Toplumcu Fikir Enstitüsü tarafından dün İstanbul’da düzenlenen İktisat Seminerleri Programı çerçevesinde konuşma yapan Prof. Dr. Daron Acemoğlu, “Refah ve barış hem kurumsal ekonomik hem de kurumsal siyasal iştirakçi süreçlerin birebir vakitte ve birlikte sağlıklı yürütülmesi ile mümkündür…” dedi.
Cumhuriyet’ten Zeynep Çam’ın haberine nazaran; Toplumcu Fikir Enstitüsü tarafından dün İstanbul’da düzenlenen İktisat Seminerleri Programı çerçevesinde Prof. Dr. Daron Acemoğlu bir konuşma yaptı.
Prof. Acemoğlu, Covid-19 devrinde fizikî iştirak ortamında verilen konferansta; teknoloji alanındaki büyük dönüşüm ve sıçramaların, global ölçekte yaşanılan demografik değişimlerin ve toplumsal alakalarda gerek sınıfsal, gerek sosyo-politik gelişmelerin dünyadaki ekonomik büyümeyi destekleyeceğinin beklendiğini belirtti.
Prof. Acemoğlu, önümüzdeki periyotta dünyada barış ve refahın sağlanmasının bir yanda büyümenin kalitesi, öteki yanda ise süratli, sürdürülebilir ve paylaşımcı olması ile mümkün olacağına dikkat çekerek, “Refah ve barış hem kurumsal ekonomik hem de kurumsal siyasal iştirakçi süreçlerin birebir vakitte ve birlikte sağlıklı yürütülmesi ile mümkündür…” dedi.
“Dünyada ve Türkiye’de Verimlilik Sorunu ve Tahlil Önerileri” başlıklı konuşmasında, yapay zeka, makina öğrenmesi üzere teknolojilerin verimlilik alanında sağlayacağı gelişmelerin toplumsal yapılarda nasıl derin yarılma ve eşitsizliklere neden olabileceğine değinen Acemoğlu, Ekonomik büyümenin “kalitesinin” kıymetli olduğunu, “kaliteli büyümenin,” kredi/dış kaynak temelli değil, toplam faktör girdileri temelli büyümeye dayalı olduğunu anlattı.
Üretimde ve tüketimde teknolojiyi yanlışsız kıymetlendirmek
Acemoğlu konuşmasında bilhassa 1980’li yıllardan bu yana toplumsal bedellerdeki erozyonunun, dünyada ucuz kaynak maliyetleri ile desteklenen düşük katma pahalı yatırımların, birbirini destekleyen ve rekabet eden kurumsal yapıların zayıflamasının ve eğitimdeki gerilemenin verimlilik üzerindeki olumsuz tesirleri üzerinde durdu.
Acemoğlu ayrıyeten, yaşanmakta olan ve bundan sonra da yaşanacağı bilinen doğal afetlerin bir uyarıcı olduğunu; ekoloji tabanlı bir iktisat sistemine geçişte bir fırsat oluşturduğunu; böylelikle yüksek katma kıymetli, verimli ve hem üretimde hem de tüketimde teknolojiyi yanlışsız kıymetlendiren bir yapının kuralabileceğini belirtti.
“Demografik değişimlerle, teknoloji ile başa çıkmak mümkün”
Faizlerin düşük olmasının kalitesiz büyümeye birkaç taraftan katkıda bulunduğunu da anlatan Acemoğlu, şunları söyledi:
“Birincisi; berbat sistemlerin sürekliliğine yardımda bulunuyor. Çok makus, yanlış siyasetlerle bir beş sene yaşayabilecek sistemler artık 15-20 sene yaşayabiliyorlar. İkincisi ise; kaynakları artırarak yanlışsız tahlillere yapılması gereken yatırımların aciliyetini azaltıyor. Bunun ne kadar sürecek bir sorun olduğundan emin değilim. Zira gerçek demografik değişim iklim, otomasyon ve iş gücü kadar olmasa da çok değerli bir sorundur. Birden fazla etkilediği istikamet var. Bunların birincisi; iş gücü daha çok yaşlanacak. İkincisi; yatırım ve tasarruf istikrarı bozulmaya başlayabilir. Yatırım yapacak genç insan daha az. Kimi ekonomistler bu nedenden ötürü düşük faizlerin daha kıymetli olacağını vurguluyor. Tıpkı vakitte demografik değişim ile birlikte çok gerçek bir formda yatırımla başa çıkan ülkeler var. Bunları görüyoruz; Güney Kore, Almanya, Japonya… Bu ülkelerin makro-ekonomik performansına bakarsanız başkalarına nazaran hiç de makûs değil. Demografik değişimlerle teknolojinin seçeneklerini uygulayarak başa çıkmak mümkün.”
“Devletin rolü artacak”
Gelecekte “devlet”in rolünün daha yüksek olacağını beklendiğini kaydeden Acemoğlu, son olarak şu tabirleri kullandı:
“Bu ABD için de AB için de geçerli. Lakin bu da iki tane soru getiriyor: Devletin getirdiği artı ekonomik güç ve siyasi güç nasıl kullanılacak? Birtakım gelişmiş olan ülkeler de koridordan dışarı atılabilecekler mi? İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki dünyanın tecrübesi şu ki; Şayet devletin rolü artarsa birebir vakitte toplumun gücü ve demokrasisinin kalitesini artırabilirsek koridorun içinde ilerlemek mümkün.”
