Türkiye’de son günlerde çıkan orman yangınları gündeme oturdu. 80’den fazla noktada oluşan alevlerin büyük çoğunluğu denetim altına alındı. Pekala, gelecekte bu yangınlar önlenebilir mi? Ziyan nasıl en aza indirilir?
28 Temmuz Çarşamba günü Antalya’nın Manavgat ilçesinden gelen manzaralarla yangınlar Türkiye’nin gündemine girdi. Bölgede şimdi denetim altına alınamayan alevler beş kişinin ömrünü yitirmesine sebep oldu. Bunun yanında onlarca hayvan hayatını kaybetti, konutlar yandı, ağaçlar kül oldu.
Antalya’nın akabinde Muğla’dan, İzmir’den, Adana’dan ve pek çok kentten de misal haberler geldi. Pekala, Türkiye’nin yangın karnesi nasıl? Yangınların sayısı yıllar geçtikçe artıyor mu?
2020’de son 13 yılın tepesi görüldü
Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Orman Genel Müdürlüğü datalarına nazaran Türkiye’de 2020 yılında 3 bin 399 orman yangını çıktı, 20 bin 971 hektar alan ziyan gördü. Bu, son 13 yılın tepesi olarak kayıtlara geçti.
Yangın ekolojisi uzmanı İsmail Bekar
2021 yılının mevcut bilgileri şimdi açıklanmadı. Lakin yangın ekolojisi uzmanı İsmail Bekar’a nazaran yangınların haberlerde sıkça yer alması, yangın sayısının arttığı manasına gelmiyor. Bekar, “Yangınlar dün de vardı, geçen sene de vardı. Şu anda bu gündem olduğu için çok önemli bir halde haber yapılıyor ve beşerler da bir anda her yerin yandığını zannediyor” dedi.
Yangınlar neden çıktı?
Çıkan yangınların nedeni de tartışma konusu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan araştırmaların sürdüğünü, sabotaj dahil bütün ihtimallerin üzerinde durulduğunu tabir etti.
İklim ve su siyasetleri araştırmacısı Gökçe Şencan, yaz mevsiminde Akdeniz iklimi görülen bölgelerde yangınların olağan olduğunu belirtti. İsmail Bekar da Akdeniz’de sıcak ve kurak havalarda en ufak bir kıvılcımın büyük yangınlar doğurabileceğini aktardı. Bu nedenle, “Bu kadar yangın çıkıyorsa kesin sabotajdır” yaklaşımının hakikat olmadığını söz etti.
Marmaris’te çıkan yangına karadan ve havadan müdahale edildi
Söndürme çalışmalarına yönelik tenkitler
Yangınlar büyüdükçe “Yangın söndürme araçları kâfi mi?” sorusu sıkça soruldu. Bilhassa 2019 yılında kayyum atanan Türk Hava Kurumunun (THK) uçaklarının müsait durumda olmasına karşın kullanılmadığı savı muhalefet temsilcileri tarafından lisana getirildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise “THK’nın şu anda elinde buralarda rahatlıkla kullanılabilecek uçak yok” cevabını verdi.
Tarım ve Orman Bakanlığı, yangınlara altı uçakla müdahale edildiğini bildirdi. Bu sayının Akdeniz iklimine sahip pek çok Avrupa ülkesine nazaran az olması tenkitlere neden oldu. Bakanlık bunun akabinde, uçaklara ek olarak 45 helikopterin söndürme çalışmalarında kullanıldığını, bunların kapasitesinin uçaklarla tıpkı olduğunu paylaştı; “45 uçağımız var diyebiliriz” tabirini kullandı.
Yangınların hasarı azaltılabilir miydi?
İsmail Bekar teçhizattan bağımsız olarak, alandan ve başka uzmanlardan aldığı bilgilerden hareketle söndürme çalışmalarının kâfi olduğunu düşündüğünü söyledi. Ülkede yaz mevsiminde pek çok bölgede yangınların çıktığını lakin bunların büyümeden ve kamuoyunun haberi olmadan söndürüldüğünü aktardı.
İklim ve su siyasetleri araştırmacısı Gökçe Şencan
Gökçe Şencan ise yangınların hasarını azaltabilmek için devletin toplumu yangınlara hazırlaması gerektiğine vurgu yaptı. Bu hazırlıklar içerisinde yangın dönemine yönelik bilgilendirme, tahliye planlarının oluşturulması, yapılmaması gerekenlerin hatırlatılması üzere unsurlar yer aldı.
Yangınları önlemek mümkün müydü?
Pekala, yangınların hiç çıkmamasını sağlamak mümkün müydü?
İsmail Bekar bunun mümkün olsa bile hakikat olmayacağını söyledi. Bekar iklimde bulunan canlıların yangınlarla adaptasyon geçirdiğini, örneğin kimi bitkilerin sıcaklık şoku yemeden tohumlarının yeşermediğini anlattı. Yüz binlerce yıldır yangınların çıktığını ve bunun süreceğini aktaran Bekar, “Biz önlem alarak bir, iki, tahminen beş sene yangınları önleriz. Fakat beş yılın sonunda o denli bir yangın çıkar ki aylarca söndüremeyiz” dedi. Bu yüzden yangınları önlemekten fazla denetim altına alma gerekliliğinin altını çizdi.
“Ağaç dikmek yararlı olmayabilir”
Yangınlarla birlikte başta TEMA Vakfı ve Ankara Büyükşehir Belediyesi olmak üzere pek çok kurum ve kuruluş yanan ormanları yine yeşertmek için fidan dikme kampanyaları başlattı. Bilhassa TEMA Vakfı’nın daveti toplumsal medyada büyük ilgi gördü.
Her iki uzman bu kampanyaların düzgün niyetle başlatıldığını aktarsalar da denetimsiz bir biçimde ağaç dikiminin ekolojiye ziyan verebileceğine dikkat çektiler. Bekar, “Biz orayı kendi haline bıraktığımızda o aslında eski haline dönecek. Mesela bugün yanan yerlere bir sene sonra gidin. Orada yeşillenmeyi, çimlenen tohumları göreceksiniz” dedi. Şencan da emsal biçimde, “Her ormanın kendi bitki örtüsü, kendi ekolojisi var. Fidan dikiminin dikkatli yapılması gerekiyor” tabirlerini kullandı.
Batu Bozkürk
© Deutsche Welle Türkçe
