DİSK-AR yaptığı yeni araştırmada dünyada ve Türkiye’de Covid-19’un toplumsal ve ekonomik tesirleri için ayrılan kaynakları inceledi. Araştırmada, Türkiye’de salgının ekonomik ve toplumsal tesirlerinin yıkıcılık derecesinin yüksek olmasına karşın dayanak için ayrılan hissenin GSYH’nin sırf yüzde 2,7’si olduğuna dikkat çekildi.
GSYH bazında yüksek gelirli ülkelerin salgın devrinde toplumsal ve ekonomik takviye için ortalama olarak GSYH’nin yüzde 17’si kadar hisse ayırırken düşük gelirli ülkelerin ortalama olarak GSYH’nin sadece yüzde 2’si kadar hisse ayırmış olması ise rapordaki bir öbür dikkat cazibeli bilgi.
DİSK-AR yaptığı yeni araştırmada dünyada ve Türkiye’de COVID-19’un toplumsal ve ekonomik tesirleri için ayrılan kaynakları inceledi. Araştımaya nazaran, Türkiye, COVID-19 ile gayrete hayli hudutlu kaynak ayıran ülkelerden biri. Türkiye, COVID-19 ile uğraş kapsamında ek harcama ve dolaylı gelir takviyesi olarak GSYH’nin yalnızca yüzde 2,7’si kadar nakit dayanak ayırdı. Bu oran ABD’de yüzde 25,4, Yunanistan’da 21,1 ve Yeni Zelanda’da 19,3. Varlıklı ülkeler ulusal gelirlerinin yüzde 17,3’ü kadar ek harcama ve dolaylı gelir dayanağı ayırırken fakir ülkeler yalnızca yüzde 2’si kadar kaynak ayırabildi.
Araştırmaya nazaran öne çıkan başlıklar şöyle:
COVID-19’un görülmeye başladığı 2020 yılı başı ile Haziran 2021 ortasında dünyada ve Türkiye’de COVID-19’un yarattığı kapsamlı ekonomik ve toplumsal zorlukları gidermek için çeşitli ekonomik tedbirler alındı.
COVID-19’un ekonomik ve toplumsal sonuçlarına dönük takviye paketleri ve programları iki temel bileşenden oluşuyor. Birinci bileşen direkt vatandaşlara dönük nakit harcama ve dolaylı takviyelerden (hükümet harcamalarında artış ve vergi gelirlerinde azalma/vazgeçilen vergiler), ikinci bileşen ise işletmelere, şirketlere ve bankalara (sermayeye) sağlanan finansman dayanaklarından ve çeşitli mali kolaylıklardan oluşuyor.
COVID-19 ile çabaya yönelik yapılan harcamalar ve dayanaklar açısından ülkeler ortasında büyük uçurum var. Güçlü ülkeler ulusal gelirlerine oranla vatandaşlarına daha fazla nakit harcama ve dolaylı gelir dayanağı sağlarken fakir ülkelerin takviyelerinin ulusal gelirlerine oranı çok daha sonlu kalıyor.
Güçlü ülkeler gayrisafi yurt içi hasılalarının (GSYH) ortalama yüzde 17,3’ü kadar nakit harcama ve dolaylı gelir dayanağı sağlarken, orta gelirli ülkeler GSYH’lerinin yüzde 4,1’i ve fakir ülkeler ise yüzde 2’si kadar takviye sağlayabildi.
Türkiye’nin vatandaşlara dönük COVID-19 harcamaları, sıhhat harcaması, nakit harcama ve dolaylı gelir dayanağı dahil GSYH’sinin yüzde 2,7’si seviyesinde gerçekleşti. Bu oran Yunanistan’da yüzde 21,1 ve Yeni Zelanda’da yüzde 19,3 olarak gerçekleşti.
10,7 milyon nüfusa sahip Yunanistan toplam 38,9 milyar dolar, 4,9 milyon nüfusa sahip Yeni Zelanda 40,4 milyar dolar nakit harcama ve dolaylı gelir dayanağı sağlarken 84 milyon nüfusa sahip Türkiye sırf 19 milyar dolar meblağında ek harcama ve dolaylı gelir dayanağı sağladı.
Türkiye tarafından sağlanan nakit gelir takviyesinin büyük kısmı İşsizlik Sigortası Fonu, Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu ile “Biz Bize Yeteriz Türkiye’m” isimli kampanyadan karşılandı. Münasebetiyle direkt hükümet takviyeleri çok hudutlu seviyede kaldı.
Türkiye’de COVID-19’un toplumsal ve ekonomik tesirleriyle ilgili toplam ekonomik ve mali dayanakların çok büyük kısmı (yüzde 78’i) vatandaşa değil işletmeler, şirketler ve bankalara sağlanan kolaylıklardan oluşuyor.
COVID-19’un ekonomik ve toplumsal tesirlerine karşı, varlıklı 10 G20 ülkesi 8,3 trilyon dolar, orta gelirli 10 G20 ülkesi 1,3 trilyon dolar, yüksek gelirli başka 26 ülke 666 milyar dolar, orta gelirli 82 ülke 317 milyar dolar ve fakir 59 ülke ise 49 milyar dolar ek nakit harcama ve dolaylı takviye sağladı.
COVID-19’a yönelik 10,4 trilyon dolarlık global ek harcama ve dolaylı gelir dayanakları içinde Türkiye’nin hissesi binde 2 (19 milyar dolar) civarında kaldı.
Araştıma bülteninin tamamına erişmek için buraya