29 Ağustos’ta Kabil Havalimanı’nın kuzeyindeki bir mahalleye ABD’nin insansız hava aracıyla (İHA) düzenlediği akında tıpkı aileden pek çok kişi ölmüş, olayla ilgili birçok soru karşılıksız kalmıştı.
ABD ordusu, IŞİD’in Horasan kolundan (IŞİD-H) “çok bariz bir tehdit” olarak nitelediği istihbarata dayanarak hareket ettiğini ve olayla ilgili soruşturma yürütüldüğünü söylüyor.
Bölge halkının olay hakkında gazetecilere verdiği bilgiler ise Amerikan yetkililerin atak ile ilgili argümanlarıyla örtüşmüyor.
ABD saldırıyı nasıl açıklıyor?
ABD yetkilileri, “Uluslararası Hamid Karzai Havalimanı’na yönelik mutlak tehdidi” ortadan kaldırmak üzere IŞİD’in Afganistan kolu ile temaslı bir aracı maksat aldığını söylüyor.
Araca İHA saldırısının akabinde “ikinci” patlama olduğunu, bunun da hakikat amacın vurulduğunun göstergesi olduğunu tez ediyor.
ABD Merkez Komutanlığı’nın hücumun düzenlendiği 29 Ağustos tarihli açıklamasında, “azımsanmayacak ve kuvvetli ardıl patlamalar… [araçta] değerli ölçüde patlayıcı husus olduğunu gösterdi” tabirine yer verildi.
Sonraki gün Savunma Bakanlığı sözcüsü John Kirby de birinci çarpmanın akabinde ikincil patlamalar konusunda emin olduklarını söyledi.
Bundan nasıl emin oldukları sorulduğunda ise yanıt vermedi.
Tıpkı brifingde konuşan General Hank Taylor ise ardıl patlama yahut patlamaların tüp gaz yahut diğer bir şeyden kaynaklı değil, akında kullanılacak unsur olduğu konusundan emin olduklarını söz etti.
Olaydan üç gün evvel, 26 Ağustos’ta havalimanı yakınına düzenlenen ve IŞİD-H’nin üstlendiği intihar akınında 100’ü aşkın sivil ile 13 Amerikan askeri hayatını kaybetmişti.
- ABD, Afganistan’da IŞİD’e İHA saldırısı düzenledi: ‘İki üst seviye amaç öldürüldü’
- Afgan aile: ABD’nin Kabil’deki İHA hücumunda 6’sı çocuk 10 sivil hayatını kaybetti
Bölge sakinleri taarruzla ilgili ne diyor?
İHA saldırısı, Kabil havalimanına çok yakın Hacı Buğra mahallesinde gerçekleşti.
Akında birçok üyesini kaybeden ailenin akrabaları ve komşuları, taarruz münasebetine itiraz etmiş, ABD istihbaratının yanlış olduğunu, bölgede IŞİD’in varlığının kelam konusu olmadığını söylemişti.
Hücumda Ahmedi ailesinden bir kişinin meskeninin kapısına aracını park ederken gerçekleştiğini ve 6 çocuğun öldüğünü söz ettiler.
Bölgeyi ziyaret edip Ahmedi ailesinin fertleriyle konuşan başka medya kuruluşlarına bağlı öbür gazeteciler de, arabayı maksat alan füzenin aracı delip geçtiğine ve yerde patladığına dair sözler işittiklerini söylüyor. Onlara da yalnızca bir patlama olduğu ve yakında park halinde olan bir aracın da patlamada kısmen yandığı anlatılmış.
Ahmedi ailesinin birtakım üyeleri de meskenin avlusunda hasar görmemiş tüpgazları göstererek, araçta bomba patladığı argümanlarının gerçek olması halinde bunların da patlamış olması gerektiğini belirtiyor.
Kanıtlar ne gösteriyor?
Olay mahalli yakınlarından çekilen bir görüntüde, İHA füzesinin çarpması sonrasında yeni dumanların yükseldiği görülüyor, bu ise birden fazla patlamaya işaret ediyor.
Milletlerarası Af Örgütü’nden Brian Castner’a nazaran, görsel bilgilere dayanarak, bir tek çarpma tesiri gözlendiğini, akabinde aracın yandığını ve muhtemelen yakındaki öbür bir aracın akaryakıt deposunun patladığını söylemek mümkün.
Castner, “İkinci bir patlamaya dair bir işaret görmedim. Önemli bir ikinci patlama olmuş olsaydı, dar bir alanda çok daha fazla hasar oluşmuş olması beklenirdi” diyor.
Otomobilin yanındaki araçta ve yakındaki binalarda yalnızca hafif hasarlar olduğunu belirten Castner, olay yakınlarında çekilen bir görüntüde, siyah dumanların yükseldiğini, bunun da bir araçta petrol yanmasından kaynaklı dumana benzediğini belirtiyor.
BBC Güvenlik Muhabiri Frank Gardner ise Afganistan’da faal IŞİD-H’nin bombalarda amonyum nitrat kullandığını ve bunun ziraî gübreden elde edildiğini söylüyor. Gardner ayrıyeten plastik patlayıcı kullanılan daha kuvvetli bombalar için askeri tedarik gerektiğini kaydediyor.
Amonyum nitratın patlaması için açık alev yahut öbür bir ateşleme kaynağı ile temas etmesi ya da yüksek ısıya maruz kalması gerekiyor.
Plastik patlayıcılar ise alevle kolaylıkla patlamasalar da öteki bir patlamaya yakın olmaları halinde patlayabilirler.
ABD Savunma Bakanlığı’ndan araçta ne çeşit patlayıcı olduğunu düşündükleri, amacın tam olarak kim olduğu sorularına açıklık getirmelerini istedik. Lakin şimdiye kadar karşılık alamadık.
ABD Genelkurmay Lideri Orgeneral Mark Milley, 1 Eylül’de gazetecilere yaptığı açıklamada, soruşturmanın sürdüğünü belirterek, kelam konusu otomobilde patlayıcı unsur olmasından kaynaklı ikincil patlamalar olduğu sonucunu çıkarmanın “mantıklı” olduğunu söz etti.
Milley, ölenlerden “en az birinin” IŞİD’li olduğunu belirterek, “Başkaları da öldü. Onlar kim bilmiyoruz. Bunların hepsini anlamaya çalışacağız… fakat şu noktada, prosedürlerin hakikat bir halde izlendiğini düşünüyoruz” demişti.
