Haber – Görüntü: Osman Kaytazoğlu, Esra Yalçınalp
Röportajlar: Efe Öç, Esra Yalçınalp, Fundanur Öztürk
Grafikler: Osman Kaytazoğlu
Binlerce kişi bugünlerde Sırbistan, Arnavutluk, Ukrayna üzere Türkiye’den vize istemeyen ülkelerde pek de istekli olmadan en az 11 gün geçiriyor. Bunun nedeni, Türkiye’nin İngiltere’nin kırmızı listesinde olması.
Şayet Türkiye’den İngiltere’ye dönecekseniz, evvel İngiltere’nin kırmızı listesinde olmayan bir ülkeye gideceksiniz, 11 gün bekleyeceksiniz. Lakin bundan sonra İngiltere’ye giriş yapabilirsiniz.
11 gün beklediğiniz ülke bu sırada kırmızı listeye girerse, bir an evvel kırmızı listede olmayan öbür bir ülkeye geçmeniz gerekiyor.
Üçüncü bir ülkeye gitmek istemiyorsanız, İngiltere’de 2250 sterlin ödeyerek 10 gün boyunca zarurî otel karantinasına girmek de bir seçenek olabilir.
BBCTürkiye 17 Mayıs’tan beri kırmızı listede
İngiltere, trafik ışıkları üzere işleyen sistemi 17 Mayıs’ta devreye soktu.
Olay sayıları ve varyantlara istinaden, Türkiye o günden itibaren kırmızı listeye alındı.
İngiltere’nin 5 Ağustos’taki güncellemesinde şu an dünyada en yaygın halde dolaşan delta varyantının birinci tespit edildiği yer olan Hindistan’ın kırmızı listeden çıkarılması şaşkınlık yaratmıştı.
Seyahat önlemleri üç haftada bir güncelleniyor. 25 Ağustos’taki son güncellemeye nazaran Türkiye hala kırmızı listede.
BBCTurizm danışmanı Paul Johnson, İngiliz hükümetinin ülkelerin hangi listeye alınacağına dair kriterlerin net ve şeffaf olmamasını eleştiriyor.
Covid-19 data analisti Tim White ise hadise sayılarının aşılama oranları, o ülkede dolaşan varyantlar ve varyant tespiti için o ülkede ne kadar genetik inceleme yapıldığı üzere kriterlerin ön plana çıktığını söylüyor.
White, bilhassa kırmızı listedeki ülkelerin, varyantları tespit edebilmek açısından virüslerin genetik dizilimini çıkartıp İngiltere’nin kendi veritabanı GISAID’e yüklenmesinin değerli olduğunu vurguluyor.
Johnson, Türkiye, İngiliz hükümetiyle yaptığı ne tip data istendiğine dair görüşmeler sonrasında, GISAID’le hakikat bilgi paylaşımı yaptığını söylüyor.
BBCGISAID’e yüklenen bilgiler eski mi, şimdiki mi?
Bilgileri paylaştığı halde Türkiye’nin neden hala kırmızı listede kaldığını İngiltere Ulaştırma Bakanlığı’na sorduk. Bir bakanlık sözcüsü sorumuza yazılı olarak cevap verdi.
BBCAçıklamaya nazaran İngiltere hükümeti, Türkiye’de dert verici varyantlardan kaynaklanan risklerin hala yüksek olduğu görüşünde. Açıklamada, Türkiye’nin GISAID sitemine dataları yüklediği ancak bu bilgilerin birçoklarının eski olduğu yazıyor.
Sıhhat Bakanı Fahretin Koca ise BBC Türkçe‘ye yaptığı açıklamada verilen aktüel olduğunu vurguladı:
“Veriler şimdiki. Biz 50 küsur bin bilgi girdik ve her gün de girmeye devam ediyoruz. Hasebiyle datanın tahlilini yapamayan, beceremeyen ülkelere açıyor İngiltere, Türkiye’ye açmıyor. Takdirlerinize bırakıyorum.”
Türkiye’nin genetik dizilim çıkarma kapasitesi kararda kritik
GISAID web sitesi kamuya açık.
Buradaki tablolara baktığımızda Türkiye’nin paylaştığı dataları görebiliyoruz.
Uzmanlar, diikkat edilmesi gereken bilginin genetik dizilimine ayrılarak paylaşılan olayların girilen tüm olaylara oranı olduğunun altını çiziyor.
Bu datada de Türkiye’nin, sarı ya da yeşil listede olan Polonya, Hollanda, Norveç, Hırvatistan, İtalya, üzere birçok ülkenin üzerinde yer aldığını görüyoruz.
Uzmanlar da bu tabloya bakarak Türkiye’nin en azından sarı liste bahtını yüksek görüyordu ancak şimdiye kadar bu öngörü gerçekleşmedi.
- İngiltere seyahat listelerini güncelledi, Türkiye’yi kırmızı listeden çıkarmadı
- İngiltere, Türkiye’yi neden kırmızı listede tutuyor?
- Türkiye, İngiltere’nin seyahat kısıtlamalarında yeniden kırmızı listede kaldı
- İngiltere, Türkiye’yi 10 gün otel karantinası uygulanan ‘kırmızı listeden’ tekrar çıkarmadı
‘Bir sonraki güncellemede Türkiye sarıya geçecek’
İngiltere’nin bir sonraki seyahat önlemleri güncellemesi 15 Eylül’de olacak.
Uzmanların iddiası Türkiye’nin kırmızıdan sarıya geçeceği istikametinde.
Johnson, “Bence durum değişecek. İngiliz hükümetinin üzerinde Türkiye’yi kırmızı listede tutmasının sebeplerinin altını doldurması için çok baskı var. Şu anda geçerli bir sebep yok” diyor ve ekliyor:
“Türkiye eskisinden çok daha uygun durumda. Sarı listede olan birçok ülkeden, çok daha düşük olay sayılarına sahip. İngiliz hükümetinin de bunu görüp Türkiye’yi kırmızıdan sarıya geçireceğine eminim.”
White ise “Türkiye bir AB ülkesi olsaydı ve vaktinde biraz daha düzgün bir data paylaşımı yapsaydı, bence aslında kırmızı listede bu kadar uzun mühlet kalmazdı” diye konuşuyor.