Konut-Der İcra Konseyi Üyesi, Ege Yapı İdare Konseyi Lideri İnanç Kabadayı, konut dalının yüksek faizlere rağmen canlı olduğunu tabir ederek “faizler çok yüksek. Buna karşın talep canlı. Kredi kullanılmadan yapılan peşin yahut taksitli satışlar uygun gidiyor” dedi. Kabadayı ayrıyeten gazete oksijene verdiği demeçte inşaat kesiminde bir arz patlaması ve şişmiş bir balon olmadığını söyleyerek “Arz fazlası yok, bilakis bilhassa kent merkezlerindeki projelerde arz eksikliği var. Bahsedildiği üzere fazla stok da yok” tabirlerini kullandı.
Kabadayı konut kesimine ait şunları söyledi:
Konut fiyatları ve kiralar konusunda büyük şikayetler var. Piyasayı nasıl görüyorsunuz?
Gayrimenkul bölümü hala çok dinamik. Konut talebinin çok canlı olduğunu söyleyebilirim.
Bu faizlere karşın canlı mı?
Evet faizler çok yüksek. Buna karşın talep canlı. Kredi kullanılmadan yapılan peşin yahut taksitli satışlar güzel gidiyor. Türkiye’de hayatın olağan seyrettiği, faizlerin düşük olduğu periyotlarda konut satışlarının yüzde 35’i krediyle, yüzde 65’i peşin yahut geliştirici firmanın sağladığı taksit imkanlarıyla yapılıyordu. Geçen yaz devlet dayanaklı bir kredi kampanyası yapıldı. Bu devirde satılan her 100 konuttan 45-50’si krediyle, 50-55’i peşin yahut öbür metotlarla satıldı. Artık faizler yüksek. Konut kredili satışların oranı yüzde 15-20’lere kadar indi.
Faizin yüksekliğine karşın ‘Piyasa canlı’ diyorsunuz, bu nasıl oluyor?
Türkiye’de yılda 1.4 – 1.5 milyon konut satılır. Bunun kabaca üçte biri yeni konuttur. Gayrimenkul Türkiye için hala çok kıymetli bir yatırım aracı. Bu yıl da bu sayısı yakalarız, en azından yaklaşırız üzere görünüyor. Birtakım proje geliştiricisi firmalar kendi kampanyalarını yapıyor, taksit imkanı sağlıyor.
Madem fiyatlar yüksek, kesimin konut arzı neden istenilen düzeyde değil?
Bugün bir proje geliştiricisi firma, İstanbul’un ortalama bir yerinde 500 dairelik bir proje yapayım dese, bunun hayata geçmesi 3-4 yıl sürüyor. Arsayı alacaksınız, projeyi geliştirecekseniz, tanıtımını yapacaksınız, temeli atacaksınız… Yani arzı yaratmak da o kadar kolay ve süratli olmuyor.
Merkez Bankası’na nazaran göre İstanbul’da konut metrekare maliyetleri 6.400 TL civarlarında. Hakikat mu bu sayı?
Aşağı üst bu sayılarda maliyetler. Son 12 ayda yüzde 40 arttı inşaat maliyeti.
Biz artırmıyoruz fiyatları, maliyetler artıyor diyorsunuz…
Motamot o denli. Proje geliştiricileri ortalama yüzde 10 kar marjıyla çalışır. Hesabımızı bu türlü yaparız. Maliyet artarsa, doğal olarak fiyat da artar. Şunu da söylemeliyim: Bir projenin geliştirilmesi 3-4 yıl sürer demiştim. Şu an satışta olan projelerdeki fiyatlar eski maliyetlere nazaran hesaplanmıştır. Son devirdeki maliyet artışları yeni projelerin fiyatlarına yansır. Yani önümüzdeki devirde fiyatlar bir ölçü daha artabilir.
Son devirde çimento, demir fiyatları konusunda büyük şikayetler var. Bu fiyat artışları sürecek mi?
Pandemi devrinde tüm piyasaların istikrarı değişti. Tedarik zincirinde büyük külfetler var. Biz, birtakım girdilerdeki fiyat artışlarını bu harikulâde devrin kaidelerine bağlıyoruz. Pandemi bittiğinde, bu anormallik de sona erecek.
O vakit konut fiyatları da düşecek…
Girdi maliyetlerinin büsbütün eskiye dönmesini bekleyemeyiz natürel. Tedarik ezaları bittiğinde hayat biraz daha olağana dönecek. O vakit, varsa yapay fiyat artışlarının de bitmesi doğal bir sonuç olacaktır.
Kiralar da astronomik arttı…
O tarafta da olağan dışı gelişmeler var. Pandemide konutta daha konforlu ömür trendi başladı. Daha yeterli meskenlerde yaşamak, daha konforlu yaşam… İnsanların mesken eşyası harcamaları arttı. Bu eğilim olağana dönünce hem mesken fiyatlarında, hem kiralarda bir olağanlaşma olur diye kestirim ediyorum.
Elbette bu bölümün de dinamiği, bir maliyet hesabı, kendi içinde dengeli bir mantığı var… Bir yandan da, bırakın konut almayı, kira ödemekte bile zorluk çeken bir kesim var… Ki bu kısmın değerli kısmı orta gelir kümesindeki gençler… Gençlerin toplumsal medyada şahane bir tespiti var: Hayalimiz kira öder üzere mesken sahibi olmaktı, artık konut satın alır üzere kira ödüyoruz… Yabancılarla birlikte 90 milyonluk ülke, yılda 1.5 milyon konut satışı gerçekleştiriyor lakin bilhassa gençlerin konut sahibi olma bahtı azalıyor…
Bu tespite katılmamak mümkün değil. Başta gençler olmak üzere, bilhassa birinci sefer konut satın alacak kesiti desteklemek gerekiyor.