Halid Pir Muhammed: 11 Eylül akınlarının ‘mimarı’ FBI’ın elinden nasıl sıyrıldı?

ABD’de yolcu uçaklarının kaçırılarak sembolik binalara çarpmasıyla gerçekleştirilen 11 Eylül 2001 ataklarını planlamakla suçlanan kişi, 20 yıldır yargılanmayı bekliyor. Pekala, bu adam yıllar evvel durdurulabilir miydi?

Frank Pellegrino uçakların New York’taki İkiz Kuleler’e çarpmasını gösteren imgeleri Malezya’da otel odasında televizyondan izlerken “Bu işin ardında Halid Pir Muhammed olmalı” diye düşündüğünü anlatıyor.

ABD’de eski FBI casusu olan Pellegriono, Muhammed’i 30 yıla yakın bir müddet izlemiş bir isim. Lakin 11 Eylül ataklarının ‘mimarı’ olarak anılan Muhammed hala yargılanmayı bekliyor. BBC’ye konuşan avukatlarından biri, davanın sonuçlanmasının bir 20 yıl daha alabileceğini söylüyor.

O vakit El Düstur örgütünün önderi olan Usame Bin Ladin, ataklarla irtibatlı görülüyordu. Halbuki 11 Eylül hücumlarını soruşturmak için kurulan komiteye nazaran Muhammed atağın “baş mimarı” idi. Bu formda atak düzenleme fikri ondan çıkmıştı ve bunu El Kural’a iletmişti.

1964’te Kuveyt’te doğan Muhammed Amerika’da eğitim görmüş, 1980’lerde Afganistan’da savaşmaya gitmişti. 11 Eylül saldırısından yıllar evvel, FBI casusu Frank Pellegrino cihatçıların davasında yer almıştı.

FBI onu Dünya Ticaret Merkezi’nin 1993’teki bombalanmasını soruşturmakla görevlendirmişti. Muhammed birinci kere o vakit Amerikalı yetkililerin dikkatini çekmişti. Çünkü bu saldırıyı sistemlerden birine para transferi yapmıştı.

Pellegrino, 1995’te Muhammed’in Pasifik okyanusu üzerinde birçok memleketler arası havayoluna bağlı uçağı patlatma planı ile kontağı kurulduğunda onun mantığını anlamıştı. 1990’ların ortasında Katar ile ilişkisini kurup Muhammed’i köşeye sıkıştırmasına ramak kalmıştı.

• 11 Eylül taarruzları: Nasıl düzenlendi, kaç kişi öldü, sonrasında ne oldu?

Devrin ABD Lideri George W Bush taarruzdan birkaç gün sonra enkaz bölgesinde

Pellegrino grubuyla Umman’a gitmiş, oradan Katar’a geçerek Muhammed’i tutuklamayı planlamıştı. Zanlıyı getirecek uçak bile ayarlanmıştı. Lakin alandaki ABD’li diplomatlar ayak diriyor, Katar’la sorun yaşamak istemiyorlardı.

Daha sonra Katarlı yetkililer Muhammed’in ortadan kaybolduğunu söylemiş. “O vakit büyük bir fırsatı kaçırdığımızı biliyorduk” diye anlatıyor Pellegrino.

Lakin 1990’ların ortalarında Muhammed’in öncelikli bir amaç olarak görülmediğini de kabul ediyor. Onu ABD’nin en fazla arananlar listesine koydurmak bile mümkün olmamış. “Listede zati çok fazla terörist var” denmiş kendisine.

Muhtemelen birileri Muhammed’e haber vermiş ve Katar’dan kaçıp Afganistan’a gitmiş.

• El Esas liderliğinde öne çıkan oğul Bin Ladin’in başına ödül kondu

O yıllarda farklı ülkelerde tutuklanan terör zanlılarının telefon rehberlerinde Muhammed’in ismine rastlanmış birçok kere. İşte Bin Ladin ile irtibata geçip pilot eğitimi alma ve ABD’de uçaklarla taarruzda bulunma fikrini o devir gündeme getirdiği sanılıyor.

11 Eylül saldırısı olduğunda, Pellegrino’nun Muhammed’le ilgili kuşkusu, gözaltındaki bir El Esas üyesinin onun ismini vermesiyle kanıtlanmış oluyordu. “Onun olduğunu anladığımızda kendimi çok makus hissettim” diyor.

Muhammed’in izi sürülmüş ve 2003’te Pakistan’da tutuklanmıştı. Pellegrino, kendi hazırladığı iddianame üzerinden onun yargılanmasını beklerken Muhammed ortadan kaybolmuştu. CIA onu “gelişmiş sorgulama teknikleri” ile sorgulamak üzere “gizli bölgelere” götürmüştü.

Muhammed en az 183 kere su altında tutarak havasız bırakma ve boğulma hissi yaratma (waterboarding)uygulamasına maruz bırakılmış, makattan su verme, küçük bölmelerde tutarak gerilim yaratma, uykusuz bırakma, zorla soyma, çocuklarının öldürüleceğini söyleme üzere azaplara maruz kalmıştı.

O esnalarda birçok suçlamayı kabul etmişti. Fakat daha sonraki bir Senato raporunda, istihbaratın sunduğu birçok bilginin Muhammed tarafından uydurulduğu belirtiliyordu.

CIA’nin gözaltı uygulamasının kapsamı ortaya çıktığında Muhammed üzere “değerli tutuklular” 2006’da ABD’nin Küba’daki Guantanamo üssüne sevk edildi ve nihayet FBI’a da müdahil olması için müsaade verildi.

Frank Pellegrino uzun müddettir takip ettiği Muhammed ile Ocak 2007’de karşı karşıya gelmişti.

Frank Pellegrino’nun 1987 ve 2020’deki fotoğrafları

1990’larda onu takip eden kişinin kendisi olduğunu söyleyip sohbeti başlatmak ve 11 Eylül’le ilgili bilgiler almayı planlıyordu.

Pellegrino, sorgulamada nelerin konuşulduğunu açıklamıyor, lakin Muhammed için “ister inanın ister inanmayın, espri anlayışı kuvvetli ve merak uyandıran bir adam” diyor.

Guantanamo’daki sorgulamalarda onun hiç pişmanlık belirtisi göstermediğini ve dikkat çekmek için uğraştığını söylüyor.

Altı gün süren konuşmalarının akabinde Muhammed sonunda kâfi demiş ve sorgulamayı sonlandırmış.

Daha sonraki adalet arayışları da farklı pürüzlerle karşılaşmış. New York’ta yargılama yapılması planları kamuoyunun ve siyasetçilerin itirazıyla karşılaşmış. “Kimse onu kendi bölgesinde görmek istemiyor, onu Guantanamo’da tutun diyorlardı” diye anlatıyor.

1993’te de Dünya Ticaret Merkezi’ne akın düzenlenmişti

Akabinde Guantanamo’da askeri yargılama başlamış. Ancak prosedüre ait gecikmelere Covid kısıtlamaları nedeniyle üssün kapatılması eklenince süreç daha da uzamış.

Muhammed’in avukatı, son duruşmaların 11 Eylül’ün 20. Yıldönümünde medyaya bir şeyler olduğuna dair imaj verme hedefli olduğunu söylüyor. BBC’ye konuşan David Nevin, “sürecin 20 yıl üzere bir müddette tamamlanmasını” beklediğini, davanın başladığı 2008’den beri “8-9 yargıç değiştiğini” tabir ediyor.

Yargıcın 35 bin sayfalık eski duruşma tutanaklarına aşina olması gerektiğini belirten Nevin bu davayı “ABD tarihinin en büyük ceza davası” olarak niteliyor.

Muhammed’in sağladığı bilgilerle Bin Ladin’in Pakistan hududunda aranmasına yönelik çalışmalar ağırlaştırılmıştı.

Tıpkı vakitte en tartışmalı olanı da.

Bunun nedeni temel olarak CIA’nin 5 tutukluyu “kara nokta” olarak isimlendirilen kapalı nezaret merkezlerinde tutması ve “gelişmiş sorgulama teknikleri” kullanmasından kaynaklanıyor.

Bu merkezlerdeki uygulamalar nedeniyle kanıtların karartıldığı belirtiliyor.

Nevin, ABD “bu adamlara azap etmek için net programlar organize edip uyguladı” diyor. Bu metotlar nedeniyle istinafa gitme ve karar bozma davalarının yıllar alacağını söylüyor.

Guantanamo’da Birinci duruşmaların yapıldığı bölge

Muhammed Guantanamo’daki deniz üssünde çok saklı bir bölgede tutulurken, avukat ziyareti için gittiğinde pencereleri karartılmış araçlar içinde 45 dakika dolaştırılarak istikametini şaşırtmaya girişildiğini anlatıyor. Artık ise Muhammed daha az saklı sayılan Kamp 5 bölgesinde tutuluyor.

Davanın uzamasına yol açan bir öteki neden ise mevt cezası istemiyle bir yargılama olması. “Bu adamların idamı istenmiyor olsaydı dava çoktan bitmiş olurdu” diyor.

11 Eylül taarruzlarında hayatını kaybedenlerin yakınları, Muhammed’in birinci duruşması öncesinde basın toplantısı düzenlemişti

Pellegrino ise Guantanamo’daki askeri mahkemede şahit olarak dinleneceği beklentisiyle FBI’dan emekliliğini üç yıl ertelemiş. “Hala FBI rozetimi taşırken bunun sonuçlandığını görmek hoş olacaktı” diyor.

Ama emeklilik yaşı gelip çattığı için FBI’dan ayrılmış artık. Muhammed’in izini sürerken birçok yeri dolaşan Pellegrino, artık büyük bir başarısızlık hissi yaşadığını ve 1990’larda onu yakalamış olsaydı 11 Eylül’ün tahminen de yaşanmamış olacağını söylüyor.

“Onun ismi her gün başımda dolaşıyor ve bu hiç de beğenilen bir his değil. Vakit her şeye uygun gelir. Lakin durum bundan ibaret” diyor.