ise, gün içinde ortalama 2-3 saat aralıklarla önlenemez uyku ataklarının ortaya çıktığı, bu ataklar dışında da kişinin kendini uykulu ya da yorgun hissedebildiği, hatta uyanıklık içine mikro uyku dediğimiz saniyelik uyku devirlerinin karışabildiği, daha çok ergenlik ve genç erişkinlik çağlarında başlayan bir hastalıktır. Uyku bozukluklarının öbür bir tetikleyicisi uyku apnesinin en değerli belirtileri horlama ve uyku sırasında makul bir mühlet nefes alamamadır.”
Uyku sorunu olan bireyleri hasta uzman tabipler tarafından kıymetlendirilmesi gerektiğini tabir eden Prof. Dr. Sümer, “Kesin teşhis ve hastalığın şiddetinin belirlenmesi gayesiyle uyku bozuklukları merkezi ya da laboratuvarında ‘polisomnografik tetkik’ yapılması için yönlendirilmelidir. Uyku bozukluğu saptanan bireylerin yanlışsız teşhis ve tedavi sonucunda kaliteli bir uyku süreci ile olağan hayat standartlarını yakalaması kaçınılmazdır” dedi.
“15 DAKİKADA UYKUYA DALAMADIYSANIZ DİĞER BİR ODAYA GİDİN”
Kaliteli bir uyku için bu tekliflerde bulunan Prof. Dr. Sümer, şu bilgileri verdi:
“Her gün birebir saatte yatmaya ve sonraki gün birebir saatte uyanmaya çalışın. Gündüz vakti olabildiğince aydınlık ortamlarda bulunun. Mümkünse sabah çalışmaya başlamadan evvel biraz yürüyüş yapın ya da işe yürüyerek gidin. Günlük yürüyüş müddeti ortalama 45 dakikadan kısa olmasın. Aldığınız kahve, çay ve asitli içeceklerle aldığınız kafein ölçüsünü kısıtlayın. Günde iki fincandan fazla çay ya da kahve içmeyin. Uykuya dalmakta yahut sürdürmekte sıkıntınız varsa kafeini büsbütün hayatınızdan çıkarın. Mümkün ise, sigarayı azaltın, uyku ile ilgili meseleniz varsa sigarayı büsbütün bırakmaya çalışın. Alkol alımını kısıtlayın. Uyku ile ilgili probleminiz varsa alkollü içeceklerden büsbütün uzaklaşın. Uykunuz gelirse gündüz vakti kısa vadeli uyuyabilirsiniz lakin gece uykusuzluk çekiyorsanız gündüz uykularından vazgeçin. Yatak odanızı ahenge ve cinsellik dışında kullanmayın. Varsa yatak odanızdan televizyonu çıkarın. Yatak odanızın ısı, ışık ve gürültü açısından sizi rahat ettirecek koşullarda olmasına dikkat edin. Uyumadan 1 saat evvel günlük aktiviteyi bitirin. 15 dakika boyunca o gün yaşadığınız badireleri, muvaffakiyetleri ve memnunlukları bir kağıda yazın sonra 45 dakika boyunca gevşemeye çalışın. Hafif şeyler okumak, klasik müzik dinlemek, ılık köpüklü bir banyo yapmak, 1 bardak ılık ballı süt içmek üzere uyarıcı olmayan şeyler yapın. Yatağa girdikten sonra yaklaşık 15 dakikalık müddette uykuya dalamadıysanız kalkın ve diğer bir odaya gidin. Uykunuz gelinceye kadar gevşemeye çalışın, uykunuz gelince tekrar yatağa dönün.”
– Ankara