*Dr. Ozan Bingöl
Binek arabalara ait ÖTV oranları, motor silindir hacminin yanı sıra araba fiyatı (taşıt değeri) da dikkate alınarak ayrıyeten belirlenmektedir. İşte, 13 Ağustos 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 4373 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile binek arabada yapılan ÖTV düzenlemesi yalnızca birtakım araçların ÖTV oranlarına temel ÖTV matrah aralıkları değiştirilmesinden ibarettir. ÖTV oranlarında ise rastgele bir değişiklik yoktur.
ÖTV matrah aralıklarının değişmesi ile düşük segmentte yer alan birtakım arabaların %80 ÖTV oranı yerine %50 ÖTV oranı üzerinden vergilenmesi mümkün hale gelmiş ve bu nedenle düşük silindir hacimli ve alt segment kimi arabaların fiyatında %15’in üzerinde vergi azalışı kaynaklı indirimler kelam konusu olmuştur. Kelam konusu ÖTV düzenlemesinin hangi araç fiyatlarına nasıl yansıdığı arabaların yeni açıkladığı fiyatlar ile öncekilerinin karşılaştırılması yapılarak çarçabuk görülebilmektedir. Bu bahiste araba bölümünü yakından takip eden ve okuyucuyu en hakikat bilgiyle süratli bir halde buluşturan Emre ÖZPEYNİRCİ’nin paylaşımlarına da müracaat edebilirsiniz.
13 Ağustos’ta yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile ÖTV oranlarının kullanılmasında bir ölçüt olan ÖTV matrah aralıkları aşağıdaki formda değiştirilmiştir.
Tablo: 13 Ağustosta Yapılan Düzenleme Sonrası Yeni Matrah Aralığı
Üstteki düzenleme ile daha evvel 130.001 TL ile 150.000 TL aralığında (bu meblağlar dahil) olan araçlar %80 ÖTV oranı yerine artık %50 ÖTV’ye tabi olmuştur. Bunun yansıması 130 bin ila 150 bin vergisiz fiyatı olan araçlar için evvelki satış fiyatına nazaran yaklaşık %17 vergi indirimi manasına gelmektedir.
Örnek: 13 Ağustos Öncesi ve sonrasında vergisiz fiyatı 140.000 TL olan silindir hacmi 1600 cm³’ü geçmeyen bir arabanın vergili fiyatları ve iki tarih ortasındaki fiyat farkı aşağıdaki üzeredir. (TRT bandrol bedeli ve öteki küçük masraflar dikkate alınmamıştır.)
Görüldüğü üzere, araba ÖTV düzenlemesindeki değişiklik hudutlu bir araç kümesi için sonlu bir oran indirimi manasına gelmektedir. Döviz kuru ve enflasyondaki artış mevcut süratiyle devam ederse bu indirim mühlet açısından da sonlu kalacaktır.
Mali Anestezide Nirvana Noktasındayız…
Mali anestezi; kişi ve kurumların tam olarak farkına varmadan vergi yahut gibisi bir yükümlülüğü ödemeleri halidir. “Vergileme sanatı, hafriyat bağırtmadan, ondan mümkün olduğu kadar fazla tüy almaktır.” sözünün sahibi ünlü Fransız Maliye Bakanı da aslında Mali Anesteziye vurgu yapar(1). Ancak, bizim ulaştığımız kademe “kazı bağırtmadan değil, sevindirerek tüy alma” biçiminde mali anestezide nirvanaya işaret ediyor.
Pekala, Türk vergi sistemi mali anestezide nirvana noktasına nasıl erişti? Adım adım anlatayım:
Nirvanaya Gidiş Adım 1:
2002 yılında arabada ÖTV oranlarının birinci hali aşağıdaki üzereydi:
1600 cc ve aşağısı %27,
1601-2000 cc %46,
2001 cc ve üzeri %50
2021 yılında ise; %45’ten %220′ uzanan aralıkta ÖTV oranları kelam konusu ve Cumhurbaşkanı oranı bir gecede %320’ye kadar çıkarmaya yetkili. Arabada ÖTV oranları neden bu kadar arttı diye güçlü bir itiraz yok.
Nirvanaya Gidiş Adım 2:
30 Ağustos 2020 Zafer Bayramı sabahına ÖTV düzenlemeleri ile uyandık. Hem de yıllardır Bayramda yayımlanmayan Resmi Gazete yayımlanarak. Yapılan ÖTV düzenlemesi ile:
%60 olan ÖTV oranı %80’e,
%100 olan ÖTV oranı %130’a,
%110 olan ÖTV oranı %150’ye,
%160 olan ÖTV oranı da %220’ye çıkartıldı.
ÖTV oranları artışına karşın araba almak için uzun bekleme listesine kaydolduk. Bir bana iki yahut üç tane de devlete niye araba alıyorum denmedi, diyenlerin de cılız sesi pek duyulmadı.
Nirvanaya Gidiş Adım 3:
Öteki ülkelerde ÖTV’nin etraf ve sıhhat dertleri ile akaryakıt, inhisar eserleri ve alkollü içeceklerden alındığı ortamda biz artık muhtaçlık haline gelen arabadan neden ÖTV alındığını sorgulamadık. Son 15 yılda ödenen 197 milyar 822 milyon TL’yi 25 kuruşluk poşet kadar önemsemedik. Araba ÖTV’sinde matrah aralığında yapılan küçük düzeltme ile izafî olarak azalan vergiler nedeniyle neredeyse havalara uçtuk.
Tablo: Son 15 Yılda Motorlu Taşıtlar Üzerinden Tahsil Edilen ÖTV (Bin TL)
ÖTV oranlarındaki fahiş fiyat üzerine araba bayilerinin bekleme listelerine kaydolduk. 18 milyar TL olan motorlu taşıtlar üzerinden tahsil edilmesi öngörülen bütçe gayesini fevkalade solladık ve 46 milyar 596 milyon TL ÖTV ödedik.
İşte bu adımlarımız ve içinde bulunduğumuz ruh halimiz mali anestezide, hafriyat bağırtmadan tüylerini yolma sanatında tepeyi temsil ediyor. Zira daha 30 Ağustosta 2020’de fahiş ÖTV artışları sonrası, enflasyon nedeniyle kısa sürecek sonlu bir matrah aralığı düzenlemesi pek çok kişiyi keyifli ediyor.
140.000 TL fabrika çıkış/ithal fiyatlı bir otomobile niye 110.000 lira vergi ödediğimizi sormuyoruz? Maaşı Afrikalı üzere alırken, arabaya Avrupalının iki-üç katı fiyata binme nedenimizi sorgulamıyoruz.
Daha evvel 160.000 lira vergi öderken artık 110.000 TL vergi ödediğimiz için seviniyoruz. Mevti görüp, sıtmaya razı olmuşuz.
Bizler, alt segmentte küçük silindirli bir araca binmek için yüzbinlerce lira vergi ödemek zorunda kalırken;
Tekerlekli vergi dairesine vergisiz binen misafir plakalı lüks araç sahiplerini,
Milyon avroluk lüks araçlara devletin kesesinden ödenen paralarla binenleri
de pek başa takmıyor, hesabını sormuyor yahut soramıyoruz.
Ne diyelim bize de, ihtisas sahibi mali anestezi uzmanlarını tebrik(!) etmek düşüyor.
Bu kadar usta anestezi uzmanına kendini daha anestezi başlamadan teslim edenler olduğu sürece biz daha “Neden bu kadar çok vergi veriyorum?” aşamasına geçmek yerine üç kuruşluk vergi indirimi ile göbek atmaya devam ederiz.
Bu yazı Ozan Bingöl’ün şahsî blogundan alınmıştır