Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), “yalan haber ve dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle, hem toplumsal medya kuruluşları hem de kullanıcılara yönelik yaptırımlar içeren yasal düzenlemeyle ilgili çalışmaları hızlandırdı. AKP Küme Başkanvekili Uzman Ünal’ın başkanlığında Adalet, Ulaştırma, İrtibat Başkanlığı temsilcilerinin iştirakiyle bugün yapılacak toplantıda, yeni düzenlemenin çerçevesinin büyük ölçüde netleşmesi ve Ekim ayında da Meclis’e sunulması planlanıyor.
Cezalandırmada ‘örgütlülük’ kriteri
AKP’nin yeni toplumsal medya düzenlemesinin en kritik noktalarından birisini, bir paylaşımın dezenformasyon hedefli olup olmadığına hangi mercinin karar vereceği ve kriterinin ne olacağı oluşturuyor. Bu mevzuda, dezenformasyon içerikli paylaşımın “organize, örgütlü, aşikâr bir emele yönelik olması” halinde yaptırım uygulanması üzerinde duruluyor.
Dezenformasyon içerikli paylaşımların kontrolü için de “resmi ve kurumsal” bir sistemin kurulacağı tabir ediliyor.
Getty Images‘AİHS’deki sınırlamalar temel alındı’
AKP kaynakları, başta Almanya olmak üzere birçok ülke örneğini incelediklerini belirtirken, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin (AİHS) “ifade özgürlüğünü” düzenleyen 10. hususunun 2. fıkrasını temel aldıklarını ve Türkiye’nin de bu kriterlere nazaran toplumsal medyaya sınırlama getireceğini söz ediyorlar.
Avrupa Birliği’nin internet ortamı ile ilgili iki kırmızı çizgisinin “terörle mücadele” ve “dezenformasyon” olduğu belirten AKP yetkilileri, toplumda kaos yaratmayı amaçlayan dezenformasyonun da bir “terör biçimi” olduğu görüşünü savunuyor ve düzenlemenin de buna nazaran yapılacağını vurguluyorlar:
“Bizim asıl çaba edeceğimiz, ferdi paylaşımlar değil. Orada da dezenformasyon lakin bizim üzerinde durduğumuz örgütlü ve şuurlu dezenformasyon. Örneğin birisi Türkiye Cumhuriyeti devletinin milletlerarası alanındaki prestijine dönük bir paylaşımda bulunuyor, gerisinden bir internet sitesi haber yapıyor, bir bakıyorsunuz öbürü basın toplantısı düzenlemiş. Yani kendi ortalarında uyum içerisinde, örgütlü bir yapıyla karşı karşıya kalıyorsunuz. Bu düzenlemenin maksadı bu tıp paylaşımları engellemek.”
AİHS’in 10. unsurunun birinci fıkrası “Herkes tabir özgürlüğü hakkına sahiptir” kararını içeriyor ve bu özgürlüğün nasıl kullanılacağı tanımlanıyor.
İkinci fıkrada ise “Görev ve sorumluluklar da yükleyen bu özgürlüklerin kullanılması, kanunla öngörülen ve demokratik bir toplumda ulusal güvenliğin, toprak bütünlüğünün yahut kamu güvenliğinin korunması, kamu nizamının sağlanması ve cürüm işlenmesinin önlenmesi, sıhhatin yahut ahlakın, diğerlerinin şöhret ve haklarının korunması, bilinmeyen bilgilerin yayılmasının önlenmesi yahut yargı erkinin yetki ve tarafsızlığının teminat altına alınması için gerekli olan kimi formaliteler, şartlar, sınırlamalar yahut yaptırımlara tabi tutulabilir” tabiri yer alıyor.
24 saat içinde içerik kaldırılacak
Almanya, İngiltere, Singapur, Rusya, Avustralya’daki uygulamaları inceleyen AKP idaresi, yüklü olarak Almanya modeli üzerinde duruyor. Almanya’da çevrimiçi platformlarda nefret söylemi içeren paylaşımların 24 saat içinde kaldırılması zaruriliği bulunduğu ve toplumsal medya şirketlerine 50 milyon Euro’ya kadar, Avustralya’da ise şiddet içeren ögelerin toplumsal medyadan silinmemesi halinde ilgili şirketlerin yıllık global cirolarının yüzde 10’una kadar para cezası kesilebildiğini belirtilerek, Türkiye için de benzeri uygulamaya gidilebileceği tabir ediliyor.
AKP’nin çalışmasında dezenformasyon nitelikli paylaşımlarda bulunan toplumsal medya kullanıcıları için ise mahpus cezası öngörülüyor. Singapur’da palavra bilgi paylaşanlara yönelik 10 yıla kadar mahpus cezası verildiği belirtilirken, AKP 5 yıla kadar mahpus cezası üzerinde duruyor.
- Yeni toplumsal medya düzenlemesiyle ortaya çıkabilecek problemler neler?
- Hangi ülke, internette nasıl kontroller uyguluyor?
- Toplumsal medya düzenlemesi: ‘Almanya modeli’ nedir?
- Türkiye’de bugüne kadar hangi siteler ve toplumsal medya platformları yasaklandı?
‘İki yasa karıştırılmasın’
AKP yöneticileri, geçen yıl Ekim ayında yürürlüğe giren toplumsal medya yasası ile yeni yapılacak düzenlemenin birbirine karıştırılmaması gerektiğini de belirterek, farkı şöyle anlatıyorlar:
“Geçen yıl çıkan yasa, toplumsal medya platformlarının hukuksal ve mali muhataplık oluşturmasıyla ilgiliydi. Artık üzerinde çalıştığımız düzenleme ise bu platformlarda ortaya çıkan dezenformasyon ve palavra haberi engellemek için yapılacak. Beşerler gerçek hayatta nasıl aksiyonlarından sorumlu oluyorsa, toplumsal medyadaki aksiyonlarından de sorumlu olacak.”