Kastamonu’nun Bozkurt ilçesinde 11 Ağustos günü yaşanan selin nasıl afete dönüştüğünü emekli Uzman Paleosismolog Dr. Ramazan Demirtaş anlattı.
Bozkurt’ta 11 Ağustos’ta şiddetli sağanak yağmur sonrasında meydana gelen selde onlarca insan hayatını kaybederken birçok bina da kullanılamaz hale geldi.
Tomruk ve ağaçların tıkaması sonucu Ezine Çay’ı taşmış ve konutlar sular altında kalmıştı.
Ezine Çayı’nın kenarına kurulan ilçenin yaklaşık bir saat içinde yok olmasını Uzman Paleosismolog Dr. Ramazan Demirtaş Sözcü‘ye anlattı.
“Vadinin 400 metrelik tabanı 15 metreye düşürülmüş”
Vadinin tabanının daraltıldığına dikkat çeken Demirtaş, “Bozkurt vadi tabanı yaklaşık 400 metre. Geçmişte bu akarsu oralardan akmış. Vakitle akarsu kuraklık, global iklim değişikliği üzere etkenler ile yatağını değiştirmeye başlıyor ve daralıyor. Mahallî idareler de suyun azaldığını düşünüyor ve çok fazla su olmaz diye düşünerek daraltıyor. 400 metrelik vadi tabanı 15-20 metreye düşüyor. Sonra da bu alanlar imara açılıyor. Bunu değiştirdiğiniz vakit akarsuyun akış suratını da değiştiriyorsunuz. Arttan büyük bir kütle geliyor. Bu kütle dar bir alana girdiği için su yükselmeye başlıyor. Sonra bu üzere felaketler oluyor. Dere yataklarının hiç bir biçimde imara açılamaması lazım” dedi.
“Elimizden geldiği kadar riski arttırmışız”
Ezine Çayı’nın tahminen 300-400 yıl evvel bu 400 metrelik vadiyi bir sefer olsun kullandığını belirten Demirtaş, “Bu olaylarda bütün kabahati global iklim değişikliğine atmak gerçek değil. Global iklim değişiklikleri daha evvelki yıllarda da yaşandı. Bunlar mazeret değil. Biz riskli hale getirmişiz. İmara açılan dere yataklarına binalar yaparak set oluşturuyoruz. Lakin su akmak zorunda. O vakit su yıkıp gidiyor. Akarsu üstüne yapılan köprüler düz ve alçak olunca kolay tıkanıyor. Kemerli ve yüksek köprüler yapılmalı. Şimdiki köprüler mühendislik açısından sorunlu. Yani elimizden geldiği kadar bütün riski arttırmışız ve afete biz dönüştürmüşüz” diye konuştu.
“Geçmişte oldu gelecekte de olacaktır”
Bozkurt’ta yıkılan binaların tıpkı yerlerine yapılmasının yanılgı olacağını lisana getiren Demirtaş, “Şimdi orada yaşayanlar bu türlü bir olayı daha evvel görmediklerini söylüyor. Fakat bu sel geçmiş devirlerde de yaşanmıştır. Dere yatağında inceleme yapılırsa ne vakit daha evvel ne vakit sel olduğu anlaşılır. Kent yine birebir yere kurulsun, tahminen birkaç yüz yıl sonra yeniden bu sel meydana gelecektir. Bu sel geçmişte oldu gelecekte de olacaktır. Bunun için 50-100-500 yıllık taşkın planları yapmak zorundayız. 500 yıl sonra bir yağış gelir afete dönüştürür. Yani akarsuyun yatağı boş olursa afete dönüşmez” sözlerini kullandı.
“Afet olduktan sonra plan yapıyoruz”
Meteorolojinin bölge halkını 3 gün evvelden uyardığını hatırlatan Ramazan Demirtaş, “Meteoroloji üzerine düşeni yapmış. Lakin bu ikazdan sonra bir şeylerin devreye girmesi gerekiyor. Vatandaş ne yapacak? 3 gün evvelce insanları tahliye etmemiz gerekiyor yahut yükseklere çıkarabilirdik bu can kaybını önleyebilirdik. Meteorolojinin uyarmasıyla olmuyor. Afet öncesi yapılacak planların olması gerekiyor. Lakin biz afet olduktan sonra plan yapıyoruz” dedi.
“Bozkurt’un durumda olan bir çok yer var”
İlçenin afet kapsamına alındığını söyleyen Demirtaş, kentleşme yaparken riskin çok arttırıldığına dikkat çekerek, “Afet maddesine nazaran hasar tespit çalışması yapılacak. Hasarlı binalar yıkılacak ve yeni yer seçimi yapılacak. Bir ilçeyi diğer bir yere taşımak sıkıntı ve uzun bir vakit alır. Fakat bulunduğu yere binayı tekrar yaparsak bu olay tekrar yaşanacak. Riski çok arttırdık artık tahlil arıyoruz. Taşkın hudutları belirlenerek, Bozkurt’ta yapılaşmaya gidilmelidir. Olay afete dönüşmüş can ve mal kaybı olmuş. Ancak şuan Bozkurt’un durumda olan bir çok kent ve ilçeler var. Oralarda Bozkurt üzere olacak. Oralara şimdiden tahlil bulmalıyız. Her afetten ders çıkarmalıyız. Artık Bozkurt’a tahlil bulmaya çalışıyoruz. Halbuki yine bu afeti diğer kentlerde yaşamamak için afete dönüşmeden evvel tedbirleri almalıyız” formunda konuştu.