Radyo ve Televizyon Üst Şurası (RTÜK) üyesi İlhan Taşcı, orman yangınlarına ait televizyon yayınların cezalandırılmasından evvel üst konsey toplantısından çıkarılmasına ait kararın yürütmesinin durdurulması ve iptali için dava açtı. Kararın, “konu, biçim, yetki ve emel istikametinden hukuka karşıt ve sakat” olduğunu belirten Taşcı, dilekçesinde; “Hukuka tersliğe bir defa geçit verildiğinde; RTÜK’te çoğunluk tahakkümü kurulabilecek ve anayasal bir kurum olan RTÜK, söz ve basın özgürlüğü alanındaki hukuksuzlukların merkezi haline dönebilecektir” değerlendirmesini yaptı.
RTÜK’ün CHP kontenjanından seçilen üyesi İlhan Taşcı; üst konseyin, orman yangınlarına ait yayınlar nedeniyle televizyon kanallarına cezaların kesildiği toplantısına katılmasının engellendiği kararın yürütmesinin durdurulması ve iptali için, bu sabah Ankara 3. Yönetim Mahkemesi’nde dava açtı.
| RTÜK Üyesi İlhan Taşçı, üst şura toplantısına alınmadı
TIKLAYIN – RTÜK Lideri’nden “İlhan Taşçı” açıklaması: İhsas-ı rey yapan Taşçı’nın yalnızca bahse husus belgelerin müzakerelerine katılmaması kararı alınmıştır
“Açık tabirle ‘sansür’ kurumu devreye sokulmaktadır”
RTÜK üyesi Taşcı’nın dava dilekçesinde; orman yangınlarına ait yayınlarla ilgili RTÜK Başkanlığı imzasıyla, televizyon kanallarının üst seviye yöneticilerine, 3 Ağustos 2021 tarihinde gönderilen yazıyı anımsattı. Dilekçede, yazı için, şu kıymetlendirme yapıldı:
“RTÜK Başkanlığı’ndan gönderilen yazı içeriği, yayıncı kuruluşlara, söndürülen yerler yerine yanan yerleri göstermeleri halinde haklarında rapor düzenleneceği örtülü bir cezai yaptırım tehdidi ve de 6112 sayılı kanun ve Anayasa’ya alışılmamış formda yayın öncesi kontrol talebi yolunu göstermekte yani bir öbür ve açık tabirle ‘sansür’ kurumu devreye sokulmaktadır.”
Dilekçede, Taşcı’nın; üst şura toplantısından çıkarılmasına münasebet olarak gösterilen ve orman yangınlarına ait yayınların üst şuranın gündemine geleceğine ait toplumsal medya paylaşımlarına da yer verildi. Dilekçede, daha sonra; toplumsal medya paylaşımı ile ihsas-ı reyde bulunduğu belirtilerek Taşcı’nın, TV kanallarına verilecek cezalara ait görüşmelerden çıkarılmasına ait kararın alındığı aktarıldı.
“İşlem, hukuka aykırı”
Dilekçede, daha sonra şu münasebetler sıralandı:
Taşcı’nın söz ettiği hiçbir konu ihsas-ı rey olarak bedellendirilemez ve kabul edilemez. Kanunda, üst konsey üyeleri için getirilen tek kısıtlama, müzakerelerin saklılığı ve karar alınmadıkça müzakerelerin açıklanamayacağı yasağıdır. Taşcı da esasen fiili olarak müzakere dışı bırakılmıştır. Taşcı’nın sözleri, dikkatle tetkik edildiğinde görüleceği üzere; bahsin üst konsey gündemine taşındığı ve Heyetin mevzuya yaklaşımının nasıl olacağı belirtilmiş¸ olup, Şurada ne halde oy kullanacağına dair tek bir söz yer almamaktadır. Bu sebeple; ihsas-ı rey sebebine dayalı süreç tesis edilmesi açıkça hukuka alışılmamıştır ve süreci sebep tarafından sakatlamaktadır.
“Yetki istikametinden de hukuksal destekten da yoksun”
Tesis edilen idari süreç yetki istikametinden de türel destekten mahrumdur. Şöyle ki; 6112 sayılı Kanun’un 40. Hususunun (3) fıkrası uyarınca, ‘Toplantı gündemi Lider, yokluğunda Lider Vekili tarafından hazırlanarak, toplantıdan en az bir gün evvel Üst Heyet üyelerine bildirilir. Gündeme yeni husus eklenebilmesi için toplantıda bir üyenin teklifte bulunması ve önerilen hususun Üst Şuraca kabul edilmesi gerekir.’ Halbuki; anılan uyuşmazlık konusu kararda gündeme yeni unsur eklenmesi tartışması adaba uygun olarak yapılmamış ve yeniden Üst Konseyce adaba uygun bir kıymetlendirme ve kabul kararı alınmaksızın süreç tesis edilmiştir.
“Kamu vazifesi engellendi”
Kanunda toplantı metodunda ihsas-ı rey hali olsa dahi ne biçimde toplantı yapılacağına dair bir metot kararı bulunmazken, yürüttüğü kamu misyonu ile ilgili bilgilendirme yapan müvekkilin tweetinin münasebet gösterilerek, toplantı dışı tutulması Türk Ceza Kanunu, unsur 113 uyarınca, tıpkı vakitte kabahat teşkil eden kamu hizmetinin-görevinin engellemesi sonucunu doğurmakta olup, yönetim hukuku tarafından yetki sakatlığına sebebiyet vermektedir. Özetle; Şura Liderin yahut karara katılan öteki üyelerin gündem yahut gündem dışı halde ihsas-ı rey münasebetine dayalı olarak Şura üyesini toplantı dışı bırakma halinde süreç tesis edebilme yetkisi bulunmamaktadır. Yönetimin yasallığı anayasal unsuru uyarınca yetkinin kanundan doğması gerektiği açık olup, anılan karar yok kararındadır.
RTÜK, son devirde bağımsız idari otorite olarak asli vazifesi olan radyo ve televizyon yayınlarının düzenlenip denetlenmesi konusundan çıkıp, siyasi iktidarın beğenmediği tipten yayıncılık yapan kuruluşlar açısından söz ve basın özgürlüğünün sınırlanması için türlü sebepler arayan, siyasi iktidarı destekleyen yahut iktidar tarafından ‘makbul’ görülen kuruluşlar açısından ise koruyucu-kollayıcı bir kurum vasfına dönüşmüş-dönüştürülmüştür.
“Otokrasinin yansıması”
Heyetin kelam konusu anti-demokratik çalışma yapısı ve baskıcı kararları kamuoyunca da sıklıkla lisana getirilmekte ve eleştirilmektedir. Müvekkil de uzun yıllar yaptığı gazetecilik mesleğinden aldığı tecrübeyle medyadaki özgürlük yapısının korunması, söz ve basın özgürlüğündeki fikir çeşitliliğinin kozmik bedeller ve hukuk çerçevesi içerisinde korunması ve işlemesi tarafında kamu vazifesini ifa etmektedir. Bu prestijle; sıklıkla Heyet kararlarının anti-demokratik ve hukuk dışı uygulamalarına karşı çıkmakta, bu uygulamaları kamuoyu ile paylaşmakta, gerektiğinde Konsey kararlarına karşı oylarını şerh düşerek, sürecin tüzel takipçisi olmaktadır. Bu durum ise; müvekkil açısından, Şura sayısal çoğunluğunu sağlayan başka üyelerle ve bilhassa Şura Lideri ile karşı karşıya kalma sonucunu doğurmaktadır. Fikirlerin karşı karşıya gelmesi demokrasinin olağan sonucu olmakla birlikte, iktidarı elinde bulunduran tarafından aykırı fikirlerin engellenmesi ve baskı altına alınmaya çabalanması otokrasinin yansımasıdır.
“Tweet, ihsas-i rey değil, kamu vazifesinin gereği”
Avrupa İnsan Hakları Kontratı, Anayasa ve kanunlara alışılmamış, sansür ve tehdit içeren, yayıncılara yangın konusunda nasıl yayın yapılması gerektiğini dikte eden ve yapılmadığında hangi yaptırımların uygulanacağı konusunda ‘reyini’ belirli eden Heyet Liderinin; yetkili hiç kimseye sormadan aldığı kararı eleştirmek hiç kuşku yok ki müvekkilin üstlendiği kamu vazifesinin gereği ve sorumluluğu olup, attığı tweet içeriği ihsas-ı rey değil söz özgürlüğünün ayrılmaz modülü olan tenkit hakkının kullanımıdır. Müvekkilin bulunduğu pozisyon nedeniyle kamu faydası doğrultusunda halkı yanlışsız bilgilendirme sorumluluğu bulunmaktadır.
Müvekkilin toplantı dışı bırakılması teklifini getiren şura liderinin, bugüne kadar birçok sefer ihsas-ı rey olarak pahalandırılacak toplumsal medya paylaşımı mevcutken; bilgilendirme ve fikri takip içeren bir tweetten ihsas-ı rey çıkarması, Şura içi sağladığı sayısal çoğunluktan güç devşirme ve müvekkilin korunması istikametinde ağır uğraş sarf ettiği tabir ve basın özgürlüğü çabasında ‘dikensiz bir gül bahçesi’ istemesinden ileri gelmektedir. Bu prestijle; sürecin kamu faydası emeli ile değil, siyasi emellerle ve ferdî olarak alındığı açık olup, süreç gaye tarafından de sakattır.
Şura halinde çalışan ve kolektif süreç tesis eden bir idari yapıda; yönteme karşıt formda bir konsey üyesinin sistemden koparılması, alınan idari süreci form istikametinden de sakatlamaktadır. Şura içerisinde; çok sesliliğin ve fikirliliğin sekteye uğratılması, korunan temel emeli (ifade ve basın özgürlüğü) da ihlal manası taşımakta, Heyetin oluşum maksadı boşa çıkarak demokratik yapı ve meşruiyet yeri bozulmakta, kaybolmaktadır. Kolektif irade ile çalışan bir Konseyde, sebepsiz, yetkisiz ve hukuka muhalif sistemlerle devre dışı bırakılmaya çalışarak baskılanmak istenen müvekkil ve temsil ettiği hak kümesi yok sayılmak istenmektedir. Karşı oy kullanacağı varsayımından bahisle alınan dava konusu kararın tüzel hiçbir karşılığının olmadığı açıktır.
“3 milyon TL’ye varan ceza kararının alındığı toplantı hukuka aykırı”
Burada değerle üzerinde durulması gereken nokta; alınan kararın yürütmesinin durdurulmaması halinde oluşacak olan telafisi güç ve imkânsız zararın ne olduğunun belirlenmesidir. Müvekkilin iştiraki sağlanmaksızın görüşülen, yangın haberleri ile ilgili çeşitli yayın kuruluşlarına toplamda 3.000.000 TL’ye varan idari para cezaları uygulanması tarafında karar alınmıştır. Kelam konusu idari yaptırımların öncülü olan ve kararların alındığı toplantı müvekkilin iştiraki sağlanmadığı için hukuka alışılmamıştır. Makul bir sırayla, kolektif ve zincirleme işleyen idari para cezası yaptırımında, süreçlerden birindeki sakatlık, somut olayda toplantı oluşumu, tüm öbür idari süreç ve yaptırımları da sakatlamaktadır. Çünkü müvekkilin iradesi hukuka muhalif olarak konsey toplantısına yansıtılmamıştır.
“Geçit verildiğinde RTÜK hukuksuzların merkezine dönebilecek”
Öte yandan; kelam konusu hukuka tersliğe bir kez geçit verildiğinde; Heyette çoğunluk tahakkümü kurulabilecek ve anayasal bir kurum olan RTÜK, tabir ve basın özgürlüğü alanındaki hukuksuzlukların merkezi haline dönebilecektir.
Medyanın misyonu halkı aydınlatmak, RTÜK’ün vazifesi ise halkın gerçekleri öğrenmesi konusunda aktif bir söz ve basın özgürlüğü ortamı yaratmaktır. Sansür yahut tek elden medya planlaması yapmak ve uymayanları idari yaptırım tehdidi ile ‘hizaya getirmek’ RTÜK’ün vazifesi olmayıp, hukukun belirlediği prensipler çerçevesinde basın özgürlüğünün korunmasını sağlamak müvekkilin yükümlülüğüdür.”
Ne olmuştu?
RTÜK, son toplantısında; orman yangınlarına ait yayınları nedeniyle televizyon kanallarına ceza kesmişti. RTÜK’ün CHP kontenjanından seçilen üyesi İlhan Taşcı ise üst şura toplantısından evvel yaptığı toplumsal medya paylaşımında; yangın yayınlarına yönelik cezanın gündeme geleceğini duyurmuştu. RTÜK Lideri Ebubekir Şahin, üst heyetin son toplantısında; kelam konusu paylaşımı ile ihsas-ı reyde bulunduğunu tez ederek Taşcı’nın müzakerelere katılmamasını önermişti. Taşcı’nın toplantıya katılması Şahin’in önerisi ve oyçokluğu ile önlenmişti.
RTÜK üyesi Taşcı, katılmasının engellendiği toplantının akabinde yaptığı açıklamada, “Bugün benimle ilgili alınmış olan karar, hukuken yok kararındadır. Yok kararındaki bu kararın ispatı için de en kısa müddette hazırlıklarımı tamamlayarak, yargıya başvuracağımı da duyurmak istiyorum” demişti.