ABD Yüksek Mahkemesi, Texas eyaletinde birden fazla bayanın kürtaj yapmasını engelleyen yasanın yürütmesini durdurmayı reddetti.
Düzenleme, kürtaj terslerinin sözüyle ceninin kalp atışının duyulmasından sonra, yani şimdi birçok bayanın gebe olduğunu bile fark etmediği bir evrede kürtajı yasaklıyor.
Yasa Çarşamba günü yürürlüğe girdi. Bayan hakları kümeleri Yüksek Mahkeme’ye yürütmenin durdurulması için başvurmuştu.
Dün gece geç saatlerde yapılan oylamada Yüksek Mahkeme yargıçları 4’e karşı 5 oyla yürütmeyi durdurma başvurusunu reddetti.
Yüksek Mahkeme kararını belirleyen yargıçlar, imzasız münasebette, kararlarının “Texas yasasının anayasaya uygunluğu konusunda bir değerlendirmeye dayanmadığını”, bu nedenle yasaya karşı yasal yolların hala açık olduğunu bildirdiler.
Muhalefet şerhi de var
Eski ABD Lideri Donald Trump tarafından atanan üç yargıç da yürütmenin durdurulmasına karşı oy kullandılar. Muhalefet şerhi düşen liberal yargıç Sonia Sotomayor kararı “nefes kesici” diye niteledi.
Yargıç Sotomayor muhalefet şerhinde, “Kadınları anayasal haklarından yoksun bırakmak ve yargı kontrolünden kaçınmak üzere düzenlenmiş, açıkça anayasaya karşıt bir yasanın yürütmesini durdurma talebi karşısında yargıçların birden fazla, başlarını kuma gömmeyi seçti” dedi.
Lider Joe Biden dün daha erken saatlerde maddeyi “aşırı” diye niteleyerek kınamış ve bu düzenlemenin bayanların sıhhat hizmetlerinden yararlanmasını “ciddi biçimde engelleyeceğini” söylemişti.
Biden açıklamasında, hükümetinin “Roe Wade’e karşı” kararında ortaya konan ve neredeyse yarım yüzyıldır uygulamada olan anayasal hakları “koruyup savunacağını” söyledi.
Liderin kelamını ettiği 1973 tarihli kararda Yüksek Mahkeme, ABD’li bayanların, Anayasa’nın ailevi mevzularda ferdî seçim özgürlüğünü düzenleyen 14. hususuna dayanarak, cenin rahim dışında yaşayabilecek duruma gelmeden evvel yani hamileliğin 22 ila 24. haftalarına kadar kürtaj yaptırma hakkına sahip olduklarına hükmetmişti.
Getty Images ‘Roe Wade’e karşı’ davasında Norma McCorvey Jane Roe takma ismiyle 1973 yılında tekrar Texas eyaletindeki yasaklamaya karşı açtığı davayı kazanmıştı Beyaz Saray ve Demokratlar reaksiyonlu
Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki liderin uzun vakittir Roe Wade’e karşı kararının Kongre’de oylanarak federal yasa haline getirilmesini istediğini, Texas’daki kürtajı yasaklayan düzenlemenin bu bahiste adım atılmasının ne kadar gerekli olduğunu bir defa daha gösterdiğini söyledi.
Birtakım Demokrat siyasetçiler da reaksiyonlarını lisana getirdi. Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi Yüksek Mahkeme’nin “Texaslı bayanlar için yıkım getiren” bir karar aldığını söyledi. New York Belediye Lideri Bill de Blasio da kararın ülkenin dört bir yanındaki bayanların haklarına “doğrudan bir saldırı” olduğunu, ulusal seviyede harekete geçerek bununla uğraş edilmesi gerektiğini kaydetti.
Bu ortada Yüksek Mahkeme’ye yürütmeyi durdurma başvurusu yapan Planlı Ebeveynlik ve Amerikan Yurttaş Hakları Birliği üzere hak örgütleri gayretlerini sürdüreceklerini söylüyorlar.
- ABD’nin Texas eyaletinde kürtaj yasağı bayanları nasıl etkiledi?
- ABD’de kürtaj tartışması: Erkekler kelam sahibi olmalı mı?
Texas yasası evvelkilerden neden farklı?
Kürtajı yasaklayan ya da kısıtlayan yasalar çoklukla yasağı ihlal edene ceza içeren düzenlemelere dayanıyor.
Ancak Texas Valisi Greg Abbot tarafından Mayıs ayında imzalanarak yasa haline gelen kürtaj yasası farklı. Bu yasa, tek tek vatandaşlara “bireysel olarak harekete geçme hakkı” yani kendileri etkilenmese bile kürtaj yapan ve yaptırana karşı dava açma hakkı veriyor.
Texas’da ya da öbür bir yerde yaşayan sıradan bir Amerikalı kürtaj yapan kurum ve hekimlere ve muhtemelen süreçte yer alan herkese karşı 10 bin dolara kadar tazminat talebiyle dava açabilecek.
Bu da en azından teorik olarak kliniklerde çalışanlar, aile üyeleri, kürtaja moral dayanak veren din adamları ve gibisi çok sayıda bireye karşı dava açılabilmesi manasına geliyor.
Yasa kürtaj yasağına tıbbi gereklilik durumunda bir hekimin yazılı rapor vermesi şartıyla istisna getirmiş ancak örneğin ensest ya da tecavüz sonucu kalınan hamilelikler istisna sayılmıyor.