Taliban’ın Afganistan idaresini ele geçirmesi, en çok bayanları etkiledi. Bayanların bir anda hayatları değişti. Kaçarak Türkiye’ye gelen 21 yaşındaki Fevziye Ahmedzai ve ailesi yaşadıklarını DW Türkçe’ye anlattı.
Afganistan’da idaresi ele geçiren Taliban’ın yarattığı dehşet iklimi, binlerce ailenin göç etmesine neden oldu. O ailelerden bir kısmı İran üzerinden Türkiye’ye ulaştı, bir kısmı da hala yollarda. Sıkıntı ve meşakkatli bir seyahatin akabinde Türkiye’ye ulaşanaileler ise bir nebze de olsa rahat nefes aldı. DW Türkçe’nin konuştuğu dokuz kişilik Ahmedzai ailesi de Van’da yerleştikleri iki odalı meskende yeni bir hayat kurmaya çalışıyor. Ailenin 21 yaşındaki üyesi Fevziye Ahmedzai, Taliban’ın geri dönüşü ile hayatları alt üst olan sayısız Afgan bayandan biri.
Bir yaşındayken savaş başladı
Fevziye, 2000 yılında Afganistan’ın Kabil kentine bağlı Ferze köyünde dünyaya geldiğinde katı uygulamalarıyla Taliban ülkenin idaresindeydi. Bayanların kelam hakkı yoktu, sokağa bile tek başlarına çıkamıyorlardı. Şimdi bir yaşındayken ABD, 11 Eylül akınlarından sorumlu tuttuğu El Düstur ve başkanı Usame Bin Ladin’e yönelik operasyon başlattı. Operasyonun gayesinde onun ülkesi vardı. Çünkü Bin Ladin ve El-Kaide’nin yöneticileri Kandahar Dağları’nda saklanıyor, örgütü buradan yönetiyorlardı. ABD müdahalesi ile Taliban idaresi sona erdirildi lakin ülkedeki savaş hiçbir vakit bitmedi.
Parasızlıktan okuyamadı
Taliban idaresinin sona ermesi ile Afganistan’da yeni bir periyot başladı, bayanlar da bir nebze rahatladı. Hayat koşulları çok iyileşmezse de artık recm edilmiyor, burka giymek zorunda bırakılmıyor, yanlarında erkek olmadan sokağa çıkabiliyor, okula gidip, çalışabiliyorlardı. Fevziye de kaidelerin nispeten rahatladığı bu periyotta büyüdü. Sekiz kişilik ailesiyle sakin bir hayat süren Fevziye, yoksulluk nedeniyle okuyamadı. Köylerinde okul yoktu ve genç bir kızın diğer bir yere okula gitmesi pek güzel karşılanmıyordu. Üstelik ailesinin onu okutacak maddi imkânları da yoktu. Aile köyde tarım yapıyor, kazandıklarıyla da zar sıkıntı geçiniyordu.
Yeni bir kent ve daha yeterli bir hayat
Afganistan’daki her genç kız üzere 20’li yaşların başı Fevziye için de artık evlilik çağıydı. O’nun da hayali keyifli bir yuva kurmaktı. İstediği oldu ve 2021 yılı başlarında Fevziye’yi istemeye geldiler. Evleneceği kişi, Mezar-ı Şerif’te resmi bir kurumun avukatı olan Muhammed Davud’du. Hayalleri gerçek olmuştu. Artık köyden çıkacak, büyük bir kent olan Mezar-ı Şerif’e gidecek ve uygun koşullarda yaşayacaktı. Tarihler 2021 yılı Mart ayını gösterdiğinde Muhammed ile hayatını birleştirdi. Artık yeni bir hayatı ve memnun bir yuvası vardı. Mezar-ı Şerif’e yerleşmesinin üzerinden üç ay geçmişti. Evliliği çok yeterli gidiyordu fakat o ailesini ve annesini çok özlemişti. Eşinden kendisini köyüne götürmesini istedi. Birkaç gün sonra ne yaşayacaklarından habersiz yola çıktılar. Uzun bir seyahatten sonra köye vardılar. Fevziye ailesiyle hasret giderdi, arkadaşları, annesi ve kardeşleriyle vakit geçirdi.
Taliban’ın gelmesi ile kâbus başladı
Fakat kâbus yeni başlıyordu. Afgan ordusu ile savaşan Taliban, onların köyüne de gelmişti. Bir hafta devam eden çatışmalarda, köyleri birkaç defa el değiştirdi. Bir müddet sonra ordu birlikleri büsbütün çekildi ve Taliban köyü ele geçirdi. Taliban’a nazaran, devlette çalışanların eşi, çocukları ve malları savaş ganimetiydi. Eşi devlet kurumunda çalışan Fevziye de başına gelebilecekleri biliyordu. O nedenle saklanmaya karar verdi.
“Kızları saçlarından tutup meskenden çıkarıyorlardı. Hoş olanları nikâhlıyorlardı. Nikâhı kabul etmeyenleri öldürüyorlardı. Biz kaçıp görmeyecekleri bir yerde saklanıyorduk ve sesleri dinliyorduk. Onlar gittikten sonra dışarı çıkıyorduk. Çıktığımızda öldürdükleri insanları görüyorduk.”
Taliban’ın gelişi en çok Muhammed’i korkuttu
Taliban’ın gelmesi ile hayatları bir anda alt üst olmuştu. Fevziye’nin eşi Muhammed ailesini Mezar-ı Şerif’te bırakmıştı. Artık geri dönemiyordu. O da Fevziye’nin ailesiyle birlikte köyde kalmaya başladı. Taliban’ın gelişi en çok onu korkutuyordu. Zira devlet memuruydu.
“Askerlerin yarısı kaçtı, bir kısmı esir düştü, bir kısmı savaşta öldü. Ulusal bayraklarımızı indirip, beyaz bayraklarını astılar. Devlete çalışanlar çok tehlikedeydi. Öğrendiklerinin mallarına el koyuyorlar ve öldürüyorlardı. Çok eziyet ettiler bize.”
Konut ve topraklarını satıp kaçakçıya verdiler
“Kaçakçılar çok makus davranıyorlardı. Ekmek yoktu, su yoktu. Şok meskenlerinde erkekleri dövüyorlardı. Hasta beşerler vardı. İlaç vermiyorlardı. Yürüyerek gelirken çok zorlandık. Sonda kanal vardı. Oradan atlamak çok zordu. Tünele düştüğümüzde de çıkmak zordu. Kaç kez yere düştüm, yaralandım. Çok berbattı.”
Silahlı soyguncular her şeylerini çaldı
Artık İran’a varmışlardı lakin kâbusları bir türlü bitmiyordu. İran sonunu geçerken silahlı soyguncular önlerini kesip, kalan paralarını, telefonlarını çaldı. Kimi vakit yürüyerek, kimi vakit araçlarla 25 gün seyahat eden aile sonunda Türkiye sonunu geçti. Aç ve susuz seyahatte Muhammed’i en çok korkutan şey ise yakalanmaktı.
“Stres ve kaygı vardı. Oradan çıkıp Nemruz’a, Pakistan’a ya da İran’a gelene kadar korkuyorduk. Bizi öldürecekleri korkusu vardı. Nitekim de yakalasalar öldürürlerdi.”
Anne Roya Taliban’ı en düzgün bilenlerden biri
Tüm paraları çalınsa da Türkiye’ye varmışlardı. Bir yere gidecek imkânları da kalmadığı için Van’da yaşamaya karar verdiler. Van’da hala 700 Afgan ailenin yaşadığı iddia ediliyor. Ahmedzai ailesi daha evvel gelen Afganların takviyesi ile bir mesken bulup yerleşti. Üç haftadır Van’da iki odalı bir konutta yaşıyorlar. Anne Roya bir daha Afganistan’a dönmek istemiyor. Roya, Taliban’ın bayanlara nasıl davrandığını en yeterli bilenlerden biri.
“Bir köye yahut kente girdiklerinde hoş bayanları kendilerine nikâhlamaya zorluyorlar. Bayanlar bunu kabul etmezlerse onları öldürüyorlar. Saklananlar ise bizim üzere kaçıyor. Bunların hepsini uzun yıllar evvel de gördüm. Bizim köyümüze gelmeden bir okul vardı. Oraya bomba koydular. Kızları öldürdüler. Kızların okumasına müsaade vermiyorlar, zorla burka giydiriyorlar. Orada yaşamak zordur. Bayanlar için bir cehennemdir.”
Avukat Muhammed bulaşık yıkayarak günde 50 TL kazanıyor
Ahmedzai ailesi Türkiye’den bir Avrupa ülkesine gitmek istiyor. Van’daki bir lokantada günde 15 saat çalışıp, 50 TL kazanan avukat Muhammed bunun sebebini şöyle açıklıyor:
“Ben istiyorum ki evladım savaş olmayan bir ülkede büyüsün. Babası üzere o kadar okuyup, zahmet çekip, bir yabancı ülkeye gitmesin. Bakın burada bir kimliğim bile yok. Ben o kadar okudum, avukat oldum. Burada 15 saat bulaşık yıkayıp, 50 lira alıyorum. 50 lira bizim ekmek paramıza bile yetmiyor. Ben oğlumu düşünüyorum. Mecbur diğer bir ülkeye gideceğiz ki o devlet bize yardım etsin.”
Afganistan’da yaşadığı travmanın tesirlerini hala atlatamayan Fevziye’nin hayali de Avrupa’ya gitmek ve huzurlu bir hayat yaşamak. Afganistan’a geri dönmek isteyip istemediği sorusuna da yanıtı net.
“Asla Afganistan’a dönmek istemiyorum.”
Felat Bozarslan/Van
© Deutsche Welle Türkçe
